آی یو دی یک دستگاه جلوگیری از بارداری است که در رحم زنان کار گذاشته میشود. وظیفه این دستگاه، مختل کردن فرآیند لقاح و در نتیجه عدم تشکیل سلول تخم است. آی یو دی دهه‌هاست که توسط زنان مورد استفاده قرار گرفته و یکی از ابزارهای بسیار محبوب برای کنترل بارداری است. تخمین زده میشود که سالانه از هر ۱۰۰۰ زنی که از آی یو دی استفاده می‌کنند، دو تا هشت نفر (حدود دو دهم درصد) باردار میشوند. این ارقام نشان دهنده اثربخشی این روش در پیشگیری از بارداری است. استفاده از این روش ضد بارداری برای زنانی توصیه میشود که حداقل یک بچه داشته باشند. اگر می‌خواهید بدانید که آی یو دی چیست و آیا استفاده از آن برای شما مناسب است، میتوانید همین حالا از مشاوران متخصص سامانه حال، مشاوره آنلاین بگیرید.
بیشتر بخوانید: تست کرونا در منزل
دستگاه آی یو دی چیست
آی یو دی (IUD) مخفف عبارت “دستگاه داخل رحمی” است که شکلی T مانند داشته و درون رحم قرار می‌گیرد. این دستگاه با جلوگیری از رسیدن اسپرم به تخمک و عمل بارورسازی تخمک‌ها، مانع از بارداری میشود. این وسیله یکی از بهترین روش های پیشگیری از بارداری در بسیاری از زنان است. آی یو دی باید حتما توسط پزشک متخصص زنان یا مامای خبره کار گذاشته شود. کارگذاری آی یو دی توسط افراد غیر حرفه‌ای می‌تواند باعث عدم کارکرد مناسب آن یا آسیب‌های جزئی شود. عملکرد آی یو دی مسی، بلافاصله بعد از قرار گرفتن در رحم آغاز میشود؛ اما نوع هورمونی آن برای شروع اثرگذاری به هفت روز زمان نیاز دارد. پزشکان توصیه می‌کنند که در هفت روز اول جاگذاری این دستگاه از روش دیگری برای پیشگیری از باردار شدن استفاده کنید. دو نوع آی یو دی وجود دارد: مسی و هورمونی.
آی یو دی مسی
این نوع آی یو دی یک دستگاه پلاستیکی T شکل است که سیمی مسی، قسمت تنه آن را پوشانده است. دو بخش مسی هم در قسمت بازو مانند آن وجود دارد که باعث میشود دیواره رحم دائما با مس در تماس باشد. مس موجود در این دستگاه باعث واکنش التهابی در رحم میشود که به مسمومیت اسپرمها منجر شده و از بارداری جلوگیری میکند. این نوع آی یو دی قابلیت استفاده طولانی مدت دارند و می‌توان از آن‌ها برای حدود ۱۰ سال استفاده کرد.
بیشتر بخوانید: نکات مهم قبل از بارداری برای دختردار شدن
آی یو دی هورمونی
این دستگاه برای جلوگیری از انتقال اسپرم به لوله‌های رحمی که لقاح در آن‌ها روی می‌دهد، استفاده میشود. هورمون پروژستین آزاد شده از آن باعث ضخیم شدن دیواره رحم شده و از تخمک‌گذاری جلوگیری میکند. این نوع آی یو دی بسته میزان هورمون موجود در آن می‌تواند بین سه تا پنج سال در رحم باقی بماند و موثر باشد.
آی یو دی توسط پزشک در داخل رحم کار گذاشته میشود
مراقبت های بعد از گذاشتن آی یو دی
به همه افرادی که از آی یو دی به عنوان روشی برای پیشگیری از بارداری استفاده می‌کنند توصیه میشود که به طور منظم توسط پزشک متخصص زنان یا ماما معاینه شوند. این کار باعث میشود تا آن‌ها از قرارگیری مناسب و عملکرد صحیح این دستگاه مطمئن شوند و در صورت جا به جایی، نسبت به اصلاح آن اقدام کنند. اقدامات لازم پس از گذاشتن آی یو دی عبارتند از:
- معاینه توسط پزشک در ماه اول پس از جاگذاری دستگاه. گاهی پزشک توصیه میکند که در طول این مدت از یک روش ضد بارداری دیگر مثل کاندوم برای اطمینان خاطر استفاده کنید.
- توجه به علائمی مثل خونریزی، ترشحات بدبوی واژینال، درد در لگن یا ناحیه زیر شکم و یا تب. در صورت این نشانه‌ها باید حتما با پزشک خود تماس بگیرید.
- به تغییرات طول نخ آی یو دی توجه کنید. این کار را میتوانید با وارد کردن انگشت تمیز و ضد عفونی شده به داخل واژن انجام دهید. حتما از پزشک خود بخواهید که این کار را به شما آموزش دهد.
- احساس درد غیر عادی در حین رابطه جنسی را نادیده نگیرید.
- زمانی که حس می‌کنید دستگاه جا به جا شده و باعث ناراحتی شما میشود با پزشک خود تماس بگیرید.
حتما بخوانید: آیا ماموگرافی درد دارد؟
عوارض گذاشتن آی یو دی
این روش هم مانند سایر روش‌های پیشگیری از بارداری می‌تواند با عوارضی همراه باشد. لازم است که افراد پیش از استفاده از آن، همه جوانب را سنجیده و پس از مشورت با پزشک متخصص، نسبت به کارگذاری آن اقدام کنند. گرچه بسیاری از این عوارض تا شش ماه پس از کارگذاری آی یو دی از بین می‌روند، اما لازم است که افراد نسبت به آن‌ها آگاهی کافی داشته باشند برخی از عوارض آی یو دی عبارتند از:
- عدم محافظت نسبت به عفونت‌های مقاربتی
- داشتن علائم بارداری
- لکه بینی و درد زیر شکم در روزهای اول (درباره لکه بینی در بارداری این مطلب را بخوانید)
- دردناک بودن کار گذاشتن آن در برخی افراد
- سنگین شدن دوره‌های قاعدگی پس از کارگذاری انواع خاصی از آی یود دی
- نامنظم شدن دوره‌های قاعدگی پس از استفاده از انواع خاصی از آن
بعضی از پزشکان به خانم‌هایی که خونریزی ماهیانه سنگین دارند، توصیه می‌کنند که از روش‌های دیگری برای پیشگیری از بارداری استفاده کنند. چون استفاده از آی یو دی ممکن است خونریزی‌های واژینال را تشدید کرده و باعث کم خونی در این افراد شود. استفاده از آی یو دی برای زنان بیش از حد چاق یا کسانی که مرتبا تغییر وزن می‌دهند، مبتلا به میوم رحمی هستند یا سابقه بارداری خارج از رحم در گذشته داشته‌اند هم گزینه کاملا مناسبی نیست.
بیشتر بخوانید: آمنوره و بارداری
مزایای آی یو دی چیست
این روش پیشگیری از بارداری مزایای زیادی دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
اثربخشی بالا
اگر آی یو دی به شکل صحیح در رحم قرا گیرد، میزان اثر بخشی آن بیش از ۹۹ درصد است. یعنی کمتر از یک درصد زنان استفاده کننده از آن در سال باردار میشوند.
مدت زمان استفاده طولانی
مدت زمان ماندگاری این دستگاه، در صورت کارگذاری مناسب بین سه تا ده سال است و به صورت ۲۴ ساعته نقش پیش‌گیرانه دارد.
راحتی استفاده
این دستگاه نیازی به آماده سازی قبل از رابطه جنسی ندارد و خود به خود به کار مشغول است. از طرفی احتمال فراموشی استفاده از آن، مثل قرص‌های خوراکی ضد بارداری یا آسیب و پارگی، مثل استفاده از کاندوم در آن وجود ندارد.
درد زیر شکم یکی از عوارض شایع آی یو دی است که پس از مدتی برطرف میشود
از دیگر محاسن آی یو دی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- در هنگام شیردهی قابل استفاده است.
- پس از برداشتن آن، فرد به سرعت و بلافاصله برای بارداری آماده میشود.
- به عنوان یک روش طولانی مدت از نظر اقتصادی مقرون به صرفه است.
- در برخی افراد به کاهش دردهای قاعدگی یا درد ناشی از آندومتریوز منجر میشود.
- دوره‌های سنگین قاعدگی را در طولانی مدت تعدیل میکند.
- انواع خاصی از آن می‌تواند به عنوان یکی از روش های اورژانسی پیشگیری از بارداری مورد استفاده قرار گیرد. آی یو دی پاراگارد اگر در عرض ۵ روز بعد از رابطه محافظت نشده، کارگذاری شود می‌تواند تا بیش از ۹۹ درصد از بارداری جلوگیری کند.
بیشتر بخوانید: کیست تخمدان و بارداری
نحوه کارگذاری آی یو دی
آی یو دی باید توسط یک متخصص مجرب کارگذاری شود. البته پیش از استفاده از آن لازم است پزشک را از شرایط سلامتی خود آگاه کرده و اطمینان حاصل کنید که باردار نیستید. استفاده از آی یو دی هورمونی برای زنان مبتلا به سرطان پستان مجاز نیست. پس لازم است که پزشک برای تجویز آن از شرایط سلامتی بیمار آگاهی کافی داشته باشد. مراحل کارگذاری آی یو دی به این ترتیب است:
- برای کارگذاری آی یو دی توصیه میشود که در روزهای پایانی عادت ماهانه که دهانه رحم به اندازه کافی باز است، به مطب پزشک مراجعه کنید. این مسئله باعث میشود که آی یو دی بهتر جای‌گذاری شده و با ناراحتی کمتری همراه باشد.
- پس از این که فرد بر روی تخت مخصوص قرار گرفت، اسپکولوم کار گذاشته میشود تا دهانه رحم را باز کند.
- سپس آی یو دی توسط پزشک و به وسیله اپلیکاتور به داخل رحم برده شده و در مکان مناسب آن جای‌گذاری میشود. کل این مراحل در کمتر از ۱۵ دقیقه انجام میشود.
- افراد ممکن است در طول این فرآیند دچار افزایش ضربان قلب، حالت تهوع یا افت فشار شوند و یا کمی درد و ناراحتی داشته باشند که طی چند دقیقه پس از جاگذاری، برطرف خواهد شد.
- یک نخ به آی یو دی وصل است که پزشک آن را مرتب میکند. از این نخ برای خارج کردن آی یو دی استفاده میشود. اندازه آن باید به حدی باشد که از واژن خارج نشود. پزشک می‌تواند اندازه این نخ را یادداشت کرده و در معاینات بعدی برای اطمینان از عدم جا به جایی دستگاه، آن را اندازه‌گیری کند.
بیشتر بدانید: عوارض یبوست چیست
نحوه خارج کردن آی یو دی
خارج کردن آی یو دی باید حتما توسط پزشک یا ماما و در شرایط کاملا بهداشتی مطب انجام شود. اکیدا توصیه میشود که زنان به هیچ عنوان در منزل اقدام به این کار نکنند. برای خارج کردن دستگاه لازم است که فرد در حالتی مشابه کار گذاشتن آی یو دی قرار گرفته تا پزشک به وسیله پنس و نخ آی یو دی، آن را به طرف خارج از بدن بکشد. وقتی نخ کشیده شود، بازوهای دستگاه جمع شده و امکان خروج آن از بدن فراهم میشود. ممکن است که فرد در حین برداشتن آی یو دی یا پس از آن با کمی خونریزی یا گرفتگی مواجه شود که به سرعت برطرف خواهد شد. در صورت تداوم خونریزی یا درد شدید حتما با پزشک خود تماس بگیرید.
زنانی که از آی یو دی استفاده می‌کنند باید به صورت دوره‌ای توسط پزشک معاینه شوند
چه کسانی نباید از آی یو دی استفاده کنند؟
استفاده از این دستگاه تحت شرایط خاصی و برای برخی افراد مجاز نیست؛ از جمله:
- کسانی که ممکن است باردار باشند.
- به سرطان رحم یا سرطان درمان نشده دهانه رحم دچارند.
- از خونریزی غیر قابل توضیح واژینال رنج می‌برند.
- چندین شریک جنسی داشته و احتمال بروز عفونت مقاربتی در آن‌ها زیاداست.
- کسانی که به مس حساسیت دارند و یا به بیماری ویلسون دچارند نمی‌توانند از آی یو دی مسی استفاده کنند.
- استفاده از آی یو دی هورمونی برای زنان مبتلا به بیماری‌های شدید کبدی و یا سرطان پستان مجاز نیست.
- کسانی که به عفونت‌های رحمی درمان نشده درچار هستند.
حرف آخر
آی یو دی یک نوع وسیله پیشگیری از بارداری است. این دستگاه T شکل کوچک در درون رحم قرار گرفته و از طریق آزاد کردن یون‌های مس یا ترشح هورمون پروژستین، از بارداری جلوگیری میکند. آی یو دی حتما باید توسط پزشک متخصص زنان یا مامای با تجربه و در شرایط کاملا بهداشتی درون رحم قرار داده شده و به صورت دوره‌ای بررسی شود. در صورت قرارگیری مناسب، این دستگاه می‌تواند بیش از ۹۹ درصد از بارداری پیشگیری کند. مدت زمان استفاده از آن، بسته به نوع دستگاه بین ۳ تا ۱۰ سال است. اگر می‌خواهید بدانید آی یو دی چیست یا این که امکان استفاده از آن را دارید، میتوانید از پزشکان سامانه مشاوره آنلاین حال کمک بگیرید. تجربه شما در زمینه استفاده از آی یو دی چه بوده است؟
سوالات متداول
آی یو دی چیست؟
آی یو دی یک دستگاه T شکل پلاستیکی برای پیشگیری از بارداری است که در رحم جاگذاری میشود. یک نخ به این دستگاه متصل است که در واژن آویزان می‌ماند و از آن برای خارج کردن دستگاه یا بررسی وضعیت آن استفاده میشود.
بهترین آی یو دی کدام است؟
انتخاب آی یو دی مناسب هر فرد به شرایط بدنی و سلامتی و حساسیت‌های او بستگی دارد. پزشک پس از معاینه و بررسی شرایط فرد، نوع آی یو دی مناسب را به او پیشنهاد می‌دهد.
آی یو دی چگونه سبب جلوگیری از بارداری می شود؟
آی یو دی مسی از طریق آزاد کردن یون مس و مسموم کردن اسپرمها از بارداری جلوگیری میکند. آی یو دی هورمونی هم به وسیله ترشح هورمون پروژستین، از لقاح و تشکیل سلول تخم جلوگیری میکند.
آیا آی یو دی عوارض زیادی دارد؟
شایعترین عارضه آن درد زیر شکم و لکه بینی است که معمولا طی چند روز یا چند هفته برطرف میشود. برخی افراد هم با تغییر در عادت ماهانه، خونریزی شدید و… رو به رو میشوند که لازم است با پزشک مشورت کنند.
برای گذاشتن یا برداشتن آی یو دی به چه پزشکی مراجعه کنیم؟
شما میتوانید برای معاینه و بررسیهای لازم و یا گذاشتن و برداشتن این دستگاه از پزشکان متخصص زنان و زایمان سامانه مشاوره آنلاین حال راهنمایی بگیرید.
منابع
