طبق نظر پزشکان، ۸۵ تا ۹۰ درصد زوج‌های جوان به طور طبیعی در طول یک سال رابطه بدون محافظت، بچه‌دار می‌شوند. اما گاهی زوج‌ها به دلایل مختلف تمایلی به بچه‌دار شدن ندارند و برای این منظور باید از بارداری جلوگیری کنند. تکنیک‌های مختلفی برای جلوگیری از بارداری وجود دارد که زوج‌ها می‌توانند با توجه به شرایط بدنی و سلامت خود، از یکی از آن‌ها استفاده کنند. بسیاری از عناصر در هنگام انتخاب مناسب‌ترین روش پیشگیری از بارداری باید توسط زنان، مردان یا هر دو مورد توجه قرار گیرد. این عناصر شامل ایمنی، اثر بخشی، در دسترس بودن، مقرون به صرفه بودن و قابل قبول بودن است.
در انتخاب روش‌های پیشگیری از بارداری، لازم است که گاهی شرایط محافظتی آن‌ها در مقابل ویروس اچ آی وی، بیماری‌های مقاربتی و… هم در نظر گرفته شود. برخی از این روش‌ها از جمله آی یو دی یا روش‌های هورمونی نمی‌توانند از افراد در مقابل ابتلا به این بیماری‌ها حفاظت کنند. در صورتی که استفاده مداوم و صحیح از کاندوم لاتکس می‌تواند خطر ابتلا به عفونت‌های و بیماری‌های منتقله از راه تماس جنسی مثل عفونت کلامیدیا، عفونت تریکومونیازیس و… را تا حد زیادی کاهش دهد. در ادامه با انواع روش‌های پیشگیری از بارداری و میزان اثربخشی هر یک بیشتر آشنا خواهید شد.
انتخاب داوطلبانه روش‌های پیشگیری از بارداری آگاهانه یک اصل اساسی است و مشاوره درباره این روش‌ها، در صورت لزوم می‌تواند به استفاده موفقیت آمیز آن‌ها کمک کند. چنان‌چه در زمینه انتخاب روش‌های پیشگیری از بارداری نیاز به راهنمایی دارید، از دکتر زنان انلاین حال بگیرید.
فرآیند بارداری تا چند دهه گذشته، به دلیل محدود‌بودن روش های ضد بارداری و ناآگاهی نسبت به آن‌ها، اغلب پدیده‌ای غیرقابل کنترل تلقی می‌شد که حتی در صورت کنترل هم، با خطاهای زیادی همراه بود. اما امروزه تنها از طریق یک داروخانه، چندین روش ایمن پیشگیری از بارداری در دسترس افراد قرار می‌گیرد.
با وجود ملاحظاتی که برخی از باورهای مذهبی در مورد استفاده از این روش‌ها در نظر می‌گیرند، افزایش آگاهی زوج‌ها و استفاده از روش های ضد بارداری می‌تواند به سلامت جسمی و روانی افراد کمک کند. مطالعه این مقاله به همه افرادی که می‌خواهند در مورد پیشگیری از بارداری بیشتر بدانند، کسانی که به دنبال شروع استفاده یا تغییر روش های ضد بارداری فعلی خود هستند و همه کسانی که سوالاتی در این زمینه دارند توصیه می‌شود.
شما میتوانید از بخش سوال رایگان از پزشک سایت حال با پزشکان و روانشناسان آنلاین به صورت کاملا رایگان ارتباط برقرار کنید و سوالات خود را مطرح کنید.
بهتر است برای انتخاب روش مناسب پیشگیری از بارداری با توجه به شرایط بدن خود با یک پزشک متخصص زنان مشورت کنید
باورهایی درمورد پیشگیری از بارداری
افرادی که می‌خواهند از روش‌های مختلف ضد بارداری استفاده کنند، معمولا با انبوهی از نظرات و باورهای اشتباه از سوی افراد غیرمتخصص مواجه می‌شوند. این باورهای نادرست با ایجاد ترس و نگرانی بی‌مورد در زوج‌ها، می‌تواند امنیت روانی آن‌ها را تهدید کرده و رابطه جنسی را به موضوعی نگران‌کننده تبدیل کند.
باید این حقیقت را بپذیرید که همه چیز به بدن شما بستگی دارد! ممکن است یک روش برای شما بهترین باشد، در حالی‌که دیگری تجربه متفاوتی از آن را نشان دهد. بهترین کار، مشورت با یک فرد متخصص و انتخاب روش مناسب بر اساس ویژگی‌های خاص افراد است. در این بخش شما را با چند مورد از مهم‌ترین باورهای اشتباه در مورد پیشگیری از بارداری آشنا می‌کنیم:
استفاده از روش‌های پیشگیری از بارداری باعث اضافه وزن می‌شود
افزایش وزن بدن به ده‌ها عامل مختلف بستگی دارد که از ژنتیک تا نوع تغذیه و میزان فعالیت بدنی و… را شامل می‌شود. پس همه تقصیرها را به گردن روش پیشگیری از بارداری خود نیندازید! برای آشنایی با تغذیه در دوران بارداری این مطلب را بخوانید.
اطلاعات و باورهای نادرست مطرح‌شده از طرف افراد غیرکارشناس باعث سردرگمی افراد برای انتخاب روش مناسب ضدبارداری می‌شود
بدن انسان پیوسته در حال تغییر است و به دلایل مختلف ممکن است مقداری وزن اضافه کند. البته که هورمون‌ها و داروهای هورمونی هم در این زمینه نقش دارند و در برخی افراد ممکن است با افزایش اشتها، تجمع آب در بدن و… تا حدودی بر این فرآیند اثر بگذارد؛ اما این افزایش وزن خیلی محسوس و نگران‌کننده نیست.
پزشکان می‌گویند که افزایش وزن ناشی از مصرف قرص‌های ضدبارداری در حدود دو کیلوگرم و اغلب کمتر از آن است.
راه ها و داروهای درمان ناباروری را بشناسید
روش‌های ضدبارداری باعث لخته‌شدن خون و سکته می‌شوند
اگرچه برخی از انواع این روش‌ها ممکن است خطراتی به همراه داشته باشند، اما این وضعیت در مورد همه افراد صدق نمی‌کند!
به عنوان مثال، کنترل هورمونی بارداری در افراد بالای ۳۵ سال سیگاری یا کسانی که سابقه بیماری‌های قلبی و عروقی دارند، ممکن است باعث افزایش خطر لخته‌شدن خون یا سکته شود.
ضمنا افراد چاق و مبتلایان به انواع خاصی از میگرن هم ممکن است در مورد مصرف قرص‌های هورمونی ضدبارداری آسیب‌پذیر باشند. بنابراین لازم است با مشورت پزشک، انواعی از قرص‌های بدون استروژن یا سایر روش‌های کنترل بارداری را استفاده کنند.
مکانیسم عمل بیشتر روش‌های پیشگیری از بارداری، خودداری از تماس اسپرم با تخمک و تشکیل سلول تخم است
استفاده از روش‌های ضدبارداری در طول دوران شیردهی ضرورت ندارد
خوب است بدانید که بیشتر بارداری‌های ناخواسته در چند ماه اول پس از زایمان روی می‌دهند! اگرچه تغذیه انحصاری کودک با شیر مادر می‌تواند شروع تخمک‌گذاری را به تاخیر بیندازد، اما یک روش مطمئن برای پیشگیری از بارداری نیست.
درباره سوء تغذیه هم اینجا بخوانید.
جلوگیری از بارداری برای مدت طولانی باعث نازایی می‌شود
روش‌های مختلف پیشگیری از بارداری، تاثیرات مختلفی بر چرخه قاعدگی می‌گذارند. با کنارگذاشتن این روش‌ها، هرچه چرخه قاعدگی زودتر به حالت طبیعی برگردد، بارداری می‌تواند سریع‌تر اتفاق بیفتد. پس این موضوع ارتباطی به مدت‌زمان استفاده از روش های ضد بارداری نداشته و به نوع روش بستگی دارد.
مثلا در روش تزریق هورمون‌های ضدبارداری، ممکن است به مدت‌زمان بیشتری برای خروج هورمون‌ها از بدن و بازیابی باروری نیاز داشته باشید؛ اما این مدت برای قرص‌های خوراکی بسیار کوتاه‌تر است.
راه های جلوگیری از بارداری یا پیشگیری از بارداری
برای پیشگیری از باردار شدن روش‌های مختلفی وجود دارد. برای آگاهی بیشتر درباره انواع روش های پیشگیری از بارداری میتوانید مقاله مرتبط با آن را مطالعه کنید. لازم است که افراد پیش از انتخاب یکی از روش های جلوگیری از بارداری به سوالات زیر پاسخ دهند:
- فقط به پیشگیری از بارداری اهمیت می‌دهید یا پیشگیری از بیماری‌های مقاربتی هم برای شما مهم است؟
- چقدر هزینه برای این کار در نظر گرفته‌اید؟
- می‌خواهید از یک روش موقتی استفاده کنید یا طولانی مدت؟
- آیا فراموشکار نیستید و میتوانید نوبت مصرف قرص‌ها را به خاطر بسپارید؟
- چقدر با عملکرد هر یک از این روش‌ها آشنایی دارید؟
لازم است بدانید که بی‌توجهی در استفاده از هر یک از این روش‌ها می‌تواند اثرگذاری روش را کاهش داده و ریسک بارداری ناخواسته را افزایش دهد. به همین دلیل توصیه می‌شود که پیش از انتخاب هر یک از راه های پیشگیری از بارداری با یک پزشک درباره شرایط خود گفت‌و‌گو کرده و با راهنمایی او روش مناسب را انتخاب کنید. برخی از مهم‌ترین روش‌های پیشگیری از بارداری عبارتند از:
اسپرم کش ها
این روش شامل استفاده از انواع کف، ژل، کرم یا اسپری است که قبل از رابطه جنسی وارد واژن می‌شود. این مواد حاوی ترکیبات شیمیایی هستند که در صورت ورود اسپرم، آن را از بین می‌برند. بعضی از انواع این محصولات باید حدود ۳۰ دقیقه پیش از شروع رابطه جنسی استفاده شوند تا اثرگذاری لازم را داشته باشند. استفاده مداوم از این ترکیبات ممکن است که واژن را تحریک کرده و باعث ایجاد عفونت و بیماری‌های مقاربتی شود. برخی افراد ترجیح می‌دهند برای اطمینان بیشتر، روش‌های دیگری مثل کاندوم را در حین استفاده از آن‌ها به کار بگیرند. بهتر است پیش از استفاده، راهنمای محصول را مطالعه کنید.
مزایا: استفاده از این روش آسان بوده و ارزان و در دسترس است.
معایب: احتمال بارداری در افرادی که از آن استفاده می‌کنند ۲۹ درصد بوده و نمی‌تواند جلوی انتقال بیماری‌های مقاربتی را بگیرد.
بیشتر بخوانید: افسردگی بعد از زایمان سزارین
اسیدی ساز واژن
یک ژل جدید غیر هورمونی به نام فکسی می‌تواند به جای اسپرم کش‌ها مورد استفاده قرار گیرد. واژن سالم اسیدی است، اما مایع منی باعث قلیایی شدن آن شده و این مسئله باعث می‌شود که اسپرم‌ها بتوانند برای مدت بیشتری زنده بماند. ژل فکسی با کمک به پایین نگه داشتن سطح pH واژن، اسپرم را ضعیف کرده و جلوی فعالیت آن را می‌گیرد. در بسته بندی این محصول، ۱۲ اپلیکاتور آماده وجود دارد که افراد می‌توانند حدود یک ساعت پیش از رابطه جنسی، آن را در واژن قرار دهند.
مزایا: استفاده از این روش آسان است و در صورت استفاده مناسب، تقریبا به اندازه کاندوم موثر است. برخی ترجیح می‌دهند که برای حفاظت بیشتر از کاندوم هم همراه آن استفاده کنند. هم‌چنین می‌توان از این ژل همراه با کلاهک دهانه رحم یا دیافراگم هم استفاده کرد.
معایب: در برخی افراد باعث تحریک واژن شده و نمی‌تواند از بیماری‌های مقاربتی جلوگیری کند. هزینه آن بدون پوشش بیمه ممکن است زیاد باشد.
درباره بیماری های مقاربتی بیشتر بدانید
کاندوم زنانه یکی از روش‌های آسان برای پیشگیری از بارداری و محافظت از بیماری‌های مقاربتی است
کاندوم مردانه
این کاندوم‌ها از جنس لاتکس هستند می‌توانند مانع ورود اسپرم به بدن زن شوند. از دیگر کاربردهای این وسیله، جلوگیری از انتقال برخی از بیماری از بیماری‌های مقاربتی از مردان به زنان و برعکس است. از میان زوج‌هایی که فقط از کاندوم برای پیگشیری از باردار شدن استفاده می‌کنند، سالانه حدود ۱۵ درصد بچه‌دار می‌شوند.
مزایا: این وسیله ارزان و در دسترس است و می‌تواند از انتقال برخی از بیماری‌های مقاربتی جلوگیری کند.
معایب: فقط در صورت استفاده صحیح در هر بار موثر است و نمی‌توان دو بار از آن استفاده کرد.
کاندوم زنانه
کاندوم رنانه یک کیسه پلاستیکی نازک است که درون واژن قرار داده می‌شود. یک زن می‌تواند آن را حداکثر ۸ ساعت پیش از رابطه جنسی قرار دهد. برای جاگذاری آن یک حلقه پلاستیکی انعطاف‌پذیر در انتهای کاندوم قرار دارد که از آن برای هدایت کاندوم به داخل استفاده می‌شود. کاندوم زنانه به خوبی انواع مردانه آن کار نمی‌کند.
مزایا: به صورت گسترده در دسترس است و از برخی بیماری‌های مقاربتی محافظت می‌کند.
معایب: قابلیت استفاده مجدد ندارد و نباید به طور همزمان با کاندوم مردانه مورد استفاده قرار گیرد. ممکن است در هنگام استفاده کمی سر و صدا ایجاد کند. ۲۱ درصد کسانی که تنها از این روش استفاده می‌کنند، پس از یکسال باردار می‌شوند.
بیشتر بخوانید: علائم سرطان سینه بدخیم
دیافراگم
این یک وسیله گنبدی شکل از جنس پلاستیک طبیعی، لاتکس یا سیلیکون است که باید پیش از شروع رابطه جنسی در بالای دهانه رحم قرار گیرد و شش ساعت پس از رابطه همان‌جا باقی بماند. برای کارایی آن باید از اسپرم کش استفاده شود. از هر ۱۰۰ زنی که فقط از این شیوه برای باردار نشدن استفاده می‌کنند، ۱۶ نفر در یک سال شکست خورده و باردار می‌شوند.
مزایا: از یک دیافراگم برای دو سال می‌توان استفاده کرد و نسبت به ماندگاری آن، ارزان قیمت است.
معایب: برای نصب آن معمولا به کمک پزشک نیاز است. محافظت کافی نسبت به بیماری‌های مقاربتی ایجاد نمی‌کند. اگر بیش از ۲۴ ساعت در بدن باقی بماند، خطر سندروم شوک سمی را به دنبال دارد.
کلاهک دهانه رحم
این یک وسیله مشابه دیافراگم اما با اندازه‌ای کوچک‌تر است که از دهانه رحم به طرف بالا قرار می‌گیرد. استفاده از آن باید همراه با اسپرم کش باشد. به نظر می‌رسد حدود ۱۵ درصد کسانی که تاکنون باردار نشده‌اند و ۳۰ درصد زنانی که حداقل یک بچه دارند، علیرغم استفاده از این روش پیشگیری از بارداری، بچه‌دار خواهند شد.
مزایا: ارزان است و می‌تواند ۴۸ ساعت در واژن باقی بماند.
معایب: نصب آن نیاز به کمک پزشک دارد. از انتقال بیماری‌های مقاربتی جلوگیری نمی‌کند و در دوران قاعدگی قابل استفاده نیست.
اسفنج ضد بارداری
از جنس فوم ساخته شده و حاوی مواد اسپرم کش است. زنان می‌توانند آن را ۲۴ ساعت قبل از رابطه جنسی در دهانه رحم خود قرار دهند. عملکرد آن مشابه کلاهک دهانه رحم است؛ با این تفاوت که استفاده از آن به کمک پزشک نیاز ندارد. بین ۱۲ تا ۲۴ درصد زنانی که به این روش به تنهایی برای پیشگیری از بارداری اکتفا می‌کنند، در طول یک سال باردار می‌شوند.
مزایا: استفاده از آن نیاز به کمک پزشک ندارد و بلافاصله عمل می‌کند.
معایب: در برابر بیماری‌های مقاربتی محافظت ایجاد نمی‌کند و نمی‌توان در دوران قاعدگی از آن استفاده کرد.
قرص ضد بارداری
رایج‌ترین نوع آن، ترکیبی از هورمون‌های استروژن و پروژسترون است که برای جلوگیری از تخمک‌گذاری به صورت روزانه استفاده می‌شود. اگر قرص‌ها به طور منظم استفاده شوند، تا ۹۲ درصد می‌تواند موثر باشد. بهتر است با تجویز پزشک و با توجه به شرایط سلامتی زنان مورد استفاده قرار گیرد.
مزایا: به داشتن قاعدگی منظم‌تر و با درد و گرفتگی کمتر، کمک می‌کند. در دسترس است.
معایب: بعضی از انواع آن ممکن است گران باشند. از فرد در مقابل بیماری‌های مقاربتی حفاظت نمی‌کند. در برخی افراد باعث حساسیت پستان‌ها، لکه بینی در بارداری، لخته شدن خون و افزایش فشار خون می‌شود. مصرف آن به دلیل خطرات سلامتی برای بعضی از زنان مناسب نیست.
بیشتر بخوانید: علائم پوکی استخوان در زنان
پچ ضد بارداری
زنانی که دچار اختلال فراموشی بوده و مصرف منظم قرص‌های روزانه را از یاد می‌برند، می‌توانند از این برچسب‌ها استفاده کنند. این برچسب‌ها باید به صورت هفتگی به مدت سه هفته بر روی پوست نصب شده و یک هفته بین مصرف مداوم آن‌ها فاصله ایجاد شود. هورمون‌هایی که از طریق مصرف قرص‌ها وارد بدن می‌شوند، این بار به کمک این پچ‌ها به تدریج به بدن وارد شده و جلوی بارداری را می‌گیرند.
مزایا: نیازی به یادآوری روزانه برای استفاده نداشته و باعث سبک و منظم‌تر شدن دوره‌های قاعدگی می‌شوند.
معایب: هزینه نسبتا بالایی دارند. در برخی افراد با تحریک پوست یا عوارض جانبی مشابه قرص‌های هورمونی همراه خواهند بود. از انتقال بیماری‌های مقاربتی هم جلوگیری نمی‌کنند.
پچ یا برچسب ضد بارداری یک روش هورمونی برای پیشگیری از بارداری است که می‌توان آن را در جاهای مختلف بدن نصب کرد
حلقه واژینال
این یک حلقه پلاستیکی نرم و انعطاف‌پذیر است که در داخل واژن قرار می‌گیرد. هورمون‌های استروژن و پروژسترون آزاد شده از طریق این رینگ‌ها مشابه پچ و قرص‌های هورمونی است که می‌تواند در جلوگیری از بارداری موثر باشد. از این رینگ‌ها می‌توان با یک هفته وقفه در طول ماه استفاده کرد.
بیشتر بدانید: آمپول پروژسترون برای چیست
مزایا: نیاز به تعویض مکرر نداشته و باعث منظم شدن قاعدگی می‌شوند.
معایب: هزینه نسبتا بالای دارند و ممکن است در برخی افراد باعث تحریک واژن و ایجاد حساسیت شوند. قابلیت جلوگیری از بیماری‌های مقاربتی را هم ندارند.
آمپول ضد بارداری
این آمپول‌های هورمونی می‌توانند تا سه ماه بعد از تزریق از بارداری جلوگیری کنند. استفاده از این روش برای زوج‌هایی که قصد بارداری ندارند بهتر از مصرف قرص روزانه است. فقط سه درصد از کسانی که این روش را برای پیشگیری از بارداری انتخاب کرده‌اند در طول یک سال باردار می‌شوند.
مزایا: اثر طولانی مدت داشته و فقط به ۴ بار تزریق در یک سال نیاز است.
معایب: هزینه نسبتا زیادی دارد و ممکن است که باعث لکه بینی و سایر عوارض محصولات هورمونی ضد بارداری شود. در مقابل بیماری‌های مقاربتی نمی‌تواند محافظت ایجاد کند.
بیشتر بخوانید: بیماری پارکینسون در جوانان
ایمپلنت کنترل بارداری
این وسیله یک میله به اندازه چوب کبریت است که پزشک آن را در زیر پوست بازوی زنان قرار می‌دهد. این ماده همان هورمونی را که در آمپول‌های ضد بارداری وجود دارد، ترشح می‌کند. میزان شکست این روش کمتر از یک درصد است.
مزایا: اثرگذاری طولانی مدت داشته و می‌تواند برای سه سال از بارداری جلوگیری کند.
معایب: هزینه بالایی دارد. ممکن است باعث عوارض جانبی از جمله خونریزی نامنظم شود. امکان محافظت از بیماری‌های مقاربتی را ندارد.
آی یو دی
یک دستگاه داخل رحمی زنان است که در دو نوع هورمونی و غیر هورمونی (مسی) وجود دارد. نوع غیر هورمونی آن می‌تواند تا ۱۰ سال کار کند. اما آی یو دی هورمونی باید پس از ۳ تا ۵ سال جایگزین شود. هر دو نوع این دستگاه بارور کردن تخمک را برای اسپرم دشوار می‌کند. از هر هزار زن که از آی یو دی برای پیشگیری از بارداری استفاده می‌کنند، فقط کمتر از ۸ نفر آن‌ها باردار می‌شوند. اگر می‌خواهید بدانید که آی یو دی چیست به مقاله مرتبط با آن مراجعه کنید.
مزایا: ماندگاری بالا و عوارض کم از مهم‌ترین مزایای آن است. آی یو دی هورمونی می‌تواند قاعدگی را منظم و سبک‌تر کند.
معایب: در برخی افراد به ویژه در اولین ماه‌های استفاده، باعث قاعدگی نامنظم و سنگین می‌شود. آی یو دی مسی گاهی باعث دردناک شدن قاعدگی می‌شود. هزینه نسبتا بالایی دارد.
بیشتر بخوانید : آزمایش قبل از بارداری
بستن لوله‌های رحمی یا توبکتومی
این روش یک راه ایده‌آل برای کسانی است که دیگر بچه نمی‌خواهند. در این روش لوله‌های رحمی به وسیله عمل جراحی بسته شده و از این طریق، احتمال رسیدن اسپرم به تخمک و لقاح نزدیک به صفر می‌شود. با توجه به این که احتمال برگشت این عمل بسیار پایین است، پزشکان معمولا آن را به کسانی که به تعداد دلخواه بچه دارند پیشنهاد می‌دهند.
مزایا: یک روش دائمی است و معمولا صد در صد اثربخش است.
معایب: نیاز به جراحی داشته و برگشت‌پذیری آن بسیار اندک است. نسبت به سایر روش‌ها گران است و نمی‌تواند از بیماری‌های مقاربتی جلوگیری کند.
وازکتومی
به غیر از کاندوم، وازکتومی تنها گزینه کنترل بارداری برای مردان است. در این روش و طی یک عمل جراحی سبک، لوله‌ای که اسپرم را از بیضه حمل می‌کند قطع شده و انتقال اسپرم مختل می‌شود. این روش تنها از آزاد شدن اسپرم جلوگیری کرده و تاثیری در انزال ندارد.
مزایا: یک روش دائمی بوده و نسبت به بستن لوله‌های زنان ارزان‌تر است. اثربخشی تقریبا صد در صدی دارد.
معایب: نیاز به جراحی دارد. بلافاصله بعد از عمل اثربخشی نداشته و باید برای مدتی بعد از عمل، از روش دیگری برای پیشگیری از بارداری استفاده کرد. این روش نمی‌تواند در مقابل بیماری‌های مقاربتی محافظت ایجاد کرده و میزان برگشت‌پذیری آن بسیار اندک است.
در توبکتومی با قطع یا مسدود کردن لوله‌های رحمی از باردار شدن جلوگیری می‌کنند
پیش از آن‌که بخواهید روش مناسب خود را انتخاب کنید، لازم است با انواع روش‌های پیشگیری از بارداری آشنا شوید. برخی از این روش‌ها تنها از بارداری جلوگیری می‌کنند؛ در حالی‌که انواعی از آن‌ها مانند کاندوم می‌توانند علاوه بر پیشگیری از بارداری، احتمال انتقال بیماری‌های مقاربتی را هم در افراد کاهش دهند. به‌طورکلی، انواع روش‌های پیشگیری از بارداری عبارتند از:
روش‌های طبیعی ضد بارداری
این روش‌های ضد بارداری به سبک زندگی افراد مرتبط بوده و طبیعتا، میزان اثربخشی آن‌ها در مقابل سایر روش‌ها کمتر است.
به عبارت دیگر می‌توان گفت که احتمال بروز خطا در به‌کارگیری آن‌ها بیشتر است. رایج‌ترین روش‌های طبیعی شامل پرهیز (خودداری از رابطه در طول دوران تخمک‌گذاری) و برداشت (روش بیرون کشیدن آلت تناسلی مرد پیش از انزال) است.
روش‌های عقیم‌سازی
این یک روش ضد بارداری دائمی است که از طریق جراحی یا روش‌های دیگر، امکان بچه‌دارشدن را از فرد سلب می‌کند.
عقیم‌سازی در مردان وازکتومی و در زنان، توبکتومی نامیده می‌شود. این روش شامل بستن یا انسداد لوله‌های فالوپ در زنان و لوله‌های اسپرم‌بر در مردان است. عقیم‌سازی یک روش مادام‌العمر بوده و احتمال برگشت باروری در آن بسیار نادر است.
کاندوم‌ها از جمله ابزارهای پیشگیری از بارداری هستند که می‌توانند از انتقال بعضی از بیماری‌های مقاربتی هم جلوگیری کنند
داروهای ضد بارداری برگشت‌پذیر با اثر طولانی (روش‌های LARC)
این روش ضد بارداری شامل دستگاه‌های داخل رحمی مثل آی یو دی و ایمپلنت‌های هورمونی است. استفاده از این روش‌ها پس از جای‌گذاری توسط پزشک آغاز شده و نیاز به یادآوری روزانه یا ماهانه نیست. رایج‌ترین این روش‌ها عبارتند از:
- ایمپلنت ضد بارداری
ایمپلنت ضدبارداری به یک میله کوچک انعطاف‌پذیر گفته می‌شود که برای حداکثر سه سال، در زیر پوست بازوی خانم‌ها کار گذاشته می‌شود. این دستگاه با ترشح نوعی هورمون پروژسترون، رهاشدن تخمک از تخمدان را متوقف کرده و با غلیظ‌کردن مخاط دهانه رحم، ورود و فعالیت اسپرم‌ها را دشوار می‌کند. این یک روش برگشت‌پذیر است و در بهترین حالت می‌تواند تا ۹۹ درصد از باردار‌شدن خانم‌ها جلوگیری کند.
- آی یو دی یا دستگاه داخل رحمی
آی یو دی (IUD) یک دستگاه کوچک تی (T) شکل است که در داخل رحم زن نصب می‌شود. این روش ضدبارداری، طولانی‌اثر بوده و می‌تواند بین سه تا ده سال اثربخش باشد.
آی یو دی‌ها به دو دسته مسی و هورمونی تقسیم می‌شوند. انواع مسی آن تا ۹۹ درصد و انواع هورمونی تا ۹۹.۸ درصد در پیشگیری از بارداری موثر هستند.
نصب آی یو دی باید حتما توسط پزشک متخصص زنان یا ماما انجام شود. استفاده از آی یو دی یک روش پیشگیری از بارداری برگشت‌پذیر است و پس از خارج‌کردن آن، فرد می‌تواند مجددا باردار شود. قراردادن آی یو دی مسی تا ۵ روز پس از رابطه جنسی محافظت‌نشده، می‌تواند از بروز بارداری ناخواسته جلوگیری کند.
آی یو دی‌ها اثربخشی طولانی‌مدت داشته و توسط پزشک در دهانه رحم کار گذاشته می‌شوند
روش‌های هورمونی کوتاه‌مدت
این روش شامل قرص‌های هورمونی، پچ، تزریق هورمون یا حلقه واژینال است. به جز آمپول هورمونی که هر سه ماه یک‌بار نیاز به تمدید دارد، بقیه موارد را باید ماهانه کنترل و مصرف کنید. برخی از پرکاربردترین این روش‌ها عبارتند از:
- حلقه ضد بارداری
در این روش یک حلقه انعطاف‌پذیر پلاستیکی درون واژن قرار گرفته و با آزادکردن تدریجی هورمون، می‌تواند با احتمال ۹۱ تا حداکثر ۹۹ درصد از بارداری جلوگیری کند. اگر این روش انتخابی شماست، لازم است پس از سه هفته این حلقه را خارج کنید و پس از یک هفته استراحت، مجددا این کار را تکرار کنید.
- قرص‌های ضدبارداری خوراکی
این روش شامل استفاده از قرص‌های کوچکی است که به‌صورت روزانه مصرف می‌شوند. پس اگر حافظه خوبی دارید و استفاده روزانه از آن را فراموش نمی‌کنید، میتوانید با این روش تا ۹۹ درصد از بارداری ناخواسته جلوگیری کنید.
- داروهای ضدبارداری تزریقی
در این روش با تزریق یک نسخه مصنوعی از هورمون پروژسترون، می‌توان تا سه ماه از بارداری جلوگیری کرد. میزان اثربخشی این روش بیش از ۹۴ درصد بوده و کسانی که از تزریق داروهای ضدبارداری استفاده می‌کنند، باید به تعداد ماه‌های سپری‌شده توجه کافی داشته باشند.
- پچ ضد بارداری
این یک برچسب پلاستیکی نازک است که به پوست می‌چسبد و هورمون‌ها را از طریق پوست به جریان خون وارد می‌کند. این پچ‌ها را می‌توان به قسمت تحتانی شکم، باسن یا بیرون بازو چسباند. هر پچ را برای مدت سه هفته روی پوست نگه داشته و پس از یک هفته استراحت، پچ جدید را بچسبانید.
- قرص پیشگیری از بارداری اورژانسی
این قرص‌ها که به عنوان قرص «صبح روز بعد» هم نامیده می‌شوند، یک روش موقتی برای جلوگیری از بارداری هستند. استفاده از آن به عنوان یک روش همیشگی توصیه نمی‌شود و اغلب برای قربانیان تجاوز یا کسانی که به هر دلیلی با شکست در روش پیشگیری از بارداری خود مواجه شده‌اند (مثل پارگی کاندوم) مناسب است. اگر قرص اورژانسی تا سه روز اول پس از رابطه جنسی استفاده شود، می‌تواند تا ۸۵ درصد از بروز بارداری جلوگیری کند.
حلقه واژینال توسط خود فرد درون رحم جای‌گذاری شده و پس از 21 روز باید خارج شود
روش های ضد بارداری بازدارنده
کاندوم، دیافراگم، اسفنج و کلاهک دهانه رحم از جمله ترکیباتی هستند که در هر نوبت رابطه جنسی باید استفاده شوند. آن‌ها به‌صورت فیزیکی مانع از رسیدن اسپرم به تخمک و تشکیل سلول تخم می‌شوند. متداول‌ترین این روش‌ها شامل موارد زیر هستند:
- کاندوم
این شاید آشناترین، ارزان‌ترین و رایج‌ترین روش ضد بارداری باشد که دسترسی به آن هم بسیار آسان است. استفاده از کاندوم می‌تواند از افراد در برابر ابتلا به بسیاری از بیماری‌های مقاربتی محافظت کند. کاندوم‌ها به دو نوع زنانه و مردانه تقسیم می‌شوند و یک‌بارمصرف هستند. استفاده درست از آن‌ها می‌تواند بیش از ۸۵ درصد از بارداری جلوگیری کند.
- دیافراگم
این روش شامل استفاده از یک گنبد سیلیکونی نرم و کوچک است که در داخل واژن قرار گرفته و مانع از ورود اسپرم به رحم می‌شود. پس از استفاده از دیافراگم، باید آن را تا شش ساعت پس از رابطه جنسی در داخل واژن نگه داشته و سپس خارج کرده و تمیز کنید. اگر از دیافراگم به خوبی نگهداری شود، می‌تواند تا دو سال دوام آورده و حداقل ۸۸ درصد از بروز بارداری جلوگیری کند.
- کلاهک‌های دهانه رحم
این کلاهک‌ها، فنجان‌های سیلیکونی نازکی هستند که قبل از مقاربت وارد واژن شده و از ورود اسپرم به رحم جلوگیری می‌کنند.
- اسفنج ضدبارداری
این روش شامل استفاده از بالشتک‌های نرم یک‌بارمصرف حاوی مواد اسپرم‌کش است که پیش از مقاربت وارد واژن می‌شود. این اسفنج‌ها باید بین شش تا حداکثر سی ساعت پس از نزدیکی در جای خود باقی مانده و سپس خارج شوند.
معرفی قرص ضد بارداری ال دی
قرص‌های ضد بارداری را می‌توان رایج‌ترین روش پیشگیری از بارداری در نقاط مختلف جهان دانست.
مثلا در آمریکا، یک چهارم زنان ۱۵ تا ۴۴ ساله، برای جلوگیری از بارداری این روش را انتخاب کرده‌اند. اگرچه قرص‌های ضدبارداری انواع مختلفی دارند، اما اکثر نسخه‌های آن دارای ترکیبی از هورمون استروژن و پروژسترون هستند.
قرص ضدبارداری ال دی (Low Dose Birth Control Pill) نوعی از این قرص‌ها است که میزان استروژن کم‌تری دارد. هرچه میزان استروژن در این قرص‌ها کمتر باشد، عوارض مصرف آن‌ها از جمله حالت تهوع، سردرد، حساسیت پستان‌ها و… هم کمتر خواهد بود.
قرص ال دی به اندازه سایر قرص‌های ضدبارداری با دوز بالا در پیشگیری از بارداری موثر است. این قرص حتی در زنانی که در دوران نزدیک به یائسگی قرار دارند، می‌تواند از عوارض یائسگی مثل گرگرفتگی و پریودهای نامنظم جلوگیری کند. اکثر خانم‌ها قرص‌های خود را در بسته‌های ۲۱ یا ۲۸ تایی دریافت می‌کنند.
قرص‌های ضدبارداری قرص‌های هورمونی کوچکی هستند که باید به‌صورت روزانه مصرف شوند
طریقه مصرف قرص ضد بارداری
می‌توان گفت همه زنان سالمی که سیگاری نبوده و سابقه بیماری خاصی نداشته باشند، می‌توانند از انواع قرص‌های ضد بارداری استفاده کنند. البته اگر می‌خواهید مصرف این قرص را شروع کنید، بهتر است در ابتدا با یک پزشک متخصص زنان مشورت کرده و فشار خون خود را بررسی کنید. برخی از زنان ممکن است به معاینه کامل برای شروع مصرف این قرص نیاز داشته باشند. به‌طورکلی، طریقه مصرف قرص ضدبارداری شامل مراحل زیر است:
- اولین قرص را در نخستین روزهای پریود خود (روز اول تا پنجم) مصرف کنید.
- هر روز یک عدد از این قرص‌ها را به مدت ۲۱ روز مصرف کنید. توصیه می‌شود که این کار را هر روز در ساعت مشخصی انجام دهید تا آن را فراموش نکنید. قرص فراموش‌شده را در اسرع وقت مصرف کنید. اگر از آخرین دوز مصرفی شما بیش از ۴۸ ساعت گذشته، بقیه قرص‌ها را طبق برنامه مصرف کرده و برای اطمینان، از یک روش پیشگیری از بارداری دیگر مانند کاندوم استفاده کنید.
- پس از پایان این مدت، به مدت یک هفته هیچ قرصی مصرف نکنید.
- با شروع عادت ماهیانه، مجددا بسته جدید قرص را شروع کنید.
این دستورالعمل مربوط به بسته‌های قرص ضدبارداری ۲۱ تایی است. بسته‌های ۲۸ عددی از این قرص‌ها هم وجود دارد که شامل ۲۱ تا ۲۶ عدد قرص هورمونی و تعدادی قرص غیرفعال است. مصرف این بسته را با قرص‌های هورمونی که با رنگ خاصی مشخص شده‌اند آغاز کرده و پس از مصرف آخرین قرص، بسته جدید را شروع کنید. در صورت استفاده از چنین قرص‌هایی، احتمالا در ۴ تا ۷ روز پایانی مصرف، پریود خواهید بود.
بهترین روش جلوگیری از بارداری در اوایل ازدواج
بسیاری از زوج‌ها ترجیح می‌دهند که در نخستین سال‌های ازدواج بچه‌دار نشوند. به همین دلیل، انتخاب روش پیشگیری از بارداری مناسب یکی از دغدغه‌های مهم زوج‌های جوان است. با توجه به این که احتمال باردار شدن بدون استفاده از روش‌های پیشگیری در هر بار نزدیکی زوج‌های جوان حدود ۳۰ درصد است، لازم است که زوج‌ها نسبت به استفاده از روش مناسب آگاهی کافی داشته باشند. نظرات مختلفی درباره بهترین روش ضد بارداری برای سال‌های نخست ازدواج وجود دارد. اما باید توجه کرد که انتخاب یک روش مناسب به عوامل مختلفی مثل سن، سلامتی زوجین و… بستگی دارد. بهتر است پیش از انتخاب یک روش پیشگیری از بارداری:
- با یک پزشک متخصص زنان و زایمان در این خصوص مشورت کرده و معاینه شوید.
- درباره برنامه‌های خود برای بچه‌دار شدن طی سال‌های آینده با او صحبت کنید.
- آزمایشات لازم را برای اطمینان از سلامتی و عدم ممنوعیت مصرف دارو انجام دهید.
- با توصیه پزشک، بهترین روش را برای پیشگیری از بارداری انتخاب کنید.
به نظر می‌رسد رایج‌ترین روش برای پیشگیری از بارداری در زوج‌های جوان، مصرف قرص‌های هورمونی باشد. استفاده از ابزارهایی مثل آی یو دی، میله‌های قابل کشت یا آمپول‌های ضد بارداری برای زنانی که تجربه زایمان نداشته‌اند، معمولا توصیه نمی‌شود.
قرص اورژانسی جلوگیری از بارداری
این روش بعد از برقراری رابطه جنسی مورد استفاده قرار می‌گیرد. اگر زوجی از هیچ روش بارداری استفاده نکرده و یا به عملکرد مناسب روش انتخابی خود شک کنند (مثلا کاندوم در حین رابطه پاره شود) می‌توانند به شکل اورژانسی از بارداری جلوگیری کنند. انواع مختلفی از قرص‌های اورژانسی از برندهای مختلف موجود است. گرچه مصرف این قرص‌ها نیازی به نسخه پزشک ندارد، اما از آن‌جا که ممکن است استفاده از برخی داروهای خاص بر عملکرد آن اثر منفی داشته باشد، بهتر است درباره مصرف آن‌ها با یک پزشک یا داروساز حاضر در داروخانه مشورت کنید.
احتمال بارداری بعد از مصرف قرص های ضد بارداری
اگر از قرص‌های ضدبارداری استفاده کرده یا به مصرف آن فکر می‌کنید، شما بخشی از یک گروه بسیار بزرگ هستید! قرص‌های ضدبارداری محبوب‌ترین روش پیشگیری از بارداری در میان زنان بسیاری از نقاط مختلف جهان هستند. به نظر شما علت این محبوبیت چیست؟
پزشکان می‌گویند اثربخشی این روش ۹۹.۷ درصد است؛ یعنی از هر هزار زنی که مصرف قرص را برای جلوگیری از بارداری انتخاب کرده‌اند، تنها سه نفر در سال باردار می‌شوند. اما این در صورتی است که هرگز حتی یک دوز از آن را فراموش نکرده و هر ماه، تمام قرص‌ها را مرتب مصرف کنید. در غیر این صورت احتمال بارداری تصادفی به ۹۰ نفر از هر ۱۰۰۰ زن مصرف‌کننده می‌رسد!
قرص ضدبارداری 28 روزه نیاز به دوره استراحت یک هفته‌ای نداشته و پس از پایان یک بسته باید مصرف بسته جدید را آغاز کنید
عوارض داروهای ضد بارداری
داروهای ضد بارداری امروزی نسبت به گذشته دارای دوزهای کم‌تری از هورمون هستند. این امر، خطر عوارض جانبی و مشکلات جدی مرتبط با سلامت را به‌شدت کاهش داده است. بنابراین می‌تواند گفت که مصرف داروهای ضدبارداری مانند انواع قرص‌های هورمونی برای بیشتر زنان، بی‌خطر است.
اما این نکته را باید در نظر بگیریم که مصرف هر دارویی می‌تواند عوارضی به دنبال داشته باشد. داروهای ضدبارداری به دلیل وجود هورمون در آن‌ها، می‌توانند در برخی از زنان باعث ایجاد عوارضی مانند سردرد، خونریزی نامنظم، تغییرات خلقی، حساسیت پستان‌ها و کمی افزایش وزن شوند. در‌صورتی‌که با مصرف این داروها دچار تغییرات غیرعادی در سلامت خود شدید، میتوانید روش پیشگیری از بارداری دیگری را جایگزین کنید.
بیشتر بخوانید: علائم سکته مغزی در زنان
قرص جلوگیری از بارداری
یکی از روش‌های ساده، ارزان و در دسترس پیشگیری از بارداری، استفاده از قرص است. همه افراد بدون نیاز به دانش و اطلاعات خاصی می‌توانند روزانه یکی از این قرص‌ها را بخورند و از بارداری ناخواسته جلوگیری کنند. بسته حاوی این قرص‌ها به دو شکل ۲۱ و ۲۸ عددی موجود است. پس از مصرف بسته ۲۱ عددی، فرد عادت ماهانه شده و از نخستین روزهای قاعدگی می‌تواند مصرف قرص‌های بسته جدید را آغاز کند. اما بسته ۲۸ عددی حاوی ۲۱ قرص فعال و ۷ قرص غیر فعال است. مصرف آن برای کسانی که ممکن است فاصله‌گذاری بین مصرف دو بسته قرص را فراموش کنند مناسب است. معمولا دو تا سه روز پس از اتمام ۲۱ قرص فعال، فرد عادت ماهانه می‌شود. اما هم‌چنان به خوردن قرص‌های غیر فعال ادامه داده و مصرف بسته بعدی را پس از اتمام ۷ قرص غیر فعال آغاز می‌کند. مصرف قرص ضدبارداری علاوه بر پیشگیری از بارداری فوائد دیگری هم دارند و گاهی توسط پزشک به منظورهای دیگری تجویز می‌شوند؛ از جمله:
- درمان پرمویی مشابه مردانه در نواحی غیر طبیعی (هیرسوتیسم)، آکنه و ریزش مو
- درمان کیست‌های تخمدانی، آندومتریوز و…
- کمک به کاهش دردهای قاعدگی (دیسمنوره) و یا کم کردم حجم خونریزی در افرادی که قاعدگی‌های سنگین دارند.
- کمک به تنظیم دوره‌های قاعدگی در افرادی که قاعدگی نامنظم دارند.
- کاهش علائم آزاردهنده سندروم پیش از قاعدگی
عملکرد این قرص‌ها به این ترتیب است که مانع تخمک‌گذاری می‌شوند. از سوی دیگر، با غلیظ کردن مخاط دهانه رحم، شرایط را برای رسیدن اسپرم به تخمک دشوار یا غیر ممکن می‌کنند. برای آشنایی با راه درمان برزگ شدن رحم این مطلب را بخوانید. انواع مختلفی از این قرص‌ها در داروخانه‌ها موجود است که پزشک می‌تواند با توجه به شرایط فرد، یکی از انواع آن را برای مصرف توصیه کند. از رایج‌ترین انواع این قرص‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
قرص‌های ترکیبی
این قرص‌ها از ترکیب هورمون‌های استروژن و پروژسترون ساخته شده و به صورت روزانه مصرف می‌شوند.
قرص‌های پروژسترون
مصرف این قرص‌ها که به مینی پیل معروف هستند، مشابه قرص‌های ترکیبی است؛ با این تفاوت که در آن‌ها فقط از هورمون پروژسترون استفاده شده است.
قرص‌های دارای دوز پایین
این قرص‌ها هم به شکل قرص‌های حاوی پروژسترون و هم ترکیبی موجود هستند. اما دوز هورمون در آن‌ها کمتر است و به همین دلیل به آن‌ها LD گفته می‌شود. این قرص‌ها از نظر عملکرد تفاوتی با قرص‌های دوز بالا ندارند و فقط عوارض جانبی آن‌ها کمتر است.
قرص‌های اورژانسی
این قرص‌ها برخلاف انواعی که تا کنون اشاره کردیم، بعد از رابطه جنسی استفاده می‌شوند. معمولا افرادی که از هیچ روش ضد بارداری استفاده نکرده و یا روش مورد استفاده آن شکست خورده یا کارا نبوده، از این قرص‌ها استفاده می‌کنند.
از مهم‌ترین عوارض این قرص‌ها می‌توان به حالت تهوع، لکه بینی، افزایش وزن، اختلالات قاعدگی، کاهش میل جنسی، نفخ شکم، تغییرات خلقی و مشاهده علائم افسردگی اشاره کرد. به نظر می‌رسد که مصرف برخی از داروها می‌تواند بر میزان اثربخشی این روش‌ها اثر منفی داشته باشد. بنابراین توصیه می‌شود که پیش از مصرف حتما با یک پزشک متخصص زنان و زایمان در این خصوص مشورت کنید.
بیشتر بخوانید: عوارض آمنوره چیست
قرص لوونورژسترول
این یک نوع قرص اورژانسی جلوگیری از بارداری است و توسط زوج‌هایی که از هیچ روش جلوگیری استفاده نکرده و یا به عملکرد مناسب روش خود اطمینان ندارند به کار گرفته می‌شود. اگر این قرص طی ۷۲ ساعت پس از رابطه جنسی مصرف شود، می‌تواند جلوی باردار شدن را بگیرد. بهترین زمان مصرف آن ۱۲ ساعت بعد از رابطه است و هر چه زمان مصرف آن زودتر باشد، احتمال موفقیت در پیشگیری از بارداری هم بیشتر است. این قرص حاوی ماده لوونورژسترول است که از طریق مهار ترشح هورمون‌های زنانه، باعث توقف یا تاخیر تخمک‌گذاری شده و مانع بارداری خواهد شد.
افرادی که باردار یا شیرده هستند، سابقه آسم یا بارداری خارج از رحم دارند و یا از داروهای خاصی مثل برخی از آنتی بیوتیک‌ها یا داروهای ضد تشنج استفاده می‌کنند، لازم است که درباره مصرف این قرص با یک پزشک مشورت کنند. از عوارض مصرف آن هم می‌توان به حالت تهوع و استفراغ، خونریزی غیر معمول پیش از شروع عادت ماهیانه یا تاخیر دوره، احساس خستگی، سرگیجه، کمر درد و… اشاره کرد.
توصیه می‌شود که زوج‌های جوان برای انتخاب بهترین روش پیشگیری از بارداری با یک پزشک مشورت کنند
قرص ضد بارداری برای این افراد ممنوع است
اگرچه برای مصرف قرص‌های ضد بارداری نیاز به نسخه پزشک ندارید، اما بهتر است برای جلوگیری از مشکلات احتمالی، پیش از مصرف با یک پزشک مشورت کنید. به نظر می‌رسد که همه زنان می‌توانند از این قرص استفاده کنند؛ به جز افرادی که دارای شرایط زیر هستند:
- بیش از ۳۵ سال سن داشته و سیگار می‌کشند (یا کمتر از یک سال از ترک سیگار در آن‌ها گذشته است)
- باردار هستند
- اضافه وزن خیلی زیاد دارند
- داروهای خاصی مصرف می‌کنند
- سابقه وجود لخته خون در اعضای خانواده در سنین زیر ۴۵ سال دارند
- میگرن شدید دارند
- به سرطان پستان دچار هستند
- تجربه سکته مغزی یا هر بیماری دیگری که عروق را باریک می‌کند داشته‌اند
- دارای لخته خون در وریدهای مختلف مثل پا یا ریه هستند
- از بیماری کیسه صفرا یا مشکلات کبدی رنج می‌برند
- به یک بیماری یا ناهنجاری قلبی یا فشار خون بالا دچار هستند
- مبتلا به بیماری دیابت هستند یا از عوارض آن در ۲۰ سال گذشته رنج می‌برند
مصرف قرص‌های ضدبارداری در برخی افراد با عوارض جانبی مانند سردرد، حالت تهوع، اختلالات خلقی و… همراه است
روش های دائمی برای پیشگیری از بارداری
می‌توان گفت قطعی‌ترین روش‌های پیشگیری از بارداری، روش‌های دائمی هستند. این کار با اطمینان بالای ۹۹ درصد می‌تواند از بروز بارداری جلوگیری کند. روش‌های دائمی پیشگیری از بارداری یا عقیم‌سازی عبارتند از:
پیشگیری از بارداری با وازکتومی
این روش که برای جلوگیری دائمی از بارداری در مردان انجام می‌شود، شامل بریدن و مسدود‌کردن لوله‌هایی است که اسپرم را از بیضه‌ها حمل می‌کنند. این عمل توسط پزشک متخصص اورولوژی و در مطب انجام می‌شود.
انجام وازکتومی حدود ۲۰ دقیقه طول می‌کشد و تنها به بی‌حسی موضعی برای آن نیاز است. روش کار به این صورت است که از طریق یک برش کوچک در هر طرف کیسه بیضه، بخشی از مجرای دفران برداشته شده و انتهای باز لوله‌ها بسته می‌شوند.
پس از انجام وازکتومی تا زمان تایید عقیمی که از طریق آزمایش مشخص می‌شود، لازم است که از یک روش دیگر پیشگیری از بارداری به‌صورت موقت استفاده کنید. معمولا سه ماه طول می‌کشد تا مایع منی فرد وازکتومی‌شده، فاقد اسپرم شود. به جز در موارد نادر، میزان اثربخشی این روش نزدیک به صددرصد است. برای آزمایش در منزل نیز میتوانید از خدمات آزمایش در منزل حال استفاده کنید.
توبکتومی
پیشگیری دائمی از بارداری برای زنان شامل یک روش جراحی است که در آن، لوله‌های فالوپ (انتقال‌دهنده تخمک از تخمدان‌ها به رحم) مختل می‌شوند. در برخی موارد هم ممکن است این لوله‌ها به‌طور کامل برداشته شوند.
درصورت حذف کامل لوله‌ها دیگر عملا امکان بارداری وجود ندارد. اما حدود دو درصد از زنانی که لوله فالوپ آن‌ها به روش دیگری بسته شده، در ده سال اول پس از عمل باردار می‌شوند. توبکتومی در اتاق عمل و توسط پزشک متخصص زنان انجام شده و به دو شکل جراحی باز یا روش لاپاراسکوپی امکان‌پذیر است. برداشتن کامل رحم با جراحی (هیسترکتومی) هم منجر به عقیمی دائم خواهد شد. البته این یک روش ضد بارداری نبوده و معمولا برای درمان مشکلات جدی خاص انجام می‌شود.
پزشکان می‌گویند زنان مبتلا به برخی از بیماری‌ها مثل دیابت بهتر است به جای مصرف قرص از سایر روش‌های جلوگیری از بارداری استفاده کنند
داروهای ضد بارداری در طب سنتی
قرن‌هاست که انسان‌ها از طب سنتی و گیاهی برای پیشگیری از بارداری یا پایان‌دادن به آن استفاده می‌کنند. این ترکیبات سنتی به روش‌های مختلفی باعث جلوگیری از بارداری می‌شوند. مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
پیشنهاد طب سنتی برای عقیم‌سازی موقت
- استفاده از ریشه گیاه سنگدانه. برای مصرف باید ریشه این گیاه را چند ساعت در آب خیسانده و به مدت شش ماه، روزی یک بار مصرف کنند.
- ریشه گل شیپوری آمریکایی. مصرف ریشه خیسانده‌شده این گیاه در آب سرد یک گزینه مناسب برای زنانی است که به دنبال عقیم‌سازی موقت خود هستند.
روش‌های طب سنتی برای جلوگیری از لانه‌گزینی جنین
- بذر درختچه توری ملکه. این گیاه اولین بار در هند برای جلوگیری از بارداری مورد استفاده قرار گرفت. به نظر می‌رسد که مصرف این بذرها تا ۷ روز پس از رابطه جنسی محافظت‌نشده، می‌تواند از لانه‌گزینی جنین بارورشده در رحم جلوگیری کند.
- علف سوزان(Smartweed). ترکیبات موجود در این گیاه از جمله اسید گالیک می‌تواند مانع لانه‌گزینی جنین شود.
راهکارهای طب سنتی برای تحریک پریود و ریزش دیواره رحم
- ریشه زنجبیل. مصرف دمنوش یا پودر ریشه گیاه زنجبیل، چند بار در روز می‌تواند یک روش موثر برای شروع قاعدگی باشد. البته لازم است که این کار را برای پنج روز پشت سر هم تکرار کنید.
- زعفران. نوشیدن دمنوش این گیاه می‌تواند منجر به تحریک رحم شده و حتی در مواردی باعث سقط جنین در نخستین ماه‌های بارداری شود.
- ویتامین سی. این ویتامین یکی از ترکیباتی است که باعث شروع قاعدگی می‌شود. مرکبات، فلفل، انگور سیاه، کیوی، جعفری و… از بهترین منابع ویتامین سی هستند.
مصرف دمنوش زعفران در طب سنتی به عنوان یک روش طبیعی ضدبارداری شناخته می‌شود
اگرچه استفاده از این روش‌ها می‌تواند در مواردی موثر واقع شود، اما نمی‌توان با اطمینان گفت که استفاده از طب سنتی، یک روش قطعی برای جلوگیری از بارداری است. به هر حال، دریافت راهنمایی از یک متخصص طب سنتی می‌تواند به تقویت اثربخشی روش انتخابی، جلوگیری از تداخل دارویی احتمالی و سوء‌مصرف داروهای گیاهی کمک کند.
جلوگیری از بارداری با گلاب
برخی از متخصصان طب سنتی معتقدند که مصرف گلاب در شرایط خاصی مثلا بعد از نزدیکی یا بعد از ازاله بکارت می‌تواند یک مانع طولانی مدت برای بارداری باشد. افرادی که می‌خواهند به طور قطع از بارداری جلوگیری کنند، لازم است که در ابتدا توسط پزشک معاینه شوند تا دستورات لازم و روش‌های مناسب برای آن‌ها تعیین شود.
سپس با توجه به شرایط خود از آن‌ها استفاده کنند. به کارگیری روش‌های سنتی مثل استفاده از گلاب ممکن است اثرگذاری لازم را نداشته یا با عوارض جانبی برای مصرف کننده همراه باشد. در صورتی که در این زمینه نیاز به راهنمایی تخصصی دارید، میتوانید از کارشناسان طب سنتی حال کمک بگیرید.
بیشتر بخوانید: چای سبز در بارداری
جلوگیری از بارداری با زعفران
زعفران یک ادویه اصیل با خواص آنتی اکسیدانی و ضد میکروبی است که مصرف آن برای سلامتی فوائد زیادی دارد. اما به زنان باردار توصیه می‌شود که از آن به مقدار کم استفاده کنند. به نظر می‌رسد که مصرف زعفران بیش از مقدار مجاز در نخستین هفته‌های بارداری می‌تواند باعث سقط جنین شود. به همین دلیل بهتر است که زنان باردار فقط از سه ماهه دوم بارداری به بعد به مقدار کم از این ماده استفاده کنند. جلوگیری از بارداری بعد از ریختن اسپرم با زعفران یکی از روش های جلوگیری از بارداری است که در ذهن بسیاری نقش بسته است اما درواقع یک ماده غذایی نمی‌تواند مانع بارداری شود.
با توجه به این که مصرف زعفران باعث انقباضات رحم می‌شود، برخی از آن به عنوان یک روش برای سقط جنین زودهنگام استفاده می‌کنند. گرچه این روش در طب سنتی موجود است، اما باید توجه کرد که مصرف بیش از حد این ماده ممکن است باعث مسمومیت شده و احساس خستگی شدید، استفراغ و خونریزی را به دنبال داشته باشد. یک تحقیق انجام شده در سال۱۳۹۰ نشان داد که زعفران احتمالا باعث ایجاد زایمان زودرس و کاهش تعداد نوزادان شود که این امر می‌تواند خاصیت سقط کنندگی آن را تایید کند. توصیه می‌شود پیش از مصرف زعفران برای جلوگیری از بارداری یا سقط جنین حتما با یک دکتر زنان آنلاین مشورت کنید.
جلوگیری از بارداری با میخک
از میخک به عنوان ادویه روزانه در بسیاری از کشورها استفاده می‌شود. این ماده گیاهی دارای فوائد بسیار زیادی است. اما هنوز پزشکان نمی‌توانند با اطمینان بگویند که مصرف آن برای زنان باردار بی خطر است. با توجه به این که به نظر می‌رسد مصرف بیش از حد این ماده باعث آسیب به جنین شود، در حـال حاضر بهترین کار این است که زنان باردار به مقدار خیلی کم از آن استفاده کنند.
هم‌چنین توصیه می‌شود که از میخک به فرم ادویه یا روغن استفاده نکنند. اگر قصد پیشگیری از بارداری دارید، بهتر است از چنین روش‌های غیر علمی برای این کار استفاده نکرده و سلامت خود و جنین را به خطر نیندازید.
بیشتر بدانید: بهترین داروی فوبیا
جلوگیری از بارداری بعد از 2 هفته
می‌توان با استفاده از برخی روش‌ها، از بارداری بعد از یک رابطه جنسی محافظت نشده جلوگیری کرد. از بهترین این روش‌ها مصرف قرص‌های اورژانسی و کارگذاری آی یو دی مسی است که اولی باید ظرف مدت حداکثر ۷۲ ساعت و دومی طی ۵ روز استفاده شوند. به طور کلی هر چه این روش‌ها زودتر به کار گرفته شوند، احتمال اثرگذاری آن‌ها بیشتر است. با گذشت زمان، احتمال بارداری افزایش پیدا می‌کند. معمولا زنان پس از تاخیر چند روزه در عادت ماهانه، احتمال بارداری را در نظر می‌گیرند. واقعیت این است که می‌توان پس از گذشت دو هفته از رابطه محافظت نشده، از بارداری جلوگیری کرد.
اما روش‌های مورد استفاده برای این کار، شیوه‌های مبتنی بر سقط جنین هستند. یعنی در این مرحله باید از از داروهایی استفاده کرد که برای پایان دادن به بارداری مورد استفاده قرار می‌گیرند. در اکثر موارد از این داروها می‌توان به محض تاخیر در یک دوره پریود و تایید شدن بارداری استفاده کرد. آن‌چه در مورد اثرگذاری این داروها مهم است این است که باید از آخرین پریود شما کمتر از ۹ هفته گذشته باشد. در این صورت احتمال پیشگیری از باردار شدن یا توقف بارداری بیشتر است.
جلوگیری از بارداری اورژانسی
پیشگیری اورژانسی از بارداری یک روش منظم و همیشگی برای این کار نیست. دو روش معمول برای آن وجود دارد که فرد می‌تواند با توجه به شرایط خود یکی از آن‌ها را انتخاب کند:
استفاده از آی یو دی غیر هورمونی یا مسی
کارگذاری آی یو دی تا ۵ روز بعد از برقراری رابطه جنسی می‌تواند جلوی باردار شدن را بگیرد.
استفاده از قرص‌های اورژانسی
بهتر است این قرص‌ها طی مدت ۷۲ ساعت بعد از رابطه جنسی مصرف شوند تا اثرگذاری لازم را داشته باشند. هر چه آن‌ها زودتر مصرف شوند، احتمال موثر بودنشان هم بیشتر خواهد بود. انواع مختلفی از این قرص‌ها موجود است که می‌توان بعد از مشورت با یک پزشک یا مسئول داروخانه از آن‌ها استفاده کرد.
جلوگیری از بارداری بعد از رابطه
بعد از برقراری رابطه جنسی هم می‌توان از روش‌هایی برای باردار نشدن استفاده کرد. این روش‌ها برای کسانی مناسب است که:
- از هیچ روش ضد بارداری استفاده نمی‌کنند.
- روش مورد استفاده آن‌ها به خوبی عمل نکرده و یا به عملکرد آن شک کرده‌اند.
- از یک روش طبیعی برای پیشگیری از بارداری مثل انزال در خارج از واژن استفاده می‌کنند که با شکست مواجه شده است.
برای این منظور دو روش مصرف قرص اورژانسی یا اضطراری و کارگذاری آی یو دی مسی به طور معمول در دسترس است که افراد می‌توانند با توجه به شرایط خود یکی از آن‌ها را انتخاب کنند.
تعیین زمان تخمک‌گذاری به افراد کمک می‌کند تا بدون نیاز به ابزار یا داروهای خاصی از بارداری جلوگیری کنند
جلوگیری از بارداری به روش طبیعی
منظور از روش های طبیعی جلوگیری از بارداری، روش‌هایی هستند که بدون نیاز به استفاده از هیچ ابزار اضافی یا قرص هورمونی می‌تواند جلوی باردار شدن را بگیرد. برخی از رایج‌ترین این روش‌ها عبارتند از:
انزال خارج از واژن
این یک روش قدیمی بوده و بر این اساس است که مرد پیش از انزال، آلت تناسلی خود را از واژن خارج کند. استفاده درست و دقیق از این روش تنها ۴ درصد خطا دارد. اما بسیاری از زوج‌ها ممکن است زمان‌بندی درست را رعایت نکنند.
در این صورت حدود ۱۸ درصد از افرادی که تنها از این روش برای پیشگیری از بارداری استفاده می‌کنند، در طول یک سال باردار خواهند شد. از مزایای این روش می‌توان به بدون هزینه بودن و وابسته نبودن آن به دستگاه یا هورمون اشاره کرد. البته باید توجه کرد که به کار گیری مناسب آن ممکن است نیاز به تجربه داشته باشد. علاوه بر این، نمی‌تواند از فرد در مقابل انتقال بیماری‌های مقاربتی محافظت کند.
روش های مبتنی بر آگاهی از زمان مناسب باروری
دانستن الگوی باروری ماهانه به افراد کمک می‌کند تا روزهایی با حداقل و حداکثر احتمال باردار شدن خود را بدانند. اندازه‌گیری دمای روزانه بدن هم می‌تواند به تعیین این روزها کمک کند. افرادی که چرخه قاعدگی منظمی دارند، احتمالا در روز ۱۴ قاعدگی یک تخمک آزاد می‌کنند. در روزهای قبل و بعد این رویداد، بدن در آماده‌ترین حالت برای بارور شدن قرار دارد. معمولا یک زن سالم، حدود نه روز در ماه با احتمال باردار شدن رو به رو است.
افراد می‌توانند طی این روزها از برقرراری رابطه جنسی خودداری کرده و یا از یک روش موقتی برای آن استفاده کنند. نرخ شکست این روش در افراد متفاوت است و بین ۲ تا ۲۳ درصد کسانی که از هیچ روش ضد بارداری دیگری استفاده نمی‌کنند، با استفاده از این روش باردار خواهند شد.
استفاده از کیت های پیش بینی تخمک گذاری
بالاترین میزان احتمال بارداری، در روزهای حول و حوش تخمک‌گذاری است. استفاده از کیت‌های تشخیص تخمک‌گذاری به زنان کمک می‌کند تا بفهمند که در وضعیت تخمک‌گذاری قرار دارند یا نه. کیت‌های تشخیص تخمک‌گذاری به ویژه برای زنانی که قاعدگی نامنظمی دارند بسیار مناسب است. این کیت به کمک آزمایش ادرار، میزان هورمون LH را بررسی می‌کند. ۱۲ تا ۳۶ ساعت پیش از تخمک‌گذاری میزان این هورمون در بدن به شدت بالا رفته و به دو تا پنج برابر حالت عادی می‌رسد. بنابراین افراد از این طریق می‌دانند که در محدوده تخمک‌گذاری قرار داشته و از انجام رابطه جنسی خودداری می‌کنند.
از مزایای آن می‌توان به ارزان بودن کیت و عدم نیاز به ابزار یا داروی خاص اشاره کرد. البته احتمال خطا و باردار شدن از طریق این روش زیاد است و محدودیت ایجاد شده در رابطه جنسی ممکن است برای همه خوشایند نباشد.
روش های سنتی جلوگیری از بارداری
در گذشته استفاده از ابزارهای پیشگیری از بارداری به شکل امروزی رایج و در دسترس نبود. به همین دلیل بسیاری از افراد تلاش می‌کردند تا با استفاده از روش‌های طبیعی و دمنوش‌های گیاهی از آن پیشگیری کرده و در صورت بارداری ناخواسته، به آن پایان دهند. برخی از این گیاهان که امروزه هم توسط عده‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرند عبارتند از:
- دمنوش زعفران. استفاده از این دمنوش می‌تواند در سقط جنین به ویژه در ماه‌های نخست بارداری موثر باشد.
- دمنوش پونه کوهی. یکی از بهترین گیاهان برای پیشگیری از بارداری است. البته مصرف آن باید در دوز کم باشد؛ چون ممکن است باعث مسمومیت و اختلال در سیستم عصبی شود.
- بنفشه هندی. مصرف عصاره آن می‌تواند از بارداری ناخواسته پیشگیری کند.
- گلپر. به نظر می‌رسد مصرف آن پیش از رابطه جنسی می‌تواند مانع بارداری شود.
گرچه طب سنتی به موارد بسیاری از این ترکیبات برای باردار نشدن یا سقط زودهنگام اشاره کرده است، اما باید بدانید که استفاده از خودسرانه از چنین روش‌هایی با عوارض زیادی می‌تواند همراه باشد. ممکن است این روش‌ها با عدم سقط، آسیب به جنین، آسیب به بدن زنان و… همراه باشند. بهتر است در صورت علاقه‌مندی به استفاده از روش‌های سنتی به جای ابزارهای مدرن، از متخصصان این حوزه مشورت بگیرید.
سخن پایانی درباره پیشگیری از بارداری
در حال حاضر، طیف گسترده‌ای از روش های ضد بارداری وجود دارد که زوج‌ها می‌توانند از آن‌ها استفاده کنند. انتخاب یک روش مناسب به عوامل مختلفی بستگی دارد. در واقع لازم است که پیش از انتخاب روش از بپرسید که می‌خواهید چقدر هزینه کنید؟ مدت‌زمان اثربخشی روش چقدر باشد؟ آیا این روش با ساختار زندگی شما متناسب است؟ و…
برخی از روش‌های پیشگیری از بارداری ممکن است برای افراد دارای بیماری‌ها و مشکلات جسمی یا روانی خاص مناسب نباشند. به همین دلیل توصیه می‌شود که پیش از انتخاب هریک از این روش‌ها، با یک پزشک متخصص زنان یا ماما مشورت کنید تا بتوانید بهترین و مناسب‌ترین روش را انتخاب کنید. مشاوره آنلاین با متخصص زنان و زایمان می‌تواند به سوالات شما پاسخ دهد.
سوالات متداول
انواع روش های جلوگیری از بارداری چیست؟
روش‌های متنوعی برای این منظور وجود دارد که شامل قرص‌های هورمونی، ایمپلنت‌های کاشتنی، ترکیبات حاوی اسپرم‌کش، پچ‌ها و آمپول‌های ضد بارداری، آی یو دی و کاندوم‌های زنانه و مردانه و… است.
قرص های جلوگیری از بارداری کدام ها هستند؟
این قرص‌ها در دسته‌های مختلفی مثل قرص‌های ضد بارداری ترکیبی حاوی استروژن و پروژسترون، قرص حاوی پروژسترون، قرص‌های با دوز کم یا LD و قرص‌های اورژانسی دسته بندی می‌شوند.
عوارض قرص ضدبارداری چیست؟
این قرص‌ها ممکن است در برخی افراد با عوارضی مثل سردرد، حالت تهوع، افزایش وزن، لکه بینی بین دو قاعدگی، التهاب و حساسیت پستان‌ها، تغییرات خلق و خو و مشاهده علائم افسردگی و… همراه باشد.
روش های جلوگیری از بارداری اورژانسی کدام است؟
در صورتی که روش پیشگیری از بارداری انتخابی، کارایی خوبی نداشته و یا به درستی استفاده نشود، می‌توان با استفاده از قرص‌های ضد بارداری اورژانسی موجود در داروخانه‌ها یا کارگذاری آی یو دی از بارداری جلوگیری کرد.
برای انتخاب روش مناسب جلوگیری از بارداری به چه پزشکی مراجعه کنیم؟
لازم است که افراد پیش از انتخاب روش مناسب برای این کار، با یک پزشک متخصص زنان و زایمان مشورت کرده و بر اساس شرایط زندگی و سلامتی جسمی و روحی، یکی از روش‌های موجود را با پیشنهاد پزشک انتخاب کنند.
زعفران برای جلوگیری از بارداری
زعفران بعد از رابطه برای جلوگیری از بارداری تاثیری ندارد و حتما باید از روش علمی و به اثبات رسیده استفاده کنید که شامل قرص یا دارو می‌باشد که با مشاوره آنلاین با متخصص زنان و زایمان تجویز می‌شود
منابع
