مقایسه کردن خود با دیگران منجر به فرضیات نادرست و درک تحریف شده‌ای از واقعیت میشود. در حالی که برخی از سطوح مقایسه کردن، طبیعی هستند اما مقایسه بیش از حد تأثیرات منفی زیادی بر شما داشته و میتواند به احساس افسردگی، حسادت و کاهش ارزش بینجامد. در ادامه این مقاله درباره پیامدهای مقایسه کردن خود با دیگران، علت و راه‌های درمان آن صحبت خواهیم کرد.
مقایسه اجتماعی چیست؟
مقایسه اجتماعی فرآیندی است که در آن افراد با مقایسه ویژگی‌ها، توانایی‌ها یا نظرات خود با نظرات دیگران، خود را ارزیابی می‌کنند. این موضوع یک گرایش طبیعی است که افراد برای درک ارزش، کارآمدی یا جایگاه اجتماعی خود درگیر آن می‌شوند. این مقایسه در جنبه های مختلف زندگی مانند ظاهر، ثروت، موفقیت و روابط اجتماعی رخ می‌دهد.
از طریق این فرآیند، افراد خود را با کسانی که شبیه یا مرتبط با آن‌ها می دانند مقایسه می‌کنند. این مقایسه میتواند هم از جایگاه بالا باشد یعنی در جایی که افراد خود را با کسانی که وضعیت بهتری دارند مقایسه می‌کنند و هم میتواند از جایگاه پایین باشد یعنی جایی که افراد خود را با کسانی که وضعیت ضعیف‌تر یا بدتری دارند مقایسه می‌کنند.
مقایسه اجتماعی تأثیرات مثبت و منفی بر افراد داشته و میتواند به عنوان یک محرک عمل کند و افراد را برای دستیابی به موفقیت بیشتر و بهبود خود ترغیب کند.
چرا نباید خود را با دیگران مقایسه کنیم؟
مقایسه خود با دیگران نه تنها اعتماد به نفس و احساس ارزشمندی شما را کاهش می‌دهد، بلکه دلایل متعددی وجود دارد که این مقایسه اشتباه بوده و تصور ما از این افکار منفی کاملاً غلط است.
وقتی خود را با شخص دیگری مقایسه و موفقیت او را ایده آل می‌دانید، صرفاً نتیجه نهایی تلاش‌های او را مشاهده می‌کنید. با این حال، شما هیچ بینشی در مورد موانعی که او با آن روبرو بوده یا سختی‌هایی که در تلاش برای رسیدن به اهداف خود تحمل کرده ندارید. ممکن است نتیجه مطلوب به نظر برسد، اما افراد برای رسیدن به موفقیت معمولا درگیر کشمکش‌های ذهنی و روانی قابل توجهی هستند که شما آن‌ها را ندیده‌اید.
در سفر زندگی فردی هر کس، اهداف و رویاهای خاص خود را دارد و هر مسیری با مسیر دیگر متفاوت است. زندگی میدان جنگی نیست که باید دائماً در آن نیاز به مقایسه و رقابت داشته باشید. با بررسی دقیق متوجه خواهید شد که شرایط خودتان با دیگران تفاوت زیادی دارد. این به آن معنی نیست که شما بدبخت هستید و آن‌ها خوشبخت، بلکه نشان می‌دهد که هر فردی مجموعه شرایط خاص خود را دارد و باید این واقعیت را بپذیرید و درک کنید تا از مشکل مقایسه خود با دیگران خلاص شوید.
علل مقایسه کردن خود با دیگران در فضای مجازی
مقایسه کردن خود با دیگران در فضای مجازی به دلایل مختلفی ممکن است رخ دهد.
عصر دیجیتال منجر به افزایش رقابت آنلاین شده است و افراد برای جلب توجه در پلتفرمهای مختلف رقابت می‌کنند. همین موضوع فرهنگ مقایسه کردن خود با دیگران را ایجاد کرده زیرا افراد سعی می‌کنند جایگاه خود را نسبت به دیگران از نظر فالوورها، لایک‌ها و نظرات ارزیابی کنند.
نداشتن اعتماد به نفس
عدم اعتماد به نفس یکی از ویژگی های انسان است که میتواند ما را به مقایسه خود با دیگران بخصوص در فضای مجازی سوق می‌دهد. وقتی به توانایی‌ها، دستاوردها یا ظاهر خود اعتماد نداریم، به رسانه‌های اجتماعی یا پلتفرمهای آنلاین روی می‌اوریم تا اعتبار یا اعتماد دیگران را بدست آوریم که این موضوع نتیجه احساس ناامنی یا عدم اطمینان نسبت به خودمان است.
در فضای مجازی، ما دائماً در معرض تجربیات، خوشی‌ها، دستاوردها و گردهمایی‌های اجتماعی دیگران هستیم و با نداشتن اعتماد به نفس مدام خود را با آن‌ها مقایسه خواهیم کرد. اما مقایسه خودمان با دیگران در فضای مجازی معیار درست یا دقیقی برای سنجش ارزش خودمان نیست زیرا دنیای آنلاین اغلب یک واقعیت تحریف شده را به تصویر می‌کشد و پشت پرده اتفاقات را نشان نمی‌دهد.
کمال گرایی زیاد
کمال گرایی میتواند افراد را وادار کند تا خود را با دیگران در فضای مجازی مقایسه کنند، زیرا در تلاش برای رسیدن به استانداردی دست نیافتنی و بی‌عیب و نقص هستند که به وسیله محتوای ایده آلی که در رسانه های اجتماعی وایرال شده است. تحقیقات نشان داده است که افراد کمال گرا تمایلات مقایسه اجتماعی بیشتری دارند، به ویژه در محیط‌های آنلاین که در معرض تصاویری از زندگی دیگران است.
پیامدهای مقایسه کردن خود با دیگران در فضا مجازی
مقایسه خود با دیگران در فضای مجازی پیامدهای منفی متعددی بر سلامت روانی دارد. تحقیقات نشان می‌دهد که مقایسه بیش از حد در رسانه‌های اجتماعی منجر به افزایش احساس افسردگی، اضطراب و همچنین اعتماد به نفس پایین میشود. قرار گرفتن مداوم در معرض تصاویر و روایت‌های ظاهراً کامل و دقیق از دیگران، استانداردهای غیرواقعی ایجاد کرده و حس بی کفایتی و بی ارزش بودن را تقویت می‌کند.
در ادامه این روند، ترس از دست دادن و نیاز دائمی برای سنجش دیگران منجر به استرس و نارضایتی بیشتر شده و تصور منفی از خود و حسادت را افزایش می‌دهد.
راهکار درمان مقایسه کردن خود با دیگران
محققان مفهوم نظریه مقایسه اجتماعی را که توسط روانشناس لئون فستینگر در دهه 1950 معرفی شد، مورد مطالعه قرار دادند. این نظریه نشان می دهد که افراد تمایل طبیعی به ارزیابی خود از طریق مقایسه توانایی ها، نظرات و ویژگی های خود با دیگران دارند.
اصلاح عادت به مقایسه مداوم خود با دیگران، مستلزم چندین استراتژی برای ارتقای ذهنیت شما دارد.
آگاهی
شناخت و تصدیق این که مقایسه وجود دارد و بخشی طبیعی از رفتار انسان است. آگاهی از تأثیری که چنین مقایسه هایی میتواند داشته باشد.
اصالت و خودپذیری
تمرکز بر پذیرش خود و ارج نهادن به نقاط قوت و دستاوردهای شخصی. این امر مستلزم شناخت این است که هر کس دارای ویژگی ها و توانایی های منحصر به فرد است و نیازی به اندازه گیری مداوم با دیگران نیست.
رشد شخصی و اهداف
تغییر تمرکز به سمت رشد شخصی و تعیین اهداف واقع بینانه که میتواند تمایل به مقایسه خود با دیگران را کاهش دهد
احترام به خود
پرورش احترام به خود شامل رفتار خوب با خود و درک و پذیرش بیشتر است. این عمل باعث جلوگیری از انتقادهای پی در پی از خود میشود.
سپاسگزار باشید
یعنی شما از جایی که در زندگی هستید راضی هستید و نگران کارهایی که دیگران انجام می دهند نیستید. این بدان معنا نیست که شما اهدافی برای آینده ندارید یا برای اینکه فردا فردی بهتر از امروز باشید کار نمی‌کنید اما با سپاسگذاری از خود بابت تلاش‌هایتان مقایسه کردن خود با دیگران را از بین می‌برید
مشاوره با متخصص
گفتگو با یک متخصص روانشناس در این زمینه بسیار مفید بوده و با توجه به نیازهای هرفرد راهکارهایی ارائه میشود. مشاوره آنلاین روانشناسی این امکان را مهیا کرده تا بدون نیاز به حضور در مطب، به صورت آنلاین با بهترین مشاور گفتگو کنید.
چگونه خود را با دیگران مقایسه نکنیم
راه‌های عملی برای غلبه بر عادت به مقایسه مداوم خود با دیگران شامل موارد زیر میشود.
- هنگامی که میل به مقایسه ایجاد می شود، تمرکز خود را به نقاط قوت و دستاوردهای خود تغییر دهید. بدانید که هر فرد دارای ویژگی ها و استعدادهای متمایزی است و با تأکید بر نقاط قوت خود، اعتماد به نفستان را تقویت کنید.
- افرادی را که به شما الهام می‌بخشند، شناسایی کنید و بیشتر با آن‌ها در ارتباط باشید.
- بپذیرید که مقایسه خود با دیگران ذاتاً یک امر ناقص است، زیرا به صورت متفاوتی پرورش یافته و شرایط او نیز متفاوت بوده است.
- با تصدیق و قدردانی از نعمت‌های خداوند و داشته‌های خود، می‌توانید تمایل به مقایسه و رقابت با دیگران را کاهش دهید.
- به طور منظم در مورد پیشرفت و دستاوردهای خود به سمت اهداف از پیش تعیین شده فکر کنید و ذهن خود را در آن سمت نگه دارید.
به طور کلی به جای تکیه بر معیارهای بیرونی، ارزش‌ها و آرزوهای خود را بر اساس داشته‌هایتان پرورش دهید. به این ترتیب می‌توانید خود را از فشارهای مقایسه کردن با دیگران خلاص کنید و چشم‌اندازی سالم‌تر و رضایت‌بخش‌تر را در مسیر زندگی خود ایجاد کنید.
منابع:
