مشکلات تنفسی مانند آپنه خواب یا وقفه تنفسی درخواب یک مسئله بسیار اذیت کننده و گاهی نگران کننده است. این مشکل با انسداد جزئی یا کامل راه هوایی خود را نشان می‌دهد و تنفس عمیق را سخت می‌کند. وقفهٔ تنفسی در خواب علاوه بر مشکلات جسمانی برای خود فرد، مشکلاتی را نیز برای شریک زندگی یا خانواده او ایجاد می‌کند و باعث آزار و اذیت آنها می‌شود. در ادامه درباره اینکه آپنه خواب چیست و علائم آن کدامند و اینکه راه درمان آپنه خواب و داروهای آن صحبت خواهیم کرد.
آپنه خواب چیست؟
آپنه خواب به انگلیسی (Sleep apnea) وضعیتی است که بر الگوی تنفس فرد در طول خواب تأثیر می گذارد. روند تنفس چندین بار قطع می‌شود و باعث ایجاد طیف وسیعی از علائم شامل خستگی مفرط در طول روز، خروپف بلند و اختلال در الگوی خواب می‌شود.
در طول خواب، راه هوایی ممکن است مسدود شود یا مغز، سیگنال‌های لازم را ارسال نکند و در نتیجه تنفس، به صورت موقتی اما مکررا، متوقف شود. هنگامی که بدن فرد دوباره سعی می‌کند نفس بکشد، با یک احساس نفس ناگهانی از خواب بیدار می‌شود.
موارد درمان نشده این بیماری، منجر به عوارض جدی مانند مشکلات قلبی و افسردگی می‌شود. علاوه بر این، آپنه خواب می‌تواند باعث خواب آلودگی شده و خطر تصادف در هنگام رانندگی را افزایش دهد.
انواع آپنه خواب
آپنه خواب درواقع بر تنفس در طول خواب تأثیر می‌گذارد و می‌تواند به اشکال مختلفی ظاهر شود که هر کدام ویژگی‌ها و علل منحصر به فرد خود را دارند.
یکی از انواع آپنه خواب، آپنه انسدادی خواب است که در آن راه هوایی فوقانی به طور جزئی یا کامل مسدود می‌شود و ورود هوا به ریه ها را دشوار می‌کند. در نتیجه، تنفس در طول خواب عمیق نبوده یا حتی متوقف می‌شود که اغلب با خروپف بلند و حرکات سریع بدن همراه است. این انسداد می‌تواند چندین بار در طول شب اتفاق بیفتد و جریان اکسیژن را به اندام‌های حیاتی کاهش دهد و ریتم قلب را نامنظم کند.
نوع دیگر، آپنه مرکزی خواب است که در آن مغز سیگنال‌هایی را برای تنفس به ماهیچه‌ها ارسال نمی‌کند زیرا مغز به بدن دستور نمی‌دهد که اکسیژن دریافت کند. آپنه مرکزی خواب با بیماری‌های زمینه ای مانند آسیب ساقه مغز، نارسایی احتقانی قلب، کم کاری تیروئید، نارسایی کلیه و بیماری های عصبی مانند پارکینسون و آلزایمر مرتبط است. البته در برخی موارد نیز، آپنه مرکزی خواب ممکن است بدون هیچ بیماری زمینه‌ای دیگری رخ دهد.
علت آپنه خواب چیست؟
عوامل متعددی می توانند در ایجاد آپنه خواب نقش داشته باشند. یکی از علل شایع، شل شدن عضلات و بافت‌های دهان و گلو است که می‌تواند راه هوایی را باریک کند. عامل دیگری که باعث احتقان بینی می‌شود، اثر سرماخوردگی یا آلرژی است. علاوه بر این، ذخیره چربی اضافی در اطراف راه های هوایی، می‌تواند بافت ها را ضخیم و جریان هوا را مسدود کند. در برخی موارد، ممکن است یک مشکل عصبی زمینه ای نیز علت آن باشد.
عوامل خاصی که می‌توانند خطر ابتلا به آپنه خواب را افزایش دهند شامل سن بالای 65 سال، مرد بودن و اضافه وزن است. از علل دیگر می‌توان به ژنتیک، چاقی، مشکلات تیروئید، نارسایی قلبی یا کلیوی. لوزه های بزرگ یا متورم نیز اشاره کرد. حتی نوزادان نیز ممکن است وقفهٔ تنفسی در خواب را تجربه کنند، اما معمولاً با رشد و تکامل، این مشکل برطرف می‌شود.
علائم آپنه خواب چیست
آپنه خواب به طرق مختلف ظاهر می‌شود و تشخیص نوع دقیق آن را برای پزشکان نیز کمی سخت است. با این حال، شاخص‌های رایجی وجود دارد که می‌تواند وجود این مشکل را نشان دهد. این علائم شامل الگوهای تنفس نامنظم در طول خواب، خروپف با صدای بلند و بیدار شدن مکرر در طول شب باشد. همچنین ممکن است پس از بیدار شدن از خواب دچار خشکی دهان یا گلودرد شوید یا در طول شب چندین بار نیاز به ادرار کردن داشته باشید. سردردهای صبحگاهی، بی خوابی و خستگی مفرط در روز نیز از شکایات رایج افراد مبتلا است.
سایر علائم آپنه خواب شامل مشکل در تمرکز، تحریک پذیری و سردرد است. در برخی موارد، وقفهٔ تنفسی در خواب حتی می‌تواند بر روابط شما نیز تأثیر بگذارد و منجر به بی میلی جنسی و اختلال نعوظ شود. افراد مبتلا، ممکن است از علائم خود آگاه نباشند، اما یک شریک، دوست یا یکی از اعضای خانواده می‌تواند پس از متوجه شدن، به او اطلاع دهد. با آگاهی از این شاخص‌ها، می‌توانید اولین قدم را برای مراجعه به پزشک و رسیدگی به این وضعیت بردارید.
افرادی که در معرض این مشکل هستند
آپنه خواب مشکلی است که می‌تواند هر کسی را، صرف نظر از سن و جنسیت، گرفتار خود کند. با این حال، گروه های خاصی از مردم بیشتر مستعد ابتلا به آن هستند.
در گروه‌های سنی جوان‌تر و البته مردان، بیشتر احتمال دارد که آپنه انسدادی خواب را تجربه کنند، اما با ورود افراد 50 سالگی، زنان نیز به همان اندازه در معرض ابتلا هستند. علاوه بر این، خطر ابتلا به وقفهٔ تنفسی در خواب با افزایش سن و اضافه وزن افزایش می یابد.
گروه های نژادی و قومی خاصی نیز بیشتر مستعد ابتلا به آپنه خواب هستند، از جمله افراد سیاه پوست، اسپانیایی تبار یا آسیایی تبار. از سوی دیگر، آپنه مرکزی خواب بر جمعیت های خاصی مانند افرادی که داروهای مخدر مصرف می کنند، افراد مسن بالای 60 سال و افراد مبتلا به بیماری های قلبی مانند فیبریلاسیون دهلیزی یا نارسایی احتقانی قلب را تحت تاثیر قرار می دهد.
جالب توجه است، برخی از افرادی که از درمان مداوم فشار مثبت راه هوایی (CPAP) استفاده می کنند یا آپنه انسدادی خواب دارند ممکن است در نتیجه دچار آپنه مرکزی خواب شوند. زندگی در ارتفاعات بالا همچنین می تواند باعث ایجاد آپنه خواب مرکزی در برخی افراد شود.
نحوه شناسایی و تشخیص
اگر علائمی مانند دندان قروچه، تعریق بیش از حد شبانه یا هر یک از علائم آپنه خواب که قبلا ذکر شد را دارید، وقت آن است که به پزشک مراجعه کنید. پزشک با انجام معاینه فیزیکی و بررسی سابقه پزشکی شما و درصورت نیاز، یک مطالعه خواب شبانه که به آن پلی سومنوگرافی نیز می‌گویند. کار را شروع کند. این آزمایش در یک آزمایشگاه خواب انجام می‌شود، جایی که یک تکنسین، عملکرد بدن شما را در هنگام خواب بررسی می‌کند.
در طول آزمایش، تکنسین، عملکردهای مختلف بدن از جمله فعالیت مغز، حرکات چشم، فعالیت ماهیچه‌ای، ضربان قلب، الگوهای تنفس، جریان هوا و سطح اکسیژن خون را ارزیابی می‌کند. پس از مطالعه، پزشک داده‌ها را تجزیه و تحلیل می‌کند تا مشخص کند تنفس شما در طول خواب چقدر مختل می‌شود و سپس با توجه به شدت آپنه خواب شما، مراحل درمان شروع می‌شود.
عوارض آپنه خواب چیست
زندگی با آپنه خواب، مشکلات گسترده‌ای بر زندگی روزمره شم خواهد داشت. کم خوابی و اختلالات مداوم در خواب می‌تواند منجر به خستگی شدید شود و تمرکز را دشوار کند. ممکن است در طول روز چرت بزنید، حتی در حین رانندگی. این افزایش خواب آلودگی به طور قابل توجهی خطر تصادفات را افزایش می‌دهد و همچنین ممکن است منجر به تحریک پذیری، نوسانات خلقی و افسردگی نیز شود. برای کودکان و نوجوانان، وقفهٔ تنفسی در خواب، بر عملکرد تحصیلی و رفتار آنها تأثیر خواهد گذاشت.
علاوه بر خستگی روزانه، آپنه خواب می‌تواند عواقب جدی برای سلامت قلب و عروق هم داشته باشد. کاهش مکرر سطح اکسیژن خون در طول خواب منجر به فشار خون بالا، مشکلات قلبی و افزایش خطر حمله قلبی، سکته مغزی و ریتم نامنظم قلب می‌شود. در واقع، افراد مبتلا به بیماری قلبی در صورت تجربه چندین دوره آپنه خواب، در معرض خطر مرگ ناگهانی به دلیل ضربان قلب نامنظم هستند. علاوه بر این، وقفهٔ تنفسی در خواب با افزایش خطر ابتلا به دیابت نوع 2، سندرم متابولیک و مشکلات کبدی مرتبط است.
البته وقفهٔ تنفسی در خواب می‌تواند عوارضی را در حین جراحی و مصرف برخی داروها نیز ایجاد کند. قبل از انجام هر گونه اقدامت پزشکی، باید پزشک خود را در مورد آپنه خواب خود مطلع کنید.
آپنه خواب در کودکان
آپنه خواب در کودکان وضعیتی است که در آن تنفس کودک در طول خواب، به دلیل انسداد راه هوایی، قطع می‌شود. این اتفاق می تواند زمانی بیفتد بیفتد که زبان، لوزه‌ها یا سایر بافت‌های نرم در گلوی کودک، شل شده و راه هوایی را مسدود کرده باشد.
آپنه خواب یک بیماری شایع است که حدود 5 درصد از کودکان را مبتلا می‌کند و در میان کودکان مبتلا به چاقی و سندرم داون، این میزان بیشتر است. درمان آپنه خواب در کودکان معمولاً شامل برداشتن لوزه‌ها و آدنوئیدها، یا استفاده از دستگاه فشار مثبت مداوم راه هوایی (CPAP) برای کمک به باز نگه داشتن راه هوایی است. البته در برخی موارد، استفاده از وسایل دهان یا جراحی نیز ممکن است ضروری باشد. مشاوره با یک دکتر اطفال آنلاین به شما کمک می‌کند تا بهترین تصمیم را بگیرید.
درمان آپنه خواب
هدف اصلی از درمان آپنه خواب، بازگرداندن الگوهای تنفس طبیعی در طول خواب است. رویکرد درمان به علت اصلی و شدت علائم بستگی دارد. اولین قدم مهم در درمان آپنه خواب، ایجاد تغییراتی در شیوه زندگی است که به تنفس درست کمک می‌کند و شامل موارد زیر است:
- به جای پشت به پهلو خوابیدن
- ایجاد عادات خواب منظم
- حفظ یک رژیم غذایی مناسب که از سلامت قلب حمایت می‌کند
- کاهش یا حذف مصرف الکل
- ترک سیگار
- حفظ وزن سالم
با انجام این تغییرات ساده، می‌توانید تنفس و سلامت کلی خود را به میزان قابل توجهی بهبود بخشید. علاوه بر اصلاح شیوه زندگی، گزینه‌های درمانی دیگری نیز ممکن است برای رسیدگی به علل زمینه ای وقفهٔ تنفسی در خواب شما ضروری باشد.
درمان آپنه خواب با دارو
مانند هر دارویی، لازم است قبل از شروع درمان با یک پزشک آنلاین و متخصص مشورت کنید تا بهترین دارو برای شما تجویز شود. این داروها برای همه مناسب نیستند و ممکن است عوارض جانبی شدیدی داشته باشند، به خصوص زمانی که همراه با سایر داروها استفاده شوند.
برای افرادی که با وقفهٔ تنفسی در خواب دست و پنجه نرم می‌کنند، گزینه‌های درمانی مختلفی برای بررسی وجود دارد. در حالی که تغییرات شیوه زندگی موثر هستند، دارو نیز می‌تواند نقش مهمی در مدیریت این بیماری ایفا کند. چندین دارو وجود دارد که به کاهش علائم آپنه خواب کمک می‌کند، از جمله استازولامید، زولپیدم و تریازولام.
استازولامید، یک مهارکننده کربنیک انیدراز است که با افزایش نیروی تنفسی و بهبود عملکرد ریه، مشکلات آپنه خواب را کاهش می‌دهد. زولپیدم نیز یک داروی آرام بخش است که می‌تواند به افراد کمک کند تا سریع‌تر به خواب بروند و در طول شب بخوابند. تریازولام نیز یک بنزودیازپین است که می‌تواند برای درمان بی‌خوابی استفاده شود.
درمان بی خوابی با CPAP
یکی از موثرترین گزینه‌های درمانی برای آپنه خواب، درمان فشار مثبت مداوم راه هوایی (CPAP) است. این راه حل ابتکاری با ارائه یک جریان ثابت فشار هوا از طریق یک ماسک که راه‌های هوایی شما را باز و بدون مانع حفظ می‌کند.
با CPAP، تنفس و کیفیت خواب بهبود یافته و همچنین کاهش خستگی در طول روز و کمبود حافظه را تجربه خواهید کرد. اما برای برخی افراد، سازگاری با CPAP می تواند چالش برانگیز باشد. خشکی بینی، ناراحتی یا فشار ناشی از ماسک برای بیماران غیرمعمول نیست. به همین دلیل است که سازندگان CPAP راه‌هایی را برای غلبه بر این مشکلات ایجاد کرده‌اند، مانند افزودن رطوبت به جریان هوا یا سفارشی‌سازی طرح‌های ماسک.
در ابتدا، ضروری است که با ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی خود برای یافتن تنظیمات مناسب برای نیازهای منحصر به فرد خود کار کنید. آنها به شما کمک می کنند تا در فرآیند تنظیم دستگاه CPAP خود، از تنظیمات فشار و جریان گرفته تا عملکرد مرطوب کننده، پیمایش کنید. با راهنمایی و پشتیبانی آنها، می توانید تنظیمات لازم را برای بهره مندی از مزایای فراوان درمان CPAP انجام دهید.
دستگاه‌های تغییر موقعیت فک پایین
برای افراد مبتلا به آپنه انسدادی خواب خفیف تا متوسط، یک دستگاه خوراکی سفارشی می تواند یک گزینه درمانی موثر باشد. دستگاه تغییر موقعیت فک پایین (MRD) یک راه حل منحصر به فرد و غیر تهاجمی است که به باز نگه داشتن راه هوایی در هنگام خواب کمک می کند. با جابجایی فک به جلو، دستگاه فضای بیشتری در پشت زبان ایجاد می‌کند و جریان هوا را بهبود می‌بخشد و دوره‌های آپنه و خروپف را کاهش می‌دهد.
MRD ها به صورت سفارشی ساخته می شوند تا با ساختار دندانی منحصر به فرد هر فرد مطابقت داشته باشند و از تناسب راحت و دقیق اطمینان حاصل کنند. با پوشیدن این دستگاه در هنگام خواب، بیماران می توانند کیفیت خواب بهبود یافته، کاهش خستگی در طول روز و افزایش رفاه کلی را تجربه کنند. در حالی که برخی از کاربران ممکن است عوارض جانبی خفیفی مانند ناراحتی فک یا دندان را تجربه کنند، این مشکلات عموماً موقتی هستند و با تنظیمات دستگاه قابل رفع هستند.
علاوه بر فواید آن برای آپنه خواب، MRDs برای افراد مبتلا به اختلالات مفصل گیجگاهی فکی (TMJ) نیز مفید است. این دستگاه با ایجاد تراز مناسب فک به کاهش علائمی مانند درد فک و محدودیت باز شدن دهان کمک می‌کند. برای بیماران مبتلا به آپنه خواب خفیف تا متوسط، یک دستگاه تغییر موقعیت فک پایین می تواند یک گزینه درمانی مناسب و موثر باشد.
جراحی برای درمان وقفهٔ تنفسی در خواب
با برداشتن انسدادها یا بافت اضافی از راه هوایی، می‌توانید خواب آرام‌تری داشته باشید.
(UPPP)، یک روش جراحی رایج برای آپنه خواب است که با کاهش اندازه کام نرم و UVula عمل می‌کند که باعث مسدود شدن راه هوایی شده است. از طریق این روش، جراحان فضای بیشتری برای جریان هوا ایجاد می‌کنند بیماران راحت‌تر نفس می‌کشند. سایر روش‌های جراحی مانند برداشتن لوزه و آدنوئیدکتومی نیز ممکن است برای افرادی با سابقه وقفهٔ تنفسی در خواب و لوزه های بزرگ توصیه شود. این روش ها شامل برداشتن بافت اضافی یا ملتهب در گلو است.
البته جراحی به طور معمول نیاز به بستری در بیمارستان دارد و ممکن است شامل یک دوره نقاهت باشد اما مزایای آن نیز بسیار زیاد است. بیمارانی که تحت عمل جراحی آپنه خواب قرار می‌گیرند، افزایش سطح انرژی، درمان خروپف و بهبود کیفیت زندگی را تجربه می‌کنند.
بیشتر بدانید: خواب آلودگی در بهار
درمان خانگی آپنه خواب
علاوه بر درمان‌های مرسوم، بسیاری از مردم به داروهای گیاهی به عنوان یک راه مکمل برای کاهش علائم آپنه خواب روی می‌آورند. اما مصرف همین گیاهان دارویی نیز نیاز به مشورت با یک متخصص را دارد.
غرغره کردن روزانه با مخلوطی از روغن های گیاهی، از جمله سیر، زنجبیل، دارچین، رازیانه، سنبل و نعناع به طور موثری انسداد راه هوایی را کاهش می‌دهد و کیفیت خواب را بهبود می‌بخشد. این روغن‌ها حاوی خواص ضد التهابی هستند و می‌توانند به تسکین و آرام کردن مجاری هوایی، کاهش التهاب و تسهیل تنفس کمک کنند.
علاوه بر اسانس‌ها، تعدادی از دمنوش‌های گیاهی نیز برای مبتلایان به وقفهٔ تنفسی در خواب، مفید هستند که عبارتند از عسل، چای بابونه، چای اسطوخودوس، چای سنبل الطیب و روغن بنفشه که دارای خواص ضدالتهابی هستند. سایر داروهای گیاهی برای درمان خانگی آپنه خواب شامل عصاره دانه کدو تنبل، چای بهارنارنج، شیر گرم و زردچوبه می‌شود.
در حالی که درمان خانگی آپنه خواب و داروهای گیاهی، مکمل ارزشمندی برای برنامه درمانی شما هستند اما نیاز است تا درمان امروزی را نیز در کنار آن انجام داده و با پزشک مشورت کنید.
خواص روغن نعناع در درمان آپنه خواب
عصاره نعناع می‌تواند به تسکین بافت های ملتهب در بینی و گلو کمک کند و یاعث کاهش خروپف شود. زمانی که به شکل چای مصرف شود یا برای غرغره به آب اضافه شود، باعث بهبود جریان هوا در دهان و بینی می‌شود.
عصاره نعناع همچنین ارتعاشات بافتی که باعث خروپ می‌شود را نیز کاهش می‌دهد.
آیا آپنه خواب یک نگرانی جدی برای سلامتی است یا خیر؟ به زبان ساده، وقفهٔ تنفسی در خواب در صورت عدم درمان می تواند بسیار جدی باشد.
افراد مبتلا به آپنه خواب اغلب در طول شب خروپف بلند، حرکات بی‌قرار و تعریق زیاد را تجربه می‌کنند که نه تنها خواب خود بلکه همسرشان را نیز مختل می‌کنند. اما برای کسانی که بیماری های زمینه ای مانند بیماری قلبی یا فشار خون بالا دارند، این خطرات حتی شدیدتر است.
توقف چندین بار تنفس در طول شب به بدن فشار وارد کرده و خطر حمله قلبی، سکته مغزی و حتی مرگ را افزایش می‌دهد. اگر شما مبتلا به وقفهٔ تنفسی در خواب تشخیص داده شده اید و می‌خواهید بدانید که آیا آپنه خواب خطرناک است، باید بدانید که این مشکل باید به سرعت حل شود زیرا احتمال اتفاقاتی که ذکر شد وجود دارد.
متخصص آپنه خواب در تهران
متخصص برای درمان آپنه خواب معمولا یک دکتر داخلی آنلاین یا یک دکتر گوش و حلق و بینی آنلاین است. می‌توانید برای برای گفتگو با یک متخصص آپنه خواب در تهران از پزشکان مجموعه حال استفاده کرده و از هرکجای ایران، یا این متخصصان گفتگو کنید. این پزشکان به شما کمک می‌کنند تا بهترین تصمیم را بگیرید.
منابع:
