آیا زندگی برای شما تایید گرفتن از دیگران است یا فکر می‌کنید باید با برخی رفتارها و صحبت‌ها، نظر دیگران را به خود جلب کنید؟ اگر اینگونه است احتمالا با اختلال شخصیت نمایشی دست و پنجه نرم می‌کنید و بهتر است آن را بیشتر و کامل‌تر بشناسید. در ادامه درباره انواع آن و اینکه اختلال شخصیت نمایشی چیست و نشانه‌های آن کدامند و چگونه درمان میشود، صحبت خواهیم کرد.
اختلال شخصیت نمایشی چیست؟
اختلال شخصیت نمایشی به انگلیسی (Histrionic personality disorder) یکی از اختلالات شخصیت البته در دسته دوم است. افراد مبتلا به این اختلالات دارای احساسات شدید، ناپایدار و تصورات مخدوش از خود هستند. عزت نفس افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی یا HPD، به تایید دیگران وابسته است و آنها تمایل زیادی برای جلب توجه دارند. پی به همین دلیل اغلب برای جلب توجه رفتاری دراماتیک یا نامناسب دارند. کلمه هیستریونیک به معنای «دراماتیک یا نمایشی» است.
شخصیت نمایشی در زنان شایع‌تر است و محققان می‌گویند که معمولاً در نوجوانی یا اوایل بزرگسالی مشهود میشود.
انواع شخصیت نمایشی
اختلال شخصیت دراماتیک می‌تواند به طرق مختلف ظاهر شود و به انواع شخصیت های نمایشی منجر شود که شامل سه نوع است:
شخصیت نمایشی کودکانه
این نوع اختلال شخصیت نمایشی با وابستگی شدید به دیگران و نمایش رفتارهای اغراق آمیز برای جلب توجه مشخص میشود. این رفتارها شامل غش کردن یا سایر اقدامات جلب توجه، به ویژه در مواجهه با مخالفت یا عدم تایید است. افراد مبتلا به این نوع اختلال، احساسات شدید و ناپایدار با تغییرات سریع در عقاید و احساسات نسبت به دیگران را نیز دارند.
شخصیت نمایشی موافق
این گروه با چاپلوسی و تایید همه نظرات دیگران، به دنبال محبت و تایید دیگران به هر قیمتی هستند. حتی ممکن است برای رسیدن به این هدف به رفتارهای اغراق آمیز مانند دادن هدایای گران قیمت متوسل شوند. با این حال، در زیر مهربانی ظاهری خود، ممکن است خشم و اضطراب را نیز جای دهند تا توجه دیگران را حفظ کنند.
شخصیت همیشه شاد
افرادی که در ابتدا گرم، دوستانه و اجتماعی به نظر می رسند، ممکن است برای جلب توجه و حفظ احساس شادابی و سرزندگی، اضطراب شدیدی را نیز تجربه کنند. برخی حتی ممکن است برای کنترل اضطراب خود از مواد مخدر نیز استفاده کنند. با گذشت زمان، آنها از موقعیت‌های اجتماعی دوری کرده یا بدون دلیل آشکار دچار ناراحتی عاطفی می‌شوند.
اختلال شخصیت هیستریونیک چه کسانی را تحت تاثیر قرار می دهد؟
اختلال شخصیت هیستریونیک معمولاً در اواخر نوجوانی یا اوایل دهه 20 شروع می شود و محققان معتقدند که زنان بیشتر از مردان با اختلال شخصیت نمایشی درگیر هستند.
با آزمون شخصیت شناسی MBTI شخصیت خود را بیشتر بشناسید.
نشانه‌های اختلال شخصیت نمایشی
در بسیاری از موارد، افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی، مهارت‌های اجتماعی خوبی دارند و از ان برای اینکه مورد توجه قرار بگیرند هم استفاده می‌کنند.
برخی از این نشانه ها شامل موارد زیر است:
1. تمایل شدید به مرکز توجه بودن
2. نشان دادن رفتار اغوا کننده یا تحریک آمیز یا هر دو
3. تغییر سریع احساسات
4. اغراق آمیز در احساسات و عبارات، غیر صادقانه به نظر می رسد
5. تاکید بیش از حد بر ظاهر ظاهری
6. مدام به دنبال اطمینان یا تایید باشید
7. حساسیت بالا به تأثیر دیگران
8. حساسیت به انتقاد یا عدم تایید، با تحمل کم ناامیدی
9. خستگی سریع از کارهای روزمره
10. تصمیم گیری تکانشی بدون در نظر گرفتن پیامدها
11. خودمحوری، بدون توجه کمی به احساسات دیگران
12. مشکل در حفظ روابط پایدار، اغلب غیرصادقانه یا سطحی به نظر می رسد
13. اقدام یا تهدید به خودکشی به عنوان وسیله ای برای جلب توجه
علل ایجاد شخصیت نمایشی
اختلال شخصیت نمایشی با الگوی رفتارهای توجه طلبی بیش از حد و بیان عاطفی مشخص میشود و شامل ترکیبی از عوامل ژنتیکی، محیطی و روانی است.
- عوامل ژنتیکی: سابقه خانوادگی اختلالات سلامت روان، به ویژه اختلال شخصیت نمایشی، خطر ارث بردن این بیماری را افزایش می‌دهد.
- عوامل محیطی: شرایطی مانند از دست دادن والدین یا طلاق در دوران کودکی، در ایجاد این اختلال نقش دارند
- رفتار والدین: فرزندپروری بیش از حد انتقادی یا سهل انگارانه، ناسازگاری در رفتار و انتظارات بیش از حد از رسیدن به کمال در کودکان بر رشد عاطفی کودک تأثیر گذاشته و به شروع اختلال شخصیت نمایشی کمک کند.
- ترومای دوران کودکی: تجربه ضربه‌های شدید در دوران کودکی، مانند از دست دادن والدین یا تنبیه شدید به دلیل اشتباهات، در ایجاد این اختلال نقش دارند.
- جدایی والدین: طلاق و جدایی والدین باعث سردرگمی و ناراحتی عاطفی در کودکان شده و برای جبران کمبود محبت، دچار شخصیت نمایشی می‌شوند.
عوارض و مشکلات داشتن شخصیت نمایشی
اختلال شخصیت نمایشی درمان نشده می‌تواند منجر به طیف وسیعی از عوارض شود که به طور قابل توجهی بر زندگی فرد تاثیر می‌گذارد.
این اختلال می تواند منجر به مشکلات زیر نیز بشود:
1. بی ثباتی عاطفی و رفتارهای توجه جویانه بیش از حد، می‌تواند به ایجاد دوره های افسردگی شدید شود.
2. احساسات شدید و ناپایدار و همچنین نیاز بیش از حد به توجه و تایید منجر به مشکلاتی در حفظ روابط سالم با شرکای جنسی و اختلال جنسی میشود.
3. ناتوانی در انجام وظایف روزمره و زندگی عادی
4. اختلال در روابط اجتماعی و کاری
5. نوسانات عاطفی این اختلال می‌تواند ترس قابل توجهی از آینده ایجاد کند، مانند شکست، که ممکن است اضطراب و افسردگی را تشدید کند.
6. در زوج های جوان، این اختلال می تواند منجر به مشکلات زناشویی و در برخی موارد طلاق شود.
7. در صورت عدم رسیدگی به این اختلال، می‌توان آن را به کودک منتقل کرد و خطر تداوم این اختلال در نسل های آینده را افزایش داد.
تفاوت و تشابه شخصیت نمایشی و خودشیفتگی
در حالی که ممکن است علائم همپوشانی در بین اختلالات شخصیتی مختلف وجود داشته باشد، هر اختلال با الگوهای رفتاری و انگیزه‌های متفاوتی مشخص میشود.
در مورد مقایسه اختلال شخصیت نمایشی و اختلال شخصیت خودشیفته، تمایزات زیر قابل توجه است:
میل به توجه: هر دو گروه ممکن است به دنبال توجه باشند، اما انگیزه های اساسی آنها به طور قابل توجهی متفاوت است.
ویژگی‌های خودشیفتگی: خودشیفته‌ها معمولاً برای تقویت حس برتری و بزرگ نمایی خود میل به توجه دارند. آنها به دنبال تحسین، احترام و اعتبار به عنوان ابزاری برای تأیید استثنایی بودن خود هستند.
ویژگی های اختلال شخصیت نمایشی: از طرف دیگر، افراد مبتلا به HPD به دنبال توجه بوده اما بیشتر بر برانگیختن پاسخ های عاطفی دیگران متمرکز هستند. هدف اصلی آنها برقراری ارتباط، برانگیختن همدلی یا حفظ حس مشارکت به جای درخواست تحسین کردن است.
درواقع هدف افراد خودشیفته تقویت تصور از خود است، در حالی که افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی ارتباط عاطفی و تعامل با دیگران را در اولویت قرار می‌دهند.
بیشتر بدانید: بیماری هیستری چیست
دوستی و گفتگو با فرد مبتلا به شخصیت نمایشی
تعامل با افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی نیازمند رویکردی متفکرانه و دلسوزانه است. در ادامه چند استراتژی موثر برای تعامل با چنین افرادی ذکر شده است:
1. بدانید که افراد مبتلا به این اختلال ممکن است از وضعیت خود آگاه نباشند و تلاش برای تغییر دیدگاه یا جهان بینی آنها می‌تواند نتیجه معکوس داشته باشد. در عوض، بر درک کردن آنها تمرکز کنید.
2. بدانید که رفتار آنها اغلب ناشی از نیاز عمیق به توجه است تا قصد بدخواهانه. از نسبت دادن اعمالشان به نیت بد بپرهیزید.
3. افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی ممکن است به توصیه‌های دیگران به خوبی پاسخ ندهند. بنابراین گوشی برای شنیدن داشته باشید تا راهنمایی کردن
4. تصدیق کنید که تغییر ممکن است به تدریج در این افراد رخ دهد. شکیبایی و حمایت مداوم می تواند در ایجاد تحول مثبت در طول زمان بسیار موثر باشد.
5. به دنبال درک افکار و ترس‌های اساسی که به رفتارهای چالش برانگیز آنها کمک می‌کند، باشید. با پرداختن به این مسائل اصلی، بهتر می‌توانید با آنها گفتگو کنید.
6. مرزها و انتظارات خود را به وضوح در رابطه‌تان بیان کنید. تعیین محدودیت‌های جدی و مهارت نه گفتن البته به صورت محترمانه می‌تواند به رابطه مناسب‌تر کمک کند.
ازدواج با فرد مبتلا به شخصیت نمایشی
ازدواج با فرد مبتلا به شخصیت نمایشی می‌تواند چالش‌های منحصر به فردی داشته باشد.
در یک ازدواج، یک فرد مبتلا به HPD به همسر خود وابسته میشود اما به طور همزمان سعی می‌کند توجه دیگران را نیز به خود جلب کند. اگر متوجه عدم توجه یا بی‌توجهی همسر خود شوند نیز به سرعت ناامید می‌شوند. همین موضوع منجر به نیاز به صرف انرژی اضافی برای حفظ رابطه از طرف همسرشان را دارد.
افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی سطح بالایی از علاقه به جنس مخالف دارند که می‌تواند منجر به تعداد قابل توجهی از دوستان جنس مخالف شود و تنش و درگیری را در ازدواج ایجاد کند، زیرا ممکن است همسر از توجهی که شریک زندگی او به دیگران می‌کند ناراحت شود.
تست اختلال شخصیت نمایشی
تست اختلال شخصیت نمایشی یک ابزار خودارزیابی است که برای کمک به افراد در تعیین اینکه آیا دچار این مشکل هستند یا خیر طراحی شده است. این آزمون شامل یک سری سوالات است که در مورد احساسات و رفتار فرد مطرح میشود. هر پاسخ صحیح 1 امتیاز دارد و نمره کل از 0 تا 8 متغیر است که نمره بالاتر نشان دهنده احتمال بیشتر داشتن شخصیت نمایشی است.
این آزمون شامل این سوالات است:
1. آیا وقتی در مرکز توجه نیستید احساس ناراحتی می کنید؟
2. آیا معمولا به شیوه‌های بیش از حد اغوا کننده رفتار می‌کنید، لباس می‌پوشید و با مردم تعامل دارید؟
3. آیا دیگران احساس می‌کنند که شما بیش از حد احساساتی و نمایشی هستید؟
4. آیا نسبت به انتقاد بیش از حد حساس هستید؟
5. آیا دائماً دیگران را مقصر شکست‌های شخصی خود می دانید؟
6. آیا به تایید و اطمینان دائمی نیاز دارید؟
7. آیا متوجه شده‌اید که رابطه شما به آن اندازه که فکر می‌کردید نزدیک نبوده است؟
8. آیا دیگران شما را سطحی می‌بینند؟
ذکر این نکته ضروری است که نتایج آزمایش HPD یک تشخیص نیست. فقط یک پزشک یا روانشناس آنلاین می‌تواند تشخیص دهد که شما این اختلال را دارید یا خیر.
راه درمان اختلال شخصیت نمایشی
درواقع هیچ درمان قطعی برای اختلال شخصیت نمایشی وجود ندارد اما درمان با هدف مدیریت علائم شامل راهکارهای زیر است:
دارو درمانی
روانپزشک آنلاین ممکن است داروهایی مانند داروهای ضد اضطراب و داروهای ضد افسردگی را برای مدیریت علائم مرتبط با اختلال شخصیت دراماتیک تجویز کنند. این داروها به تنظیم خلق و خو و کاهش سطح اضطراب کمک می‌کنند و علائم ناراحت کننده را تسکین می‌دهند.
گروه درمانی برای اختلال شخصیت نمایشی
شرکت در جلسات گروه درمانی با روان درمانگر و افرادی که با چالش های مشابه روبرو هستند محیطی حمایتی برای به اشتراک گذاشتن تجربیات و افزایش آگاهی فراهم می‌کند. گروه درمانی حس اجتماع و تفاهم را در میان شرکت‌کنندگان تقویت می‌کند و باعث بهبود میشود.
تکنیک‌های شناختی رفتاری
درمان شناختی رفتاری (CBT) یک رویکرد پرکاربرد در درمان اختلال شخصیت نمایشی است. از طریق جلسات منظم روان درمانی، افراد مشکلات اساسی خود را کشف می‌کنند، الگوهای فکری ناسازگار را شناسایی و راه های مقابله با آنها را بیاموزند.
خانواده و زوج درمانی
با توجه به تأثیر اختلال شخصیت نمایشی بر روابط خانوادگی و بین فردی، مشارکت اعضای خانواده یا زوجین در درمان می‌تواند بسیار مفید باشد. مشاوره خانواده و مشاوره ازدواج آنلاین بستری را برای ارتباط بهتر فراهم می‌کند و باعث کاهش علائم این اختلال میشود.
تمرین‌های هماهنگی ذهن و بدن
ادغام تمرین‌های ذهنی و بدنی، مانند تای چی، یوگا یا مدیتیشن باعث بهتر شدن تعادل عاطفی شده و به افراد کمک می‌کند تا آگاهی خود را پرورش دهند، استرس را کاهش داده و به هماهنگی بیشتر بین ذهن و بدن دست یابند که مکمل رویکردهای درمانی سنتی است.
سایر راه های مقابله با این اختلال شامل موارد زیر میشود:
- رژیم غذایی مناسب
- خواب کافی
- دوری از استرس
- پرهیز از مواد مخدر و الکل
- ورزش منظم
- کمک گرفتن از دوستان و خانواده
پیشگیری از ابتلا به شخصیت نمایشی
پیشگیری از اختلال شخصیت نمایشی ممکن نیست، زیرا اعتقاد بر این است که این بیماری دارای یک جزء ژنتیکی قوی است. اما در ادامه چند راه برای کاهش عوامل محیطی که ممکن است در افزایش شدت این اختلال نقش داشته باشند ذکر شده است:
1- ایجاد روابط قوی، باز و حمایتی در خانواده به عنوان یک عامل محافظتی در برابر ایجاد اختلال شخصیت نمایشی عمل می‌کند. برقراری ارتباط صادقانه، همدلی و ابراز همدردی می‌تواند احساس امنیت و تعلق را تقویت و خطر رفتارهای ناسازگار را کاهش دهد.
2- آموزش والدین در مورد علائم هشدار دهنده و عوامل خطر، می‌تواند آنها را در تشخیص شاخص های اولیه و کمک گرفتن از مشاوران یاری نماید.
افزایش آگاهی جوانان در مورد هوش هیجانی، راه‌های مقابله با آن، افزایش اعتماد به نفس و راه های سالم مدیریت استرس نیز می‌تواند آنها را به مهارت‌های ضروری برای گذر از چالش‌های این اختلال مجهز کند.
منابع:
