اگر از شما بپرسند که هدف‌تان از تربیت فرزند چیست چه پاسخی می‌دهید!؟ می‌خواهید او انسان خوبی باشد؟ تمایل دارید او را به شهروندی نمونه برای جامعه تبدیل کنید؟ می‌خواهید موقعیت‌های بزرگی به دست آورد؟ اما قطعا در میان شما کسانی هستند که قصد دارند فرزندشان را برای رهبری در جوامع یا شغل آینده آنها تربیت کنند!
رهبری یک ویژگی خاص است که افراد برای رسیدن به آن باید صداقت، قدرت، تعهد، خلاقیت، توانایی برقراری ارتباط و شجاعت داشته باشند. پرورش مناسب فرزندی با این ویژگیها، او را در سایر زمینه‌های زندگی هم موفق خواهد کرد. اما آموزش این مهارت‌ها را نمی‌توان صرفا به مدرسه واگذار کرد. بلکه پدرومادران هم باید در این زمینه سهم و نقش مهمی را برعهده بگیرند.
رهبری یکی از ویژگیهای قدرتمند است که ملت‌ها، سازمان‌ها و جوامع را شکل می‌دهد. یک رهبر خوب مجموعه‌ای از صفات مهم و اثرگذار را در خود دارد و دیدگاه او بسیار دقیق‌تر و موشکافانه‌تر از دیگران است. در نتیجه می‌تواند به درستی تصمیم بگیرد و در بزنگاه‌های حیاتی، نقش اصلی را ایفا کند. درباره بهترین روش تربیت فرزند نیز می‌توانید این مطلب را مطالعه کنید.
بسیاری از متخصصان، رهبری را امری اکتسابی می‌دانند که قابل آموختن است. به همین دلیل تاثیر تربیت والدین در پرورش کودکان، می‌تواند از سنین کم به ایجاد نقش رهبری آنها در آینده کمک کند. ما در این مقاله می‌خواهیم شما را با راهکارهایی آشنا کنیم که والدین باید برای پرورش حس رهبری در کودک خود به کار گیرند. این راهکارها به کودک کمک میکند تا در مسیر صحیح آموزش برای این نقش مهم قرار بگیرد و در آینده به رهبری توانمند تبدیل شود.
روش‌هایی برای پرورش حس رهبری در کودک
همه والدین دوست دارند فرزندانی موفق داشته باشند. بسیاری از آنها معتقدند پرورش فرزندان به عنوان رهبرانی شجاع، آنها را برای مقابله با چالش‌های زندگی آماده میکند. اما القای ویژگیهای رهبری در کودکان به صبر و حوصله زیادی نیاز دارد. رهبران از طیف وسیعی از حرفه‌ها و شخصیت‌های مختلف هستند. این رهبران مهارتهای رهبری خود را به شکل‌های گوناگون و اغلب از مربیان می‌آموزند. شما به عنوان بهترین مربی، یعنی پدر و مادر این فرصت را دارید تا الگوی فرزندان خود باشید و ویژگیهای رهبری را به آنها القا کنید.
بیشتر بخوانید: عوارض اسکیزوفرنی در کودکان
مهم‌ترین نقش والدین برای پرورش حس رهبری در کودک، ایجاد یک محیط خانوادگی آرام، گرم و باثبات است که کودک در آن از حمایت کامل والدین برخوردار باشد. طبیعتا پرورش مناسب فرزند در خانواده‌ای آشفته که هیچ‌یک از والدین نقش خود را به خوبی انجام نمی‌دهند دشوار و گاهی غیرممکن است! از سوی دیگر، پدر و مادر باید با پرورش حس کنجکاوی کودک، او را برای پذیرش نقش‌های رهبری آماده کنند. در ادامه به معرفی روش‌هایی می‌پردازیم که می‌توانند کمک کنند تا فرزند شما به یک رهبر خوب تبدیل شود.
دادن حق انتخاب به کودک
به فرزندان کوچک‌تان فرصت بدهید تا در مسائل مربوط به خودشان تصمیمگیری کنند. مثلا به آنها بگویید که می‌توانند برای میان‌وعده از بین یک نوشیدنی شیرین یا غذایی سالم یکی را انتخاب کنند. به تدریج که آنها بزرگتر میشوند، گزینه‌هایی را ارائه دهید که نیاز به تفکر بیشتری دارند. دادن حق انتخاب به کودکان به آنها کمک میکند تا احساس کنند موقعیت‌ها تحت کنترل آن‌هاست. این کار به توانایی تصمیمگیری و در نهایت به افزایش عزت نفس آنها کمک میکند.
برای تقویت مهارتهای رهبری توصیه می‌شود که والدین به فرزندان خود حق انتخاب و تصمیمگیری بدهند
آموزش مسئولیتپذیری
به کودکان نشان دهید چگونه با دیگران رفتار می‌کنید. سر حرفتان بمانید و هرگز زیر قول خود نزنید. در حالی که این کارها را برای یک انسان خوب بودن انجام می‌دهید، به فرزند خود هم می‌آموزید که مثل شما رفتار کند. اگر چه بسیار سخت به نظر می‌رسد، اما تمام تلاش خود را بکنید که همیشه در سمت درست ماجرا باشید و مسئولیت تصمیمات خود را بپذیرید. همچنین اهمیت اعتراف و پذیرش اشتباهات و عواقب آنها را به کودک گوشزد کنید.
تاکید بر اهمیت مطالعه
خواندن کتاب و مطالعه موضوعات جدید می‌تواند ذهن بچه‌ها را به امکانات، موضوعات و دنیاهای گسترده باز کند و توانایی تفکر آنها را گسترش دهد. ذهن کودکان را محدود به مطالعه موضوعات خاص نکنید و به آنها اجازه دهید تا آن‌جا که می‌توانند خیال‌پردازی کنند. کسب دانش و اطلاعات متنوع در دوران کودکی آنها را به رهبران قدرتمند و آگاه در بزرگسالی تبدیل میکند.
انجام فعالیت‌های گروهی و داوطلبانه
کنار گذاشتن مشکلات روزمره و گذراندن وقت برای کمک به دیگران به همراه فرزندتان، علاوه بر تقویت رابطه شما با او، دیدگاه کودک را هم نسبت به جهان تغییر خواهد داد. در طی این فعالیت‌ها کودک متوجه نیازهای جامعه پیرامون خود خواهد شد. لازم است که والدین درباره تاثیرات شگفت‌انگیز چنین فعالیت‌هایی برای کمک به افراد آسیب‌دیده یا نیازمند با کودک صحبت کرده و او را از اثرگذاری فعالیت‌هایی که انجام می‌دهد، آگاه کنند. از سوی دیگر، حضور در فعالیت‌های گروهی به کودک فرصت می‌دهد تا با دیگران همکاری کرده و برای رسیدن به یک هدف مشترک با آنها تلاش کند. این کار به ساخت و حفظ ارتباط موثر با دیگران و شناخت اهمیت تصمیمگیری گروهی هم کمک شایانی خواهد کرد.
ورزش کردن
حتما می‌دانید که شرکت در کلاس‌های ورزشی به ویژه ورزش‌های دسته جمعی به کودکان کمک میکند تا ضرورت و اهمیت کار گروهی را که یکی از ارکان اصلی رهبری است فرا گیرند. البته منظور از ورزش در این بخش فقط تمرکز بر یادگیری چنین ویژگی‌هایی نیست. بلکه لازم است که کودک با شرکت در این فعالیت‌ها علاوه بر استفاده از بدن خود، یک مهارت خوب را بیاموزد و به عنوان عضوی از یک تیم به خوبی عمل کند. علیرغم همه فواید ورزش کردن برای کودکان، حدود هفتاد درصد آنها بعد از سن 13 سالگی ورزش را کنار می‌گذارند و علت آن را بی‌علاقه بودن و صرف وقت بیشتر برای فعالیت‌های دیگر مثل آماده شدن برای دانشگاه و… می‌دانند.
آموزش مهارتهای ارتباطی
باید به کودک نشان دهید که چقدر از شادی دیگران خوشحال و از درد و رنج آنها غمگین می‌شوید. آنها باید ببینند و یاد بگیرند که چگونه شما افراد را سخاوتمندانه تایید و تحسین کرده و با احترام با آنها مخالفت می‌کنید. از کودک بخواهید که احساسات خود را بیان کند و آنها را به زبان آورد. او باید قادر باشد احساس عصبانیت خود را از خراب شدن اسباب بازی توسط برادرش بیان کند. این کار می‌تواند به برقراری ارتباط موثر با دیگران به او کمک کند. رهبری موفق به توانایی ایجاد ارتباط با دیگران، الهام بخشیدن به آنها و حفظ ارتباطات موثر نیاز داد.
درباره تربیت فرزندان ۷ تا ۱۴ سال این مطلب می‌تواند مفید باشد
توجه به هوش عاطفی
ممکن است بسیاری از افراد به غلط ضریب یا بهره هوشی (IQ) را برای تبدیل شدن یک کودک به یک رهبر خوب مهم‌تر از هوش عاطفی (EQ) بدانند. گرچه نقش ضریب هوشی در پیشرفت کودک کم اهمیت نیست، اما برای تبدیل یک کودک به رهبری قدرتمند، باید بر هوش عاطفی او تمرکز کنید. هوش عاطفی نشان می‌دهد که درک کودک شما از همدلی و همدردی چقدر است و این، یک عامل مهم در حل مسئله است. به عبارت دیگر میتوان گفت که داشتن حس همدلی یکی از مهارتهای حیاتی رهبران موفق است.
مطالعه بیشتر می‌تواند تفکر خلاق و قدرت خیال‌پردازی را در کودکان پرورش دهد
آموزش شنونده خوب بودن
رهبران موفق از مهارتهای شنیداری بسیار عالی برخوردار هستند و از این طریق تلاش می‌کنند تا به درک مناسبی از دیگران برسند. چنین درکی به تعامل مناسب و تصمیم‌گیری‌های صحیح منجر می‌شود. پس برای تبدیل یک کودک به رهبری قدرتمند لازم است که بر اهمیت شنونده خوب بودن تاکید کنید.
تشویق به قرار گرفتن کودک در مسیر درست خود
کودکان شما افراد منحصر به فردی هستند که باید به دنبال علایق خود بروند؛ نه آن چیزهایی که شما به آنها علاقهمند هستید! حمایت از کودکان در راستای رسیدن به علایق و نقاط قوت خود به آنها کمک میکند تا رهبرانی قوی شوند. آنها احتمالا علایق کاملا متفاوتی از شما دارند و لازم است به عنوان والدین به آنها کمک کنید تا به دنبال خواسته‌های خود بروند نه خواسته‌های شما! در مقابل درخواست‌های بلندپروازانه آنها مذاکره کرده و بکوشید تا پر پروازی برای دستیابی به اهداف آنها باشید.
جایگزین کردن “می‌توانی“ به جای “نمی‌توانی“
ترویج ذهنیت توانمند بودن به افزایش عزت نفس کودک کمک کرده و او را تشویق میکند تا به رویاهای بزرگ ادامه دهد. اگر فرزندتان مشغول دست و پنجه نرم کردن با موضوعی است و از انجام مناسب آن ناامید شده، هرگز او را مجبور به ادامه کار نکنید. بلکه دورادور او را تحت نظر گرفته و با طرح سوالاتی مثل “آیا فکر می‌کنی راه دیگری برای انجام آن وجود دارد” و… به او کمک کنید تا از خلاقیت خود برای حل بهتر مسئله کمک بگیرد. استفاده از خلاقیت برای حل مشکلات مهارتی بسیار مهم در داشتن یک زندگی موفق و رهبری کارآمد است.
پذیرش شکست
گاهی غرق شدن در آرزوهای خوبی که والدین برای فرزندان خود دارند آنها را از مواجه شدن با تجربه شکست غافل میکند. گرچه شکست تجربه ناخوشایندی است و هیچ‌کس تمایلی به تجربه آن در هیچ زمینه‌ای ندارد، اما لازم است بدانیم که گاهی همه چیز به خوبی پیش نمی‌رود و ما نباید از رویارویی با اتفاقات پیش رو غافل شویم. از نظر علم روانشناسی، نحوه برخورد کودک با شکست و دشواری‌های زندگی می‌تواند یک پیش‌بینی کننده قوی از رشد و هوش او باشد. بنابراین لازم است که والدین به فرزندان خود یاد دهند که شکست را پذیرفته، با آن به شیوه‌ای سالم و سازنده کنار آمده و از شکست درس بگیرد.
برای والدین بسیار سخت است که شکست و ناکامی فرزند خود در یک مسابقه، آزمون و… را تحمل کنند. اما آنها لحظه‌های بسیار مهمی هستند که می‌توانند زندگی و آینده فرزند شما را تحت تاثیر قرار دهند. یکی از بهترین مهارت‌هایی که می‌توانید به فرزند خود بیاموزید این است که بعد از هر شکست دوباره بلند شده و رو به جلو برای رسیدن به هدف تلاش کند.
پرورش روحیه کارآفرینی
این کار به کودک کمک میکند تا از نظر هوش اقتصادی پیشرفت کرده و پویا بودن، داشتن پشتکار و تفکرات خارج از محدودیت و چارچوب‌ها را یاد گرفته و تمرین کند. کودک را در مسیری قرار دهید که یاد بگیرد از خلاقیت خود استفاده کند. ترکیبی خاص از تلاش، ماجراجویی و کنجکاوی برای موفق شدن در این تجربه‌ها لازم است. می‌توانید از او بخواهید تا ایده‌ای برای فروش بهتر یک محصول یا طراحی یک پوستر فروش به شما ارائه دهد.
مدیریت مالی
یکی از اصلی‌ترین نکاتی که باید برای پرورش صحیح یک کودک با خصوصیات رهبری به کار بگیرید، آموزش مدیریت امور مالی به او است. کودک باید یاد بگیرد که روزهای سخت ممکن است از راه برسند و به او ضربه بزنند. آن‌چه مهم است، نحوه پاسخگویی او به شرایط ایجاد شده خواهد بود. عزت نفسی که کودک در اثر کنترل این شرایط به دست می‌آورد بسیار باارزش و سازنده است.
سفر کردن
منظور از سفر در این‌جا گشت و گذار در کشورهای دیگر و وقت‌گذرانی در رستوران‌ها و هتل‌های گران‌قیمت نیست! این سفر می‌تواند به شکل بازدید کوتاهی از جاذبه‌های گردشگری استان همجوار یا حتی صرف یک روز جذاب در شهر و استان خودتان باشد. آن‌چه در این بین مهم است این است که شما در خارج از خانه بتوانید زمان باکیفیتی را با فرزند خود سپری کنید. محققان می‌گویند والدینی که برای انجام فعالیت‌های مختلف خارج از خانه با فرزند خود وقت می‌گذراند، رابطه عاطفی قوی‌تری نسبت به والدینی دارند که در یک اتاق با او تلویزیون تماشا می‌کنند. البته فقط صرف وقت با کودک ملاک نیست؛ بلکه نکته مهم کیفیت زمان صرف شده است.
سفر کردن به پرورش ذهنی کودکان و تقویت رابطه عاطفی آنها با والدین کمک میکند.
آموزش صبور بودن
صبر یک مهارت اثربخش است که اگر به خوبی آموزش داده شود می‌تواند تا آخر عمر با فرد همراه باشد. این یکی از دلایلی است که متوجه می‌شویم چرا ماهیگیری و فعالیت‌های مشابه معمولا محبوب والدین و کودکان هستند. در طی این فعالیت‌ها، صبر فعالانه آموزش داده می‌شود! با این تمرین‌ها شما و فرزندتان کاری را انجام می‌دهید که به صبر کافی نیاز دارد و این یک مهارت عالی برای تبدیل شدن به یک شنونده و یک ناظر عالی و در نهایت، رهبری آگاه و قدرتمند است.
تقویت خلاقیت
خلاقیت از بهترین و ضروری‌ترین ابزارهایی است که یک رهبر باید داشته باشد. بنابراین مهم است که به فرزندان خود فرصت دهید تا خلاقیت خود را پرورش داده و در آن منعطف باشند. راه‌های بسیار زیادی برای پرورش خلاقیت کودکان وجود دارد که شما می‌توانید از طریق مشاوره با یک روانشناس کودک یا سایر متخصصان در این زمینه، آنها را یاد گرفته و به کار ببرید.
تمرین تکنیک‌های مذاکره
یادگیری مذاکره توسط کودک مسئله مهمی است که می‌تواند از بروز یا تشدید درگیری‌ها و اختلافات جلوگیری کند. در واقع آگاهی از تکنیک‌های مذاکره که نوعی مهارت ارتباطی بسیار قوی است، به آنها یاد می‌دهد که در حل تعارضات، مفید واقع شوند. وقتی کودک یاد می‌گیرد که به جای پرخاش، در مورد موضوعی صحبت، گفت‌و‌گو و تعامل کند، میتوان انتظار داشت که به رهبری آگاه و باتدبیر تبدیل شود. به کودکان فرصت دهید تا دستیابی به راه‌حل‌های برد-برد را از خانه شروع کرده و با دیگران مذاکره کنند.
آگاهی دادن به کودک درباره خطر اهمال‌کاری
همه انسان‌ها ممکن است در شرایط مختلف بخشی از کارهای خود را به تعویق بیندازند. اما تبدیل شدن آن به یک عادت می‌تواند مانع از دستیابی به پتانسیل کامل افراد شود. شما به عنوان یک پدر یا مادر لازم است که درباره خطرات عادت اهمال‌کاری با فرزند خود صحبت کرده و در عین حـال به او آموزش دهید که چطور کارها را در مواقع ضروری انجام دهد.
احاطه شدن توسط رهبران موفق
شما به عنوان والدین مهم‌ترین معلم و الگوی فرزندتان خواهید بود! این نکته بسیار مهمی است. هر چقدر به کودکان نکات مفید و مهم را آموزش دهید، آنها در نهایت بخش بزرگی از کارهای شما را تقلید می‌کنند.. پس لازم است به بهترین بودن عادت کنید! تاثیری که فرزندان از رفتار و اعمال والدین دریافت می‌کنند، در بیشتر موارد برای همیشه ماندگار خواهد بود. میتوان گفت احاطه کردن فرزندان با افرادی با خصوصیات رهبری هم می‌تواند الگویی مناسب برای آنها باشد. قرار گرفتن در کنار این افراد، مشاهده نحوه تفکر و تصمیمگیری و تعامل با آنها راهکار خوبی برای یاد گرفتن جزئیات رهبری کردن است.
بیشتر بخوانید: روش‌های کاهش اضطراب کودک
حرف آخر
بسیاری از رهبران موفق در زمینه‌های مختلف ذاتا انسان‌های رهبری نبودند؛ بلکه توانایی رهبری کردن و پیشرو بودن را آموخته‌اند. فراموش نکنید که کودکان امروز رهبران فردا هستند. آنها با چشم‌های باز رفتار اطرافیان و به ویژه والدین خود را تحت نظر گرفته و از آنها الگوبرداری می‌کنند. والدین می‌توانند به شکل آموزش مستقیم یا غیر مستقیم، مهارتهای رهبری را در کودک نهادینه کرده و او را برای تبدیل شدن به یک رهبر توانمند و آگاه در آینده آماده کند. اگر می‌خواهید درباره شناخت توانمندی‌های ذاتی کودک خود در این زمینه و آموزش او برای تقویت مهارتهای رهبری از مشاوران متخصص کمک بگیرید، به سامانه حال مراجعه کنید. روانشناسان و روانپزشکان متخصص این سامانه می‌توانند به والدین و کودکان مشاوره تخصصی ارائه دهند. شما برای پرورش مهارتهای رهبری در فرزند از چه روش‌هایی استفاده می‌کنید؟
سوالات متداول
افراد با ویژگیهای رهبری به دنیا میآیند یا این ویژگیها را به دست میآورند؟
رهبران ساخته میشوند؛ زاده نمیشوند. در حالی که بسیاری از رهبران از ویژگیهای ذاتی برای این کار برخوردارند، اما میتوان این ویژگیها را در طول زندگی کسب کرد. دورههای رهبری، مشاوره و تجربه از بهترین راهها هستند.
چگونه از فرزندم رهبر بسازم؟
همه کودکان این پتانسیل را دارند که در حین رشد، مهارتهای رهبری پیدا کنند. برای این کار لازم است الگوهای مثبت پیدا کنید، او را تشویق کرده و مهارتهای ارتباطی و قدرت تصمیمگیری را پرورش دهید.
چه چیزی یک کودک را به رهبری خوب تبدیل میکند؟
آموختن این که رهبران موفق مسئولیت اعمال و انتخابهای خود را بر عهده میگیرند و به دنبال بهانه و سرزنش دیگران نیستند. آنها موانع را حذف و ایرادها را اصلاح کرده و رو به جلو به سوی هدف خود میروند.
چه کنم که فرزندم رهبر باشد نه دنبالهرو؟
باید به کودکان اعتماد کرده و آنها را مستقل تربیت کنید. هر چه آنها بزرگتر میشوند، لازم است مسئولیتهای بزرگتر و چالشبرانگیز را پیش روی آنها قرار دهید. به کودک آموزش داده و آن را هرگز متوقف نکنید.
چگونه میتوان مهارتهای رهبری را در کودک بهبود داد؟
باید آنها را آموزش داده و در تصمیمگیریها از مشارکت او استفاده کنید. او را علاقهمند به مطالعه و آموختن کرده و مسئولیتپذیری در مقابل تصمیمات اشتباه را آموزش دهید. همچنین مهارتهای ارتباطی او را ارتقا دهید.
برای تبدیل فرزند به یک رهبر موفق از چه کسی کمک بگیریم؟
شرکت در جلسات مشاوره، دورههای آموزشی و یادگیری مستقیم و غیر مستقیم از طریق مشاهده و تجربه راهکارهای مناسبی برای تربیت فرزندان به عنوان یک رهبر موفق هستند. برای مشاوره با کارشناسان متخصص از حال کمک بگیرید.
منابع
