بیش از نود درصد ادرار انسان از آب تشکیل شده است. ده درصد دیگر آن هم حاوی مواد معدنی مثل نمک و مواد زائدی مانند پروتئین است. رنگ ادرار بسته به نوع مواد زائد دفعی آن، از زرد تا قهوه‌ای، متغیر است. وقتی که ادرار در مثانه پس از جمع شدن، به طور کامل و فورا دفع نشود، غلیظ شده و سنگ مثانه تشکیل می‌شود. در واقع این سنگها، توده‌هایی هستند که از تجمع مواد معدنی مثل کلسیم و منیزیم موجود در ادرار ساخته می‌شوند. ادرار غلیظ معمولا در اثر کمبود آب بدن یا ناتوانی بدن در تخلیه کامل ادرار ایجاد می‌شود. این ممکن است به دلیل بزرگ شدن پروستات، مشکلات مثانه و یا عفونتهای مجاری ادراری باشد. سنگهای موجود در مثانه در صورت عدم درمان میتواند عفونت و مشکلات دیگری را برای افراد ایجاد کنند.
برای طرح سوالات خود درباره این موضوع میتوانید ازخدمات دکتر انلاین کلیه حال استفاده کنید.
سنگهای مثانه بیشتر مردان بالاتر از ۵۰ سال را درگیر کرده و معمولا یک مشکل زمینه‌ای در تشکیل آن‌ها نقش دارد. گرچه احتمال تشکیل چنین سنگ‌هایی در زنان کمتر است، اما نادر نیست و میتواند ایجاد می‌شود. این عارضه یکی از اولین احتمالاتی است که پس از مشاهده خون در ادرار مورد بررسی قرار می‌گیرد. از دیگر علائم شایع آن هم تغییر رنگ ادرار و احساس درد و ناراحتی در هنگام دفع ادرار است.
حتما بخوانید: تست کرونا در تهران
این سنگها گاهی آنقدر ریز هستند که بدون به جا گذاشتن عوارضی، خود به خود به همراه ادرار دفع می‌شوند. اما گاهی ممکن است به دیواره مثانه یا مجرای ادراری گیر کنند. در چنین شرایطی، آن‌ها به تدریج مواد معدنی بیشتری را دور خود جمع کرده و با گذشت زمان بزرگ می‌شوند. اندازه و شکل این سنگها می‌توانند بسیار متفاوت و نامنظم باشد و از بین بردن آن‌ها به درمان تخصصی نیاز دارد.
حالب چیست
میزنای یا حالب لوله‌هایی هستند که ادرار را از کلیه‌ها به مثانه منتقل میکنند. گاهی سنگهای کلیوی می‌توانند از طریق این لوله‌ها به مثانه منتقل شده و در آنجا باقی مانده و بزرگ شوند. عبور سنگ از این لوله معمولا با درد و ناراحتی همراه است. لوله‌ای با عملکرد مشابه هم بعد از مثانه قرار دارد که میزراه یا پیشابراه نامیده می‌شود. میزراه یک مجرا بین مثانه و قسمت خارجی بدن است که ادرار را به خارج از بدن هدایت و دفع می‌کند. این یک لوله نازک فیبرو عضلانی است که از دهانه تحتانی مثانه شروع شده و از طریق لگن و دستگاه ادراری و تناسلی به سمت خارج از بدن گسترش می‌یابد.
در انتهای بالایی آن هم یک دریچه اسفنکتر وجود دارد که کار آن، بستن مجرا و نگه داشتن ادرار در داخل مثانه است. چون این مجرا باید طول آلت تناسلی را طی کند، در مردان بسیار طولانی‌تر از زنان است. طول آن در زنان حدود ۴ سانتی متر و در مردان حدود ۲۰ سانتی متر است. این مجرا در مردان یک هدف اضافه هم دارد. در هنگام انزال از آن به عنوان مجرای عبور مایع منی هم استفاده می‌شود. در واقع این یک مسیر پیچیده است که اسپرم‌ها را از مجرای دفرانس برای انزال آزاد می‌کند.
حتما بخوانید: تاثیر آسپرین بر نعوظ
علائم سنگ مثانه
برخی از سنگهای مثانه هیچ مشکلی برای فرد ایجاد نمی‌کنند. اما در بسیاری از موارد ممکن است که آن‌ها به دیواره مثانه آسیب زده و یا مانع از خروج ادرار شوند. به طور کلی یکی از اصلیترین علائم وجود سنگ در مثانه، وجود خون در ادرار است. درد نواحی پایین شکم هم یکی دیگر از نشانه‌های آن است. گاهی هم فرد با درد و ناراحتی و یا سوزش مجاری ادراری در هنگام دفع مواجه می‌شود. سنگهای موجود در مثانه گاهی در دهانه خروجی مجرای ادراری قرار می‌گیرند و ممکن است جریان ادرار را متوقف کرده و یا ادرار کردن را دشوار کنند. کدر و تیره شدن ادرار، تکرر ادراری به ویژه شب هنگام و بی‌اختیاری آن هم از دیگر علائم سنگ مثانه هستند.
درد در نواحی پایین شکم یکی از اصلیترین علائم وجود سنگ در مثانه است.
علائم سنگ مثانه در مردان
تشکیل سنگ در مثانه، هم در مردان و هم زنان روی می‌دهد؛ اما ابتلای مردان به آن شایع‌تر است. به نظر می‌رسد علائم سنگ مثانه در مردان تفاوت زیادی با زنان نداشته باشد. اما مردان مبتلا به این بیماری ممکن است در ناحیه بیضه‌ها و آلت تناسلی خود هم درد زیادی احساس کنند. این مسئله میتواند کیفیت زندگی آن‌ها را تحت تاثیر قرار دهد. علاوه بر این، عبور سنگ در مردان به دلیل طولانی‌تر بودن مجاری ادراری احتمالا با درد و ناراحتی بیشتری همراه است و ممکن است در اثر آسیب به دیواره این مجرا، باعث ایجاد عفونت و مشکلات جانبی دیگری شود.
علت ایجاد سنگ مثانه
تشکیل سنگ در مثانه معمولا علامت ثانویه یک مشکل اساسی در دستگاه ادراری است. عوامل مختلفی می‌توانند در ایجاد آن نقش داشته باشند. به طور خلاصه میتوان علت ایجاد سنگ مثانه را عوامل زیر دانست:
عفونت و آسیب مجرای ادراری
عوامل بیماری‌زا از جمله باکتری‌ها می‌توانند باعث ایجاد عفونت مثانه و التهاب آن شوند. عفونت ادراری یک علت ایجاد سنگ مثانه است. اگرچه مردان نسبت به زنان بیشتر دچار سنگ مثانه می‌شوند، اما احتمال ابتلا به عفونت مثانه در زنان بالاتر است. علت این مسئله به کوتاه بودن مجرای ادراری زنان برمی‌گردد. یعنی مسیر ورود باکتری به مثانه در زنان کوتاه‌تر بوده و شانس بروز عفونت باکتریایی در آن‌ها بیشتر از مردان است. مجرای ادراری ممکن است به دلایل مختلفی مثل ضربه، بیماری، عفونت و التهاب آسیب ببیند. به طور کلی هر چیزی که باعث اختلال در خروج ادرار از بدن شود، بر آن اثر سوء خواهد داشت.
بیشتر بخوانید: علائم ام اس در زنان
تورم غده پروستات
این غده وظیفه ساخت منی را بر عهده داشته و اطراف مجاری ادراری را احاطه کرده است. پروستات با افزایش سن، معمولا بزرگ می‌شود. بزرگ شدن این غده به دلایل مختلف مثل التهاب یا سرطان، باعث فشار به مجرای ادرار و اختلال در ادرار کردن می‌شود. اگر می‌خواهید بدانید که پروستات چیست این مقاله را بخوانید و برای آزمایش پروستات وارد این مطلب شوید
بیرون زدگی یا دیورتیکول مثانه
این‌ها کیسه‌های کوچکی هستند که در مثانه تشکیل می‌شوند. وجود این کیسه‌ها در برخی افراد مادرزادی است، اما ممکن است در اثر عفونت یا مشکلات پروستات هم ایجاد شود.
التهاب و ورم مثانه
گاهی عفونت ادراری باعث تورم مثانه شده و احتمال تشکیل سنگ در مثانه را افزایش می‌دهد.
افتادگی مثانه یا سیستوسل
این عارضه در زنان روی می‌دهد و در اثر آن، بخشی از دیواره مثانه به دلایل مختلفی مثل ضعف دیواره به داخل واژن وارد می‌شود. این مسئله میتواند جریان ادرار را مختل کرده و یا باعث توقف آن شود. زنانی که تجربه زایمان طبیعی را داشته و یا دچار اضافه وزن یا یبوست هستند، بیشتر به این مشکل دچار می‌شوند. برای مطالعه بیشتر درباره اینکه روش های درمان یبوست چیست این مقاله را بخوانید.
تغذیه نامناسب
برنامه غذایی سرشار از چربی، قند و نمک که فاقد ویتامین‌های A و B باشد، احتمال ابتلا به سنگ مثانه را افزایش می‌دهد. به نظر می‌رسد این مسئله در کشورهایی که مردم عادت به مصرف غذاهای فست‌فودی دارند، بیشتر است.
بزرگ شدن غده پروستات میتواند یکی از عوامل باقی ماندن ادرار در مثانه و ایجاد سنگ مثانه شود
مثانه نوروژنیک یا عصبی
این یک بیماری است که بر اعصاب منتقل‌کننده پیام، از مغز به عضلات دیواره مثانه تاثیر می‌گذارد. بروز اختلال و آسیب در این اعصاب ممکن است جلوی انقباض و انبساط طبیعی این عضلات برای دفع ادرار را بگیرد. در نتیجه ادرار در مثانه باقی مانده و سنگ تشکیل می‌شود.
درباره داروی اورسودیول و درمان سنگ صفرا بیشتر بدانید
سنگ کلیه
سنگ‌هایی که در کلیه‌ها تشکیل شده‌اند می‌توانند به لوله‌های منتقل‌کننده ادرار از کلیه به مثانه یا حالب وارد شده و از این طریق به مثانه برسند. این مسئله ممکن است مشکلاتی را برای مثانه ایجاد کند. این سنگها گاهی پس از رسیدن به این اندام، رشد کرده و به سنگهای مثانه تبدیل شوند. سنگهای کوچک کلیه احتمالا بدون مشکل از طریق ادرار دفع می‌شوند، اما در صورت بزرگ بودن به درمان تخصصی نیاز دارند.
بیشتر بخوانید: مزوتراپی مو
عوارض سنگ مثانه
سنگهای مثانه حتی در صورت کوچک و بدون علامت بودن هم می‌توانند مشکلاتی را برای افراد ایجاد کنند. در هر صورت لازم است که علت ایجاد سنگها را شناسایی کرد و برای جلوگیری از تشکیل مجدد، به درمان آن پرداخت. از مهم‌ترین عوارض سنگ مثانه میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
عفونتهای ادراری
ابتلای مکرر به انواع عفونتهای ادراری یکی از عوارضی است که همیشه افراد مبتلا به سنگ مثانه را تهدید می‌کند و در صورت عدم درمان میتواند باعث التهاب و مشکلات جدی‌تری شود.
مشکلات مزمن مثانه
سنگ‌هایی که درمان نشده و در مثانه باقی بمانند، می‌توانند در دراز مدت مشکلات جانبی مثل تکرر ادرار و یا ادرار دردناک را ایجاد کنند. همچنین مسدود شدن مجرای ادرار توسط سنگهای مثانه هم عارضه‌ای است که میتواند باعث بروز مشکلات شدیدتری برای بیمار شود.
شما میتوانید از بخش پزشک آنلاین سایت حال با پزشکان و مشاوران آنلاین در هر ساعت از شبانه روز ارتباط برقرار کنید.
بیشتر بخوانید: انواع مختلف اوتیسم
درمان سنگ مثانه
معمولا پزشکان برای دفع طبیعی سنگهای کوچک موجود در کلیه و مثانه، بیماران را به نوشیدن آب زیاد تشویق میکنند. نوشیدن آب و افزایش حجم ادرار باعث می‌شود که سنگهای موجود، سریع‌تر دفع شوند. معمولا سنگ‌هایی که قطری در حدود ۴ تا ۵ میلی‌متر و یا کمتر دارند، با احتمال ۵۰ درصد بدون نیاز به درمان خاصی دفع خواهند شد. اما هرچه اندازه آن‌ها بالاتر می‌رود، شانس دفع خود به خودی هم کاهش می‌یابد. به همین دلیل پزشکان از روش‌های خاصی برای درمان سنگ مثانه استفاده میکنند؛ از جمله:
استفاده از داروهای مخصوص
برای استفاده از این داروها باید در ابتدا جنس سنگها مشخص شود. سپس بر اساس آن، پزشک داروهایی را برای تجزیه و حل کردن سنگها تجویز می‌کند. استفاده از این داروها ملاحظات خاصی دارد، چون ممکن است باعث کاهش تراکم استخوان و بروز مشکلات استخوانی و دندانی شود. اغلب این داروها با قلیایی کردن ادرار سعی میکنند که سنگها را از بین برده و یا کوچک کنند.
خرد کردن سنگها
شکستن و خرد کردن سنگهای بزرگ به قطعات کوچک‌تر یک روش موثر برای درمان آن‌ها است. این کار به دو شکل درون اندامی یا برون اندامی انجام می‌شود. در روش درون اندامی یا TUL پزشک یک لوله نازک را که دوربینی در انتهای آن قرار دارد، به مجرای ادراری وارد می‌کند. او میتواند سنگهای موجود در مثانه را از طریق دوربین دیده و با استفاده از لیزر یا وسیله دیگری آن‌ها را خرد کند و ذرات خرد شده را به بیرون بکشد. انجام این روش درمانی به بی‌حسی نخاعی نیاز دارد. گرچه عوارض ناشی از این روش بسیار نادر است، اما ممکن است در برخی افراد باعث پارگی مثانه و یا ایجاد عفونت شود.
درباره نحوه درمان سنگ صفرا بیشتر بدانید
در روش درون اندامی یا ESWL هم که بدون نیاز به بیهوشی انجام می‌شود، امواج اولتراسوند می‌توانند سنگها را به خوبی خرد کرده و از بین ببرند. این روش بسیار سریع انجام شده و نهایتا حدود ۲۰ دقیقه زمان می‌برد. افراد با وزن بالای ۱۳۰ کیلوگرم، زنان باردار و بیماران مبتلا به مشکلات انعقاد خون نمی‌توانند از این روش استفاده کنند.
سوند گذاری در منزل برای کودکان و بزرگسالان را در این مطلب بخوانید
پزشکان از تکنیک‌های مختلف سنگ شکنی و دستگاههای خاصی برای درمان سنگهای مثانه استفاده میکنند
عمل جراحی
گاهی ممکن است سنگها اندازه‌های بسیار بزرگی داشته باشند و نتوان به وسیله خرد کردن، آن‌ها را از مثانه خارج کرد. در چنین شرایطی پزشکان از عمل جراحی برای باز کردن مثانه و خارج کردن کردن سنگ استفاده میکنند. این روش احتمالا نسبت به سایر روش‌های موجود با عوارض بیشتری همراه است، اما در برخی موارد تنها روش موجود برای درمان است و باید درمان از این طریق انجام شود.
درمان خانگی سنگ مثانه
افرادی که مستعد ابتلا به سنگ مثانه هستند، باید همیشه از روش‌هایی برای جلوگیری از ایجاد سنگ استفاده کنند. در مورد سنگهای کوچک هم میتوان از روش‌های خانگی استفاده کرد. اما در صورتی که پزشک معالج، انجام روش‌های تخصصی مثل استفاده از دستگاه سنگ شکن یا جراحی را برای درمان ضروری دانست، باید درمان فوری انجام شود. چون تاخیر در درمان در چنین شرایطی میتواند عوارض جدی به دنبال داشته باشد. از مهم‌ترین روش‌های درمان خانگی سنگ مثانه در مورد سنگهای کوچک میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
نوشیدن آب زیاد
عدم نوشیدن آب کافی، خود یکی از مهم‌ترین عوامل ایجاد سنگ در کلیه و مثانه است. اگر بدن آب کافی نداشته باشد، ادرار موجود در مثانه غلیظ شده و احتمال تشکیل سنگ در آن افزایش می‌یابد. پس اگر می‌خواهید سنگ کوچک موجود در مثانه را از طریق نوشیدن آب بیشتر دفع کنید، لازم است به جای نوشیدن ۸ لیوان آب به صورت روزانه، ۱۲ لیوان آب بنوشید. همچنین در طول روز به رنگ ادرار خود دقت کنید. ادرار طبیعی باید بسیار روشن یا زرد کم رنگ باشد. به محض این که متوجه شدید ادرار شما تیره شده است، آب بیشتری بنوشید.
اصلاح عادات غذایی
برای درمان سنگ مثانه لازم است که مصرف غذاهای پر نمک مثل غذاهای فرآوری شده، شیرینی‌جات مصنوعی و نوشابه‌ها را کنار گذاشته و میوه‌ها و سبزیجات طبیعی و بهویژه آبمیوه‌های سالم را جایگزین کنید.
در طب سنتی روش‌های مختلفی برای درمان سنگ مثانه در نظر گرفته شده است. این روش‌ها شامل مصرف عرقیات طبیعی مثل عرق خارشتر و خارخسک، نوشیدن دمنوش علف هفت بند، سرکه سیب و… است. توصیه می‌شود در صورتی که تمایل دارید از گیاهان دارویی برای درمان این مشکل استفاده کنید، پیش از مصرف، با یک پزشک مشورت کرده و مشاوره تخصصی دریافت کنید. پزشکان متخصص طب سنتی حال می‌توانند در زمینه این روش‌های درمانی به شما کمک کنند.
نوشیدن آب زیاد در طول روز یک راه آسان و طبیعی برای رفع سنگهای کوچک مثانه است
حرف آخر
سنگ مثانه به دلیل تجمع ترکیبات معدنی موجود در ادرار و در اثر غلیظ شدن آن ایجاد می‌شود. زمانی که فرد آب کافی نمی‌نوشد و یا به دلایل مختلفی مثانه به موقع و کامل تخلیه نمی‌شود، این مشکل به وجود می‌آید.
در مواردی که این سنگها کوچک هستند، علائم خاصی نداشته و گاهی خود به خود دفع می‌شوند. اما در صورت بزرگ شدن می‌توانند از طریق ایجاد عفونت یا مسدود کردن ادرار، سلامتی فرد را تهدید کنند. پزشکان با روش‌هایی مثل خرد کردن سنگهای بزرگ و خارج کردن آن‌ها و یا عمل جراحی می‌توانند آن را درمان کنند. اگر در مورد سنگ مثانه به راهنمایی پزشکی نیاز دارید، میتوانید از مشاوران حال کمک بگیرید. آیا شما روش‌های خانگی دیگری برای درمان این مشکل می‌شناسید؟
سوالات متداول
از کجا بدانیم که سنگ مثانه داریم؟
سنگهای کوچک ممکن است هیچ نشانهای در فرد ایجاد نکنند. اما معمولا تغییر رنگ ادرار و وجود خون در آن اصلیترین نشانه سنگ مثانه است. احساس درد و تکرر ادرار هم از دیگر علائم رایج آن است.
آیا سنگ مثانه جدی است؟
سنگی که در مثانه باقی بماند و دفع نشود، حتی در صورتی که علامت مشخصی نداشته باشد میتواند منجر به عوارضی شود. از جمله این عوارض میتوان به عفونتهای ادراری مکرر و مشکلات مزمن مثانه اشاره کرد.
چگونه سنگ مثانه را درمان کنیم؟
بهترین روش برای دفع سنگهای کوچک، نوشیدن آب زیاد است. اما پزشکان برای درمان سنگهای بزرگ از دستگاههای مخصوص برای خرد کردن و خروج سنگها استفاده میکنند. گاهی هم برای درمان آن به عمل جراحی نیاز است.
چطور میتوان سنگ مثانه را به شکل طبیعی درمان کرد؟
نوشیدن آب زیاد معمولا یک روش مناسب برای رفع سریع سنگهای کوچک مثانه است. اما در صورتی که مانع خروج ادرار از مجرای ادراری شود، نوشیدن آب فایدهای نداشته و باید سنگها را با جراحی یا دستگاه خارج کرد.
برای درمان سنگ مثانه از چه پزشکی کمک بگیریم؟
برای مشاوره تخصصی در این مورد و انتخاب روش درمانی مناسب میتوانید از یکی از پزشکان متخصص کلیه و مجاری ادراری که از طریق سامانه حال آماده پاسخگویی به شما هستند کمک بگیرید.
منابع
