آیا شنیده‌اید که کسی به خاطر صافی کف پا از خدمت سربازی معاف شده باشد؟ آیا علت این معافیت را می‌دانید؟ در این مطلب می‌خواهیم دربارۀ مشکلاتی بگوییم که کف پای صاف برای یک فرد ایجاد می‌کند.
شاید به نظرتان برسد که بود و نبود یک قوس کوچک در کف پا چه تأثیری در بدن ما دارد؟ پاسخ این است که نبود این قوس و داشتن کف پای صاف باعث می‌شود که فرد در کمر، مج پا و زانوهایش دچار درد و مشکلات دیگر شود.
در این مطلب می‌خواهیم برای شما دربارۀ علل، عوارض، انواع و درمان کف پای صاف بنویسیم. اگر کف پاهای شما هم صاف است، خواندن این مطلب را از دست ندهید.
صافی کف پا چیست
هنگامی که قوس‌های داخل پایتان صاف باشد، دارای صافی کف پا هستید و این به آن معنا است که هنگام ایستادن، میتوانید زمین را با تمام کف پای خود لمس کنید. این عارضه معمولاً ریشه در دوران کودکی دارد؛ اما گاهی هم پس از آسیب دیدگی یا تنش‌های ساده ساییدگی سن ایجاد می‌شود.
هنگامی که قوس‌های پا در این دوران رشد نمی‌کنند، کف پا دچار تختی و صافی می‌شود. پاهای تخت می‌توانند یک وضعیت معمول و بدون درد باشند. اکثر افراد هیچ علائم و نشانه‌ای در ارتباط با پاهای تخت ندارند. اما برخی از افراد مبتلا به صافی پا، به ویژه در ناحیه پاشنه یا قوس پا، درد را تجربه می‌کنند. این درد ممکن است با فعالیت‌های روزانه و راه رفتن‌های زیاد شدیدتر شود تا جایی که تورم در امتداد داخل مچ پا نیز رخ دهد.
انواع کف پای صاف
کف پای صاف را می‌توانیم به دو نوع کلی تقسیم کنیم: کف پای صاف انعطاف پذیر و کف پای صاف سخت. این دو از نظر شدت عوارضی که برای فرد به وجود می‌آورند با یکدیگر متفاوتند.
کف پای صاف انعطاف‌پذیر
کف پای صاف انعطاف‌پذیر بسیار شایع است. وقتی کسی دچار کف پای صاف انعطاف پدیر است، زمانی که پایش را روی زمین می‌گذارد، قوس کف پایش از بین می‌رود و کف پایش صاف می‌شود. اما وقتی پایش را از روی زمین بردارد، قوس طبیعی را در کف پای او می‌بینیم.
این نوع از کف پای صاف عوارض جدی ندارد. یعنی فرد دچار درد یا مشکلات جدی هنگام ایستادن و راه‌رفتن نمی‌شود. در بروز این نوع از کف پای صاف هم ژنتیک نقش دارد، هم مسائلی مثل سالمندی و بارداری.
کف پای صاف سخت
کف پای صاف سخت یا انعطاف ناپذیر چندان شایع نیست. در این نوع از کف پای صاف، قوس کف پا اصلا وجود ندارد. یعنی فرد چه پایش را روی زمین بگذارد و چه آن را از روی زمین بردارد، نمی‌توانید قوسی را در کف پای او مشاهده کنید.
این نوع از صافی کف پا باعث عوارضی مثل زانودرد و کمردرد مزمن می‌شود. همچنین در طولانی مدت می‌تواند باعث ابتلای فرد به آرتروز و مشکلاتی در ستون فقراتش شود.
علل کف پای صاف
همان طور که قبلا اشاره کردیم، عارضه پاهای تخت ریشه در دوران کودکی دارد؛ زیرا قوس پا که باید در این دوران رشد کند، ایجاد نشده است. برخی از کودکان دارای کف پای صاف و انعطاف‌پذیر هستند، این تصویر به راحتی در حالت نشستن و یا ایستادن کودک قابل مشاهده و تشخیص است. البته این یک روند غیر طبیعی نیست و کودکانی که قوس پای آن‌ها تشکیل نمی‌شود ممکن است در طول عمر خود هیچ وقت دچار مشکل نشوند؛ اما در برخی موارد نیز این اتفاق می‌تواند پیامدهایی را برای افراد مبتلا در پی داشته باشد. عواملی که می‌توانند در بروز عارضه صافی کف پا موثر باشند عبارتند از:
- چاقی
- آسیب دیدگی پا
- آرتریت روماتوئید
- پیری
- دیابت
راجع به روماتیسم و نشانه های آن بیشتر بخوانید.
راه های تشخصی کف پای صاف
صافی کف پا در اکثر مواقع به دلیل آنکه مشکل اساسی برای فرد مبتلا ایجاد نمیکند و فرد می‌تواند بدون هیچ چالشی به زندگی خود ادامه دهد، نیاز جدی و مبرمی به درمان ندارد. اما پزشک معالج با توجه به احوالات بیمار می‌تواند روش‌های درمانی مختلفی را برای او در نظر بگیرد.
درباره پینه پا و درمان آن میتوانید این مطلب را مطالعه کنید
شما میتوانید از بخش پزشک آنلاین سایت حال با پزشکان و مشاوران آنلاین در هر ساعت از شبانه روز ارتباط برقرار کنید.
در مرحله اول پزشک با انجام آزمایشات تصویربرداری این عارضه را تشخیص می‌دهد. این آزمایشات شامل روش‌های زیر می‌شود:
- آزمایش اشعه ایکس: در این آزمایش پزشک با کمک اشعه ایکس از استخوان‌ها و مفاصل پا تصویربرداری می‌کند تا عارضه با تشخیص دقیق‌تری صورت بگیرد.
- سی تی اسکن: این نوع تصویربرداری روشی مطمئن‌تر و مناسب‌تر از اشعه ایکس برای تشخیص است؛ چرا که می‌تواند جزییات بیشتری را نسبت به آزمایش اشعه ایکس پوشش دهد.
- سونوگرافی: این تجویز زمانی انجام می‌شود که پزشک شما مشکوک به آسیب‌دیدگی تاندون پا باشد. در این آزمایش از امواج صوتی برای تولید تصاویر دقیق از بافت‌های نرم بدن استفاده می‌شود.
- ام آر آی: این روش با استفاده از امواج رادیویی، جزئیات بسیار خوبی از بافت‌های سخت و نرم را به نمایش می‌گذارد.
بیشتر بدانید: آب آوردن مچ پا
راه های درمان کف پای صاف
این روش‌ها می‌تواند در تشخیص اولیه پاهای تخت و بدون قوس موثر باشد و اگر در این مرحله، این عارضه برای فرد دردناک باشد پزشک ممکن است روش‌های درمانی زیر را توصیه و تجویز کند:
- دستگاه آرتز: این روش در اصطلاح پشتیبانی از قوس نام دارد که در آن پزشک با کمک دستگاه‌های قوس سازی که با توجه به خطوط پای فرد طراحی شده، سعی می‌کند درد ناشی از صافی کف پا را کاهش دهد. اما این نکته قابل توجه است که وسایل آرتزی تکیه‌گاه‌های قوس کف پا را درمان قطعی نمیکند اما اغلب علائم آن را کاهش می‌دهند.
- تمرینات کششی: این تمرینات می‌تواند در کاهش علائم صافی کف پا موثر بوده و به تاندون‌های پا کمک قابل توجهی کند.
- کفش طبی: یک کفش طبی با ساختاری مخصوص و تایید شده ممکن است بسیار راحت‌تر از صندل یا کفش‌های عادی و ورزشی برای افراد مبتلا به این عارضه باشد. پزشکان در اغلب اوقات توصیه می‌کنند که افراد مبتلا به صافی کف پا از کفش طبی استفاده کنند.
- فیزیوتراپی: این روش ممکن است در برخی از افرادی که آسیب‌دیدگی شدید و درد دارند، موثر باشد. یک فیزیوتراپیست می‌تواند با انجام ورزش‌های مخصوص به فرد در بهبود شرایط او کمک کند.
شما میتوانید از خدمات فیزیوتراپی در منزل حال استفاده کنید.
استفاده از کفش‌های طبی یکی از بهترین روش‌ها برای شکل دادن به قوس کف پا است
عوارض کف پای صاف
عارضه صافی کف پا در کودکی به ندرت جدی است، اما ممکن است تا بزرگسالی ادامه یابد. ارزیابی ملی سلامت پا در سال ۲۰۱۲ نشان داد که ۸ درصد بزرگسالان بالاتر از ۲۱ سال در ایالات متحده آمریکا دارای کف پای صاف هستند. در بعضی موارد، صافی کف پا به دلیل آسیب‌دیدگی یا بیماری ایجاد می‌شود و مشکلات و عوارض مختلفی را با خود به دنبال دارد.
- فشار عضلانی: افرادی که دچار عارضه صافی کف پا هستند به دلیل اینکه پاهایشان دارای قوس طبیعی نیست ممکن است در حفظ ثبات و ایستادگی بدن مهارت لازم را پیدا نکنند و از آنجایی که دیگر عضلات بدن مجبور می‌شوند که این کمبود را جبران کنند، فشارهای طولانی را متحمل می‌شوند. در واقع افراد دچار این عارضه با افزایش فعالیت‌های روزانه خود مجبور به تحمل درد و فشار عضلانی زیادی می‌شوند.
- کمر درد: پاها در حالت طبیعی وظیفه دارند تا قسمت تحتانی بدن را در حالت ایستاده یا به هنگام راه رفتن در وضعیت متعادل و مناسب نگه دارند؛ اما افرادی که دچار عارضه پاهای تخت و صاف هستند با افتادن قوس پا به سمت زمین، قسمت تحتانی پاهایشان به سمت داخل می‌چرخد و این چرخش نابه‌جا می‌تواند همه قسمت تحتانی بدن از جمله باسن را تحت تاثیر قرار داده و منجر به دردهای طولانی در ناحیه کمر و پا شود.
شما میتوانید راجع به بهترین روش درمان دیسک کمر در این مطلب بخوانید.
- زانو درد: صاف بودن سطح تحتانی پا در هنگام برخورد با زمین می‌تواند به مرور زمان تاثیرات منفی خود را بر روی مچ پا هم ایجاد کند و این تغییرات و تاثیرات، کم‌کم به سمت زانوی فرد راه یابد که این امر می‌تواند منجر به بروز سندرم پاتلوفمورال یا همان درد زانو شود.
- التهاب رباط کف پا: این عارضه که بیشتر آن را با نام خار پاشنه یا فاسئیت پلانتار می‌شناسند در واقع یک آسیب دیدگی در پاشنه و قوس کف پای فرد است. افرادی که پاهای تخت دارند، به دلیل عدم قوس ممکن است بیشتر در معرض این عارضه قرار بگیرند.
تشخیص کف پای صاف
یکی از ساده‌ترین راه‌های تشخیص برای صافی کف پا، مرطوب کردن و قرار دادن آن بر روی یک مقوای تیره رنگ است؛ اگر فضای خالی بین پاشنه و زیر پنجه‌ها در این بررسی خشک بماند بیانگر عدم قوس کف پا یا همان صافی کف پا است. روشی دیگر که می‌تواند در این بررسی موثر باشد، تشخیص و معاینه پزشک معالج است. افراد مشکوک به این عارضه می‌توانند با مراجعه به پزشک و انجام معاینات مربوطه از وجود یا عدم وجود این عارضه مطمئن شوند. پزشک با بررسی وضعیت تاندون محافظ قوس پا و نحوه راه رفتن و ایستادن فرد بر روی پنجه می‌تواند این عارضه را تشخیص دهد.
درمان‌های خانگی: اگر پاهای صاف شما درد جزئی ایجاد می‌کنند، میتوانید با استراحت کردن و کاهش فعالیت‌های روزانه و یا پیاده‌روی‌های بیش از حد که باعث تشدید وضعیت شما می‌شود، این مشکل را تا حد زیادی کنترل کنید. به جای فعالیت‌هایی مثل پریدن و دویدن، سراغ ورزش‌های سادهتر مثل پیاده‌روی‌های سبک، دوچرخه سواری یا شنا بروید. رعایت این درمان‌های ساده خانگی به راحتی می‌تواند درد ناشی از صافی کف پا را کاهش داده و شرایط بهتری برای شما فراهم کند.
کاهش وزن نیز یکی دیگر از روش‌های درمان خانگی است که می‌تواند فشار روی پاهایتان را تا حد زیادی کاهش دهد و این امر منجر به حفظ تعادل بهتری برای شما خواهد شد. در این شرایط پاها مجبور نیستند وزن زیادی را روی خود تحمل کنند و زیر فشار بدن قرار بگیرند. درباره درمان و تشخصی کف پای صاف میتوانید با متخصص فیزیوتراپی در مجموعه حال گفتگوی آنلاین داشته باشید
درباره کاهش وزن به طور کامل بخوانید.
ورزش مناسب برای صافی کف پا
انجام تمرینات ورزشی می‌تواند باعث حفظ و تعادل سلامت بدن شود. از آنجایی که صافی کف پا عارضه‌یی است که ریشه در دروان کودکی افراد دارد، بهتر است فرد مبتلا با انجام مرتب و منظم تمرینات ورزشی روزانه عملکرد این قسمت از بدن را افزایش داده و از عوارضی ناشی از آن جلوگیری کند.
- بازی با پاشنه و بالا آوردن آن: فرد برای انجام این تمرین می‌تواند در حالت نشسته یا ایستاده با هر عمل دم و بازدم، پاشنه پای خود را به آرامی به سمت بالا و پایین حرکت دهد. این تمرین باعث می‌شود تا عضلات پا درگیر شده و به دلیل کششی که به آن وارد می‌شود، قوی‌تر شود.
- کشش عضلات پشت پا: فرد در این تمرین می‌تواند در حالت ایستاده از مچ پای خود به سمت جلو خم شده و با این حرکت عضلات مرکزی، انگشتان و کف پای خود را درگیر کند.
- حرکت پنچه: این تمرین یکی از موثرترین روش‌های ورزشی برای تسکین درد ناشی از صافی کف پا است. فرد در این تمرین می‌تواند در حالت نشسته بر روی یک صندلی یا به صورت تکیه داده به پشت صندلی، سعی کند با قرار دادن سطح کامل پای خود بر روی زمین یا یک زیر پایی کوچک، به کمک پنجه پا، شیی شبیه به یک حوله، دستمال یا کش‌های ورزشی را از روی زمین بلند کند.
یکی از موثرترین ورزش‌ها برای پاهای تخت، حرکت پنچه است
- حرکت انگشتان پا: یکی از ساده‌ترین تمرینات ورزشی برای صافی کف پا، حرکت دادن متمرکز انگشتان پا است. در این تمرین فرد باید سعی کند در حالت ایستاده پاهای خود را اندکی باز کرده و فقط انگشت شصت هر دو پای خود را در حالی که سایر انگشتان به سمت پایین هستند، به طرف بالا بکشد. انجام این تمرین به طور مستمر و منظم کمک شایانی به علائم صافی کف پا می‌کند.
انجام تمرین‌های ورزشی انگشتان پا یکی از روش‌های موثر در کاهش علائم صافی کف پا است
جراحی صافی کف پا یا عمل کف پای صاف
همان طور که قبلا اشاره شد، در اغلب موارد اولین نشانه‌های عارضه صافی کف پا، در دوران کودکی افراد بروز می‌کند. اما از آنجایی که این عارضه در بیشتر موارد فرد مبتلا را دچار مشکل خاصی نمیکند و بیمار می‌تواند با انجام تمرینات ورزشی ساده و سبک مانند سایر افراد به فعالیت‌های روزمره خود ادامه دهد، نیاز جدی و قطعی به درمان‌هایی مانند عمل کف پای صاف وجود ندارد. اما با توجه به این نکته که ممکن است شدت و ضعف این عارضه در افراد مبتلا متفاوت باشد و در برخی موارد منجر به درد شود، بیماران می‌توانند با مراجعه به پزشک معالج از روش‌های درمانی موثرتری استفاده کنند.
- ایمپلنت: در این روش پزشک معالج با برش‌های کوچک در قسمت خارجی پا و قرار دادن ایمپلنت، از چرخش غیرعادی پاشنه پا جلوگیری کرده و باعث اصلاح قوس کف پا در فرد می‌شود.
- آرترودز: در این روش که در اصطلاح به آن خشک کردن مفصل هم می‌گویند؛ پزشک با جوش دادن استخوان‌های دو طرف یک مفصل قابلیت حرکت آن را مخدوش می‌کند. این روش باعث می‌شود درد ناشی از صافی کف پا تا حد زیادی کاهش پیدا کند.
- جراحی تاندون: این روش در بیشتر موارد همراه با سایر جراحی‌ها انجام می‌شود. در واقع این روش تکمیلکننده روش‌های دیگر جراحی کف پا است.
سوالات متداول درباره صافی کف پا
صافی کف پا تا چه سنی قابل درمان است؟
صافی کف پا عارضه‌ایی است که در دوران کودکی شکل می‌گیرد. در برخی موارد این عارضه در یک روند طبیعی در همان دوران کودکی برطرف می‌شود اما در بسیاری از اوقات تا بزرگسالی همراه فرد باقی می‌ماند. از آنجایی که قبل از سنین بلوغ، هنوز استخوان‌های افراد به رشد کامل نرسیده و قابلیت انعطاف بیشتر دارند، بهترین زمان برای درمان جدی این عارضه است.
از کجا بفهمیم کف پای صاف داریم؟
تنها با نگاه کردن به کف پای افراد نمی‌توان به قطعیت گفت که کف پایشان صاف است یا نه. البته افراد در منزل هم می‌توانند صافی کف پا را تا حدی تشخیص دهند. برای مثال می‌توانند با پای مرطوب روی یک سطح یا کاغذ تیره بروند و بعد ببینند که آیا تمام رد پایشان روی سطح افتاده است یا نه. همچنین اگر لبه‌های داخل کفششان بیش از لبه‌های بیرونی فرسوده شده باشد، احتمالا دچار صافی کف پا هستند. اما برای تشخیص قطعی بهتر است نزد پزشک مراجعه کنند تا به روش علمی وجود صافی کف پا در آن‌ها بررسی شود.
آیا صافی کف پا درمان دارد؟
در اغلب اوقات از آنجایی که صافی کف پا مشکل اساسی و حادی را برای فرد مبتلا به وجود نمی‌آورد؛ نیاز جدی به درمان ندارد. اما اگر فرد مبتلا با توجه به شدت این عارضه دچار درد شد، بهتر است روش‌های درمانی مورد توصیۀ پزشکان را انجام دهید.
چه ورزش هایی برای درمان کف پای صاف موثر است؟
حفظ سلامت بدن در گرو انجام ورزش‌های منظم روزانه یا هفتگی است. انجام این تمرینات می‌تواند در بسیار موارد حتی عارضه‌های ژنتیکی را کنترل کند؛ صافی کف پا هم از این قاعده مستثنا نیست. ورزش‌های کششی، تمریناتی هستند که می‌تواند در کاهش علايم صافی کف پا موثر باشند.
صافی کف پا چه عوارضی را می‌تواند به دنبال داشته باشد؟
طبق بررسی‌های به عمل آمده ۸ درصد از بزرگسالان دارای عارضه پاهای تخت یا صافی کف پا هستند. این عارضه در اغلب موارد مشکل خاصی را برای مبتلایان به وجود نمی‌آورد. اما در برخی موارد می‌تواند عوارضی مانند فشار عضلانی، زانو درد، کمر درد و التهاب رباط کف پا را به دنبال داشته باشد.
منابع
