بیماری مزمن انسدادی ریه / راه های پیشگیری و داروهای COPD

بیماری مزمن انسدادی ریه یا COPD عملکرد یکی از حیاتی‌ترین اعضای بدن یعنی ریه را با مشکل مواجه می‌کند. علامت اصلی COPD آن است که بیمار به سختی نفس می‌کشد. این بیماری جریان هوا در ریه‌ها را مسدود می‌کند، و معمولاً کسانی را درگیر می‌کند که سال‌ها سیگار کشیده‌اند یا در معرض تنفس گازهای ناسالم بوده‌اند.

شاید در میان اطرافیان شما هم کسی باشد که به سختی نفس می‌کشد، سینه‌اش خس خس می‌کند، و دچار سرفۀ مزمن است. در این صورت به خوبی می‌دانید که COPD چقدر برای بیمار آزاردهنده است؛ اما بیماری مزمن انسدادی ریه می‌تواند باعث بیماری‌های ثانویۀ دیگری هم بشود که خطرناک‌تر هستند؛ برای مثال بیماری قلبی، سرطان ریه و غیره.

از نام این بیماری پیداست که یک ناخوشی مزمن است؛ یعنی در صورت عدم درمان، با گذشت زمان بدتر می‌شود؛ اما خوشبختانه COPD با درمان قابل کنترل است. اکثر کسانی به COPD دچار هستند، با درمان مناسب می‌توانند به راحتی نفس بکشند، کیفیت زندگی خوبی داشته باشند و از ابتلای خود به بیماری‌های ثانویه پیشگیری کنند.

در این مطلب می‌خواهیم دربارۀ این بیماری برایتان توضیح بدهیم. همراه ما باشید و در صورتی که پرسش بیشتری دارید، می‌توانید با متخصصان ریه در سامانۀ «حال» مشورت کنید.

دربارۀ بیماری‌های مزمن ریوی بیشتر بخوانید.

عوامل ایجاد بیماری مزمن انسدادی ریه

در کشورهای توسعه یافته، علت اصلی ابتلا به بیماری مزمن انسدادی ریه، سیگار کشیدن است. اما در کشورهایی که توسعه‌ یافته نیستند، عموماً افرادی دچار این بیماری می‌شوند که به مدت طولانی هوای آلوده، دود ناشی از سوخت، گردوغبار، بخار و … را تنفس کرده‌اند و در محیطی زندگی می‌کنند که از تهویه هوای مناسب برخوردار نیست.

البته عوامل دیگری مثل ژنتیک هم در ابتلا به این بیماری نقش دارند؛ زیرا همۀ افراد سیگاری به COPD مبتلا نمی‌شوند. برای مثال بیماری ژنتیکی نقص آنتی‌تریپسین آلفا-۱ می‌تواند موجب ابتلا به بیماری مزمن انسداد ریه بشود. آنتی‌تریپسین آلفا-۱ پروتئینی است که در کبد ساخته می‌شود؛ این پروتئین در جریان خون جاری می‌شود و وظیفه‌اش محافظت از بافت ریه در برابر تخریب است.

دو بیماری مزمن تنفسی دیگری که احتمال ابتلا به بیماری انسدادی ریه را بالا می‌برند، عبارتند از:

• آمفیزم یا Emphysema: این بیماری باعث می‌شود که ویژگی ارتجاعی ریه و دیوارۀ کیسه‌های هوایی ریه از بین برود. علت اصلی این بیماری سیگار کشیدن است. همۀ افراد سیگاری تا حدی به آمفیزم ریه مبتلا می‌شوند و تنگی نفس را تجربه می‌کنند. درجات این بیماری بستگی به این دارد که فرد چقدر سابقۀ سیگار کشیدن دارد و در روز چند سیگار می‌کشد.
• برونشیت مزمن یا bronchitis: این بیماری به معنای التهاب نایژه‌های ریه است. کارکرد نایژه‌ها رساندن هوا به کیسه‌های هوایی یا آلوئول‌هاست. سرفه و خلط دو نشانۀ اصلی برونشیت است. برونشیت مزمن معمولا به علت سیگار کشیدن و تنفس هوای آلوده رخ می‌دهد.

دربارۀ درمان ذات‌الریه بیشتر بخوانید.

علائم و نشانه های بیماری مزمن انسدادی ریه

علائم بیماری انسدادی ریه معمولاً زمانی ظاهر می‌‎شوند که ریه آسیب جدی دیده باشد. این علائم با گذشت زمان بدتر می‌شوند، به خصوص اگر فرد سیگاری باشد و به سیگار کشیدن ادامه دهد. از جملۀ این علائم و نشانه‌ها عبارتند از:

• تنگی نفس به خصوص در حین فعالیت بدنی
• خس خس سینه
• تنگی قفسه سینه
• سرفه مزمن که معمولا همراه با خلط همراه است
• عفونت‌های تنفسی مکرر
• کمبود انرژی
• کاهش وزن ناخواسته
• تورم در مچ یا ساق پا

این علائم به صورت دوره‌ای تشدید می‌شوند و این شدت یافتن علائم چند روز ادامه پیدا می‌کند. شما میتوانید از بخش پزشک آنلاین سایت حال با پزشکان و مشاوران آنلاین در هر ساعت از شبانه روز ارتباط برقرار کنید.

عوارض بیماری مزمن انسدادی ریه

بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD) یک بیماری تنفسی جدی است که در صورت عدم درمان عواقب مخربی دارد. اگر به درستی مدیریت نشود، منجر به طیف وسیعی از عوارض می‌شود.

یکی از مهم ترین عوارض بیماری مزمن انسدادی ریه عفونت های تنفسی است. بیماران مبتلا به COPD بیشتر مستعد ابتلا به سرماخوردگی، آنفولانزا و ذات‌الریه هستند که مشکلات تنفسی را بدتر کرده و باعث آسیب بیشتر به ریه‌ها شود. با این حال، واکسیناسیون منظم آنفولانزا و واکسیناسیون پنومونی پنوموکوکی می تواند به پیشگیری از این عفونت‌ها کمک کند.

COPD همچنین خطر مشکلات قلبی از جمله حملات قلبی را افزایش می‌دهد. مکانیسم های دقیق این ارتباط به طور کامل شناخته نشده است، اما ترک سیگار خطر ابتلا به بیماری قلبی را کاهش می‌دهد.

سرطان ریه یکی دیگر از عوارض مهم این بیماری است. سیگاری های مبتلا به COPD در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به سرطان ریه هستند

علاوه بر این عوارض، فشار خون بالا در شریان های ریوی نیز از اثرات بیماری انسدادی مزمن ریه است. ضمن اینکه عوارض عاطفی COPD نیز مشکلات قابل توجهی را بر بیماران وارد کند و منجر به افسردگی و اضطراب می‌شود.

بیشتر بدانید: علت آب آوردن ریه

نحوه پیشگیری از بیماری مزمن انسدادی ریه

بهترین راه پیشگیری از ابتلا به بیماری مزمن انسدادی ریه این است که سیگار نکشید یا همین اکنون سیگار را ترک کنید! بنابراین می‌توانیم بگوییم که این بیماری برخلاف بسیاری از بیماری‌های دیگر، راه پیشگیری روشنی دارد.

البته منظورمان این نیست که پیشگیری از ابتلا به بیماری مزمن انسدادی ریه برای کسانی که سیگار می‌کشند، ساده است. اگر فردی به مدت طولانی سیگار می‌کشد، و قبلا تجربۀ ترک ناموفق داشته باشد، برایش کنارگذاشتن کامل سیگار ساده نیست. بهترین کار این است که او بتواند یک برنامۀ ترک سیگار خوب داشته باشد؛ برای مثال از یک مشاور ترک اعتیاد کمک بگیرد.

روش دیگر پیشگیری به کسانی توصیه می‌شود که به دلیل شغلشان در معرض گرد و غبار، دود، گازهای شیمیایی و … قرار دارند. تنفس گازهای سمی و ذرات معلق می‌تواند احتمال ابتلا به COPD را بالا ببرد. بنابراین لازم است که این افراد با کارفرمای خود صحبت کنند تا تجهیزات حفاظتی لازم برای تنفس را در اختیارشان قرار دهد.

روش دیگر پیشگیری این است که به صورت سالانه واکسن آنفولانزا بزنید و خطر عفونت ریه را کاهش بدهید. ابتلا به ذات‌الریه یا پنومونی می‌تواند زمینه‌ساز ابتلا به بیماری مزمن انسدادی ریه باشد.

درمان های دارویی برای بیماری مزمن انسدادی ریه

وقتی کسی به بیماری مزمن انسدادی ریه مبتلا می‌شود، یعنی ریه‌هایش برای همیشه آسیب دیده است. بنابراین درمان این بیماری تنها می‌تواند به کند کردن پیشرفت آن کمک کند. مجموع روش‌های درمان COPD عبارتند از:

• ترک سیگار
• تجویز دارو برای کمک به آسان‌تر کردن تنفس
• توانبخشی ریوی
• جراحی یا پیوند ریه

برای درمان بیماری مزمن انسدادی ریه داروهای مختلفی وجود دارد. بعضی از این داروها باید به صورت منظم استفاده شوند و بعضی‌ها در شرایط خاص و در صورت نیاز تجویز می‌شوند. مشاوره دارویی انلاین در این زمینه میتواند به شما کمک زیادی کند. در ادامه دربارۀ انواع این داروها توضیح می‌دهیم:

برونکودیلاتورها یا گشادکننده‌های ریه

این داروها استنشاقی هستند. آن‌ها عضلات اطراف مجراهای هوا را شل می‌کنند و مصرفشان باعث تسکین سرفه و کاهش تنگی نفس می‌شود. از جملۀ آن‌ها می‌توانیم به آلبوترول، ایپراتروپیوم بروماید، لوالبوترول، آکلیدینیوم بروماید و غیره اشاره کنیم.

استروئیدهای استنشاقی

داروهای کورتیکواستروئیدی استنشاقی التهاب مجراهای هوا را کاهش می‌دهند و از تشدید این التهاب جلوگیری می‌کنند. البته مصرف این داروها عوارضی مثل عفونت‌های دهانی و گرفتگی صدا را به دنبال دارد. در میان این داروها می‌توانیم به فلوتیکازون و بودزوناید اشاره کنیم.

داروهای استنشاقی ترکیبی

در این داروها ویژگی‌های داروهای گشادکنندۀ ریه و استروئیدهای استنشاقی ترکیب شده است. از نمونۀ این داروها عبارتند از: فلوتیکازون ویلانترول، بودزوناید+فورمترول، و سالمترول+ فلوتیکازون.

استروئیدهای خوراکی

همان‌طور که گفتیم، بیماران COPD گاهی دوره‌هایی را تجربه می‌کنند که در آن‌ها علائمشان تشدید می‌شود. کورتیکواستروئیدهای خوراکی می‌توانند از تشدید علائم جلوگیری کنند. البته مصرف آن‌ها می‌تواند عوارض جانبی مثل افزایش وزن، دیابت، پوکی استخوان، آب مروارید و … داشته باشد.

مهارکننده فسفودی استراز-۴

این دارو برای درمان مبتلایان به COPD تأیید شده است. مهارکننده فسفودی استراز-۴ التهاب مجراهای هوا در دستگاه تنفسی را کاهش می‌دهد و آن‌ها را شل می‌کند. اسهال و کاهش وزن از جمله عوارض این دارو است.

تئوفیلین

تئوفیلین هم دارویی است که می‌تواند به بهبود تنفس و پیشگیری از تشدید علائم بیماری مزمن انسدادی ریه کمک کند. اگر دوز استفاده از این دارو بالا باشد، ممکن است بیمار دچار عوارضی مثل حالت تهوع، سردرد، تپش قلب و لرزش شود.

آنتی‌بیوتیک‌ها

عفونت‌های تنفسی مثل برونشیت و ذات‌الریه علائم COPD را تشدید می‌کنند. در چنین شرایطی آنتی بیوتیک ثل آزیترومایسین می‌تواند به کنترل علائم کمک کند.

تغذیه بیماران مبتلا به انسداد مزمن ریوی

برای افراد مبتلا به بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD)، کلید یک رژیم غذایی موفق، مصرف انواع غذاهای غنی از مواد مغذی از گروه های مختلف، از جمله سبزیجات، میوه ها، غلات کامل، منابع پروتئینی و محصولات لبنی است. مصرف مایعات کافی نیز ضروری است، به طوری که توصیه می‌شود 6 تا 8 لیوان مایعات بدون کافئین در روز مصرف کنید که به کاهش تولید مخاط و تسهیل عبور هوا در دستگاه تنفسی کمک می‌کند.

توجه به برخی عوامل غذایی که ممکن است بر مدیریت COPD تأثیر بگذارد ضروری است. به عنوان مثال، کافئین می تواند با داروها تداخل داشته باشد و افراد مبتلا به مشکلات قلبی ممکن است نیاز به محدود کردن مصرف مایعات خود داشته باشند. مصرف نمک نیز باید کنترل شود، زیرا می تواند مشکلات تنفسی به دلیل احتباس آب را تشدید کند. علاوه بر این، حفظ وزن سالم برای بیماران COPD حیاتی است، زیرا ممکن است به انرژی بیشتری برای تنفس نیاز داشته باشند. با این حال، افزایش بیش از حد وزن می تواند فشار بیشتری بر سیستم قلبی عروقی و تنفسی وارد کند.

سخن پایانی درباره COPD

مبتلا شدن به بیماری مزمن انسدادی ریه به معنای آن است که برای همیشه ریه‌هایمان آسیب دیده است. بنابراین درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد و تنها می‌توان آن را کنترل کرد. اینجاست که به اهمیت پیشگیری در برابر درمان پی می‌بریم. ترک سیگار و مراقبت از خود در برابر تنفس گازهای سمی، ذرات معلق در هوا و بخارات شیمیایی مهم‌ترین روش‌های پیشگیری از ابتلا به COPD است.

در صورتی که به این بیماری مبتلا هستید، به شما پیشنهاد می‌کنیم با متخصصان ریه در شرکت «حال» مشورت کنید. آن‌ها می‌توانند به شما در کنترل علائم این بیماری و بهبود کیفیت زندگی‌تان کمک کنند.

منابع

https://www.mayoclinic.org

https://en.wikipedia.org

https://www.nhs.uk

https://medlineplus.gov

سوالات متداول