درد واکنش طبیعی بدن در مقابل آسیب یا بیماری است. در واقع احساس درد، یک زنگ هشدار است که نشان می‌دهد فرد احتمالا دچار مشکلی شده و یا آسیبی در بدن روی داده است. زمانی که وضعیتی غیرعادی در بدن ایجاد می‌شود، سیگنال‌های درد از ناحیه آسیب دیده به مغز و نخاع منتقل شده و احساس درد را ایجاد می‌کنند. دردها معمولا پس از مدت کوتاهی برطرف می‌شوند؛ اما این وضعیت برای برخی از افراد طولانی شده و تا مدت‌ها با آن‌ها باقی می‌ماند. احتمالا با التیام آسیب، شدت درد هم کم می‌شود. اما درد معمولی با درد مزمن متفاوت است. در درد مزمن، بدن حتی پس از التیام جراحت هم سیگنال‌های درد را به مغز و نخاع می‌فرستد. این وضعیت می‌تواند از چند هفته تا چند سال تداوم داشته باشد.
به طور کلی اگر دردی بیش از سه ماه طول بکشد، از نظر پزشکی به عنوان درد مزمن شناخته می‌شود. این وضعیت می‌تواند تحرک و فعالیت‌های عادی زندگی را مختل کرده و انعطاف‌پذیری، قدرت و استقامت بدن را کاهش دهد. گاهی تداوم درد علاوه بر آسیب جسمی، فرد را از نظر روحی هم آزار می‌دهد و ممکن است تاثیرات فراوانی بر زندگی او داشته باشد. از شایع‌ترین دردهای مزمن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- درد پس از ضربه
- درد پس از جراحی
- سردرد
- درد پایین کمر
- دردهای ناشی از آسیب عصبی
- درد سرطان
- درد آرتروز
طبق آمارها، حدود ۲۵ درصد از افرادی که درد مزمن دارند، به سندروم درد مزمن دچار می‌شوند. سندروم درد مزمن علائمی فراتر از احساس درد طولانی مدت داشته و اغلب با اضطراب و افسردگی همراه است؛ به حدی که زندگی افراد را مختل می‌کند. گرچه درمان این عارضه کار سختی است، اما غیر ممکن نیست. ساده‌ترین راه برای درمان این مشکل، شناسایی علت درد مزمن است. البته ترکیبی از روش‌های درمانی مثل مشاوره، فیزیوتراپی، استفاده از تکنیک‌های آرامش‌بخش و… هم می‌تواند در تسکین این دردها نقش داشته باشد. چنانچه درباره مشکل درد مزمن به راهنمایی تخصصی نیاز دارید، از مشاوره آنلاین حال کمک بگیرید.
شایع ترین انواع درد مزمن
تفاوت درد حاد و مزمن به مدت زمان تداوم آن‌ها بستگی دارد. معمولا دردی که بیش از ۱۲ هفته طول بکشد، درد مزمن است. شایع‌ترین انواع دردها به چند دسته تقسیم می‌شوند که عبارتند از:
کمردرد مزمن
بر اساس تحقیقات محققان دانشگاه کارولینای شمالی، حدود ۸۴ درصد بزرگسالان آمریکایی در مراحلی از زندگی خود این عارضه را تجربه می‌کنند. دردی که در ناحیه کمر حس می‌شود معمولا در اثر یک آسیب فیزیکی، آرتروز، پوکی استخوان و یا سائیدگی مفاصل ایجاد شده است. کمردرد در بسیاری از کشورها یک عارضه شایع است و در حـال حاضر به عنوان یکی از اصلی‌ترین دلایل ناتوانی و کاهش بهره‌وری در محل کار شناخته می‌شود. کمردرد مزمن اغلب به دلیل یکی از مشکلات زیر روی می‌دهد:
- لغزش یا بیرون زدگی دیسک‌ها در اثر آسیب فیزیکی و…
- تنگی کانال نخاعی و فشردگی اعصاب
- شکستگی‌های ناشی از پوکی استخوان
- آسیب بافت نرم در اثر فشار یا ضربه به عضلات کمر، تاندون‌ها و…
- شکستگی ستون فقرات
- ناهنجاری‌های ساختاری مثل اسکولیوز (انحنای ستون فقرات به پهلو) یا لوردوز (انحنای بیش از حد داخلی کمر)
درباره کمردرد بعد از رابطه جنسی بیشتر بدانید
کمردرد یکی از شایع‌ترین دردهای مزمن است که می‌تواند باعث اختلال در عملکرد روزانه افراد شود
سردرد مزمن
تحقیقات نشان می‌دهد که بیش از نیمی از بزرگسالان در طول سال به سردرد دچار می‌شوند و بیش از ۹۰ درصد افراد، سابقه سردرد در طول عمر خود را دارند. اما سردردی به عنوان مزمن شناخته می‌شود که حداقل ۱۵ روز در ماه و برای سه ماه یا بیشتر تداوم داشته باشد. سردردهای مزمن به انواع زیر تقسیم می‌شوند:
- سردردهای ناشی از خستگی، استرس و کم‌خوابی
- سردردهای ناشی از خستگی چشمی، زمانی که ماهیچه‌های چشم تحت فشار قرار می‌گیرند.
- میگرن ایجاد شده در اثر بی‌نظمی هورمونی یا تحریک سیستم عصبی
- سردردهای خوشه‌ای ناشی از بزرگ شدن رگ‌های خونی
درد مفصلی مزمن
دردهای مفصلی معمولا به دلیل آسیب، عفونت و یا افزایش سن روی می‌دهند. این دردها یکی از شایع‌ترین دردهایی هستند که بسیاری از بزرگسالان در طول زندگی خود آن را تجربه می‌کنند. آرتروز به عنوان شایع‌ترین علت دردهای مفصلی مزمن، حدود ۵۰ میلیون نفر از بزرگسالان آمریکایی را درگیر کرده است. از رایج‌ترین دلایل دردهای مفصلی مزمن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- آرتروز به ویژه در سالمندان
- آرتریت روماتوئید؛ نوعی اختلال خودایمنی که باعث تورم مفاصل می‌شود.
- آسیب‌های حرکتی مکرر به ویژه در ورزشکاران
- بورسیت ناشی از تورم کیسه‌های پر از مایع در مفاصل
- تاندونیت در اثر التهاب تاندون‌های مفصلی
درد عصبی مزمن
دردهای عصبی یا نوروپاتیک زمانی روی می‌دهند که اعصاب، فشرده شده، آسیب دیده یا به دلیل مصرف برخی از داروها، پوشش و محافظ خارجی خود را از دست بدهند. آمارها نشان می‌دهد که از هر ۱۰ آمریکایی، یک نفر این نوع درد را تجربه می‌کند. از رایج‌ترین نمونه‌های دردهای مزمن عصبی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سیاتیک
- نوروپاتی دیابتی
- سندروم تونل کارپ
- نوالژی پست هرپتیک (مرتبط با بیماری زونا)
- نورالژی تریژمینال یا سه قلو ناشی از آسیب عصب سه قلوی صورت
علت درد مزمن
درد مزمن می‌تواند به وسیله عوامل مختلفی ایجاد شود. بیشتر این عوامل به شرایط پیری طبیعی بدن مرتبط هستند و ممکن است مفاصل و استخوان‌ها را تحت تاثیر قرار دهند. برخی دیگر از این عوامل هم آسیب‌های عصبی و جراحاتی هستند که به درستی شناسایی نشده و یا بدون درمان کامل و مناسب باقی مانده‌اند. با این حال، در بسیاری از موارد ممکن است منبع درد مزمن، بسیار پیچیده و غیر قابل شناسایی باشد. معمولا دردی که به دلیل بیماری یا جراحت ایجاد می‌شود، پس از درمان از بین می‌رود. اما گاهی این درد جنبه روانی پیدا کرده و پس از بهبود وضعیت جسمی، از نظر روانی آزار‌دهنده خواهد شد. به همین دلیل، پیدا کردن یک راه درمانی خاص در بیشتر موارد کار دشواری است و متخصصان معمولا از روش‌های درمانی مختلفی برای درمان این بیماران استفاده می‌کنند.
درد مزمن اغلب در اثر یک آسیب اولیه مثل گرفتگی عضلات، که طی آن اعصاب دچار آسیب می‌شوند، روی می‌دهد. هرچه آسیب عصبی شدیدتر باشد، این درد هم جدی‌تر و طولانی‌تر خواهد بود. در مورد آسیب‌های خیلی شدید، ممکن است درمان‌های متداول نتوانند درد را برطرف کنند. با این حال، برخی از دردهای مزمن بدون هیچ سابقه آسیب قبلی ایجاد می‌شوند. علت این مسئله هنوز به درستی شناخته نشده است؛ اما ایجاد درد مزمن در اثر یک بیماری زمینه‌ای را می‌توان به عوامل زیر مرتبط دانست:
فیبرومیالژیا
فیبرومیالژیا یک بیماری مزمن و طولانی مدت است که باعث دردهای ماهیچه‌ای و استخوانی، خستگی عمومی بدن، اختلالات شناختی و مشکلات خواب می‌شود. علائم این بیماری مشابه سایر بیمار‌ها بوده و هیچ آزمایش مشخصی برای شناسایی آن وجود ندارد. به همین دلیل، این بیماری معمولا به اشتباه تشخیص داده شده و با سایر بیماری‌ها اشتباه گرفته می‌شود. البته امروز شناخت بهتری از این بیماری وجود داشته و پزشکان تلاش می‌کنند تا با استفاده از داروها و تغییر شیوه زندگی، شرایط زندگی بیماران مبتلا به فیبرومیالژیا را بهبود دهند.
دردهای مزمن به دلایل مختلفی ایجاد شده و نواحی متفاوتی از بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهند
سندروم خستگی مزمن
سندروم خستگی مزمن یک بیماری جدی و طولانی‌مدت است که بسیاری از سیستم‌های بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهد. افراد مبتلا به آن، معمولا قادر به انجام فعالیت‌های معمول و روزمره خود نیستند و در موارد شدید بیماری، احتمالا بخش زیادی از روز خود را در رختخواب می‌گذرانند. بیشتر این بیماران پس از انجام کارهای روزانه خود، با ضعف و خستگی شدید مواجه می‌شوند. از مهم‌ترین علائم آن می‌توان به اختلال در تفکر و تمرکز، احساس درد و سرگیجه اشاره کرد. با این که به نظر می‌رسد این بیماری تنها در آمریکا، بیش از دو میلیون نفر را درگیر کرده باشد، اما اکثر این موارد شناسایی شده نیستند و با توجه به نزدیکی علائم بیماری به مشکلات دیگر، ممکن است با سایر بیماری‌ها اشتباه گرفته شوند.
اندومتریوز
اندومتریوز یک اختلال غالبا دردناک است که در آن، بافتی مشابه بافت داخلی رحم، در خارج از آن رشد می‌کند. اندومترویوز معمولا تخمدان‌ها، لوله‌های فالوپ و بافت پوششی لگن را درگیر می‌کند. این بافت‌های رشد‌یافته، مانند بافت رحم عمل کرده و با هر چرخه قاعدگی، خونریزی می‌کنند. اما به دلیل این که راهی برای خروج از بدن ندارد، در آن اندام‌ها گیر می‌افتد. اندومترویوز به ویژه در تخمدان‌ها باعث ایجاد کیست، اسکار و چسبندگی شده و مشکلات زیادی را به دنبال خواهد داشت. این بیماری باعث ایجاد درد شده و گاهی با احساس دردهای شدیدی مثل درد قاعدگی همراه است. اندومتریوز نیاز به درمان تخصصی داشته و خوشبختانه با انجام درمان‌های مناسب می‌توان آن را برطرف کرد.
سیستیت بینابینی
سیستیت بینابینی یا سندروم درد مثانه یک مشکل مزمن برای سلامت مثانه است. این بیماری با احساس درد و فشار در مثانه همراه است. به جز درد در این ناحیه، علائم درگیر کننده سیستم ادراری تحتانی هم وجود دارد که بدون وجود عفونت یا علت واضح دیگری، برای بیش از شش هفته تداوم داشته باشد. علائم این بیماری از خفیف تا شدید متغیر است که در برخی از بیماران به صورت پیوسته باقی مانده ولی در برخی دیگر، تنها چند بار در روز حس شده و سپس از بین می‌رود.
گرچه این بیماری نوعی عفونت نیست، اما درد و علائمی مشابه عفونت مثانه دارد. زنان مبتلا به آن با احساس درد در هنگام رابطه جنسی هم مواجه هستند. اگر این درد خیلی شدید و مداوم باشد، می‌تواند روند طبیعی زندگی فرد را مختل کند. برخی از مبتلایان به آن ممکن است با مشکلات دیگری مثل سندروم روده تحریک‌پذیر، فیبرومیالژیا و یا سایر سندروم‌های درد درگیر باشند.
ولوودینا
این بیماری یک نوع درد مزمن در اندام تناسلی خارجی زنان یعنی لبه‌ها، کلیتوریس و دهانه واژن است که بیش از سه ماه تداوم داشته باشد. ولوودینا اصلی‌ترین دلیل رابطه جنسی دردناک در زنانی است که هنوز یائسه نشده‌اند. بسیاری از زنان شناخت دقیقی درباره این بیماری نداشته و برای در میان گذاشتن این مشکل با پزشک، مشکل دارند. اما تشخیص این بیماری هم کار آسانی نیست و گاهی پزشکان، علائم آن را به مشکلات دیگری نسبت می‌دهند. در حـال حاضر محققان در تلاش هستند تا علت دقیق این عارضه و راه‌های درمان مناسب آن را شناسایی کنند. ولوودینا به دو شکل درد عمومی و موضعی حس می‌شود. درد عمومی در نواحی مختلف و زمان‌های مختلف ایجاد شده اما نوع موضعی در یک ناحیه خاص از اندام تناسلی بیرون وجود دارد.
اختلال عملکرد مفصل گیجگاهی فکی
مفصل گیجگاهی فکی مانند یک لولا عمل کرده و استخوان فک را به جمجمه متصل می‌کند. در هر طرف فک انسان یکی از این مفاصل وجود دارد. بروز اختلال در عملکرد این مفصل باعث ایجاد درد در مفصل فک و ماهیچه‌های کنترل کننده حرکت فک می‌شود. تعیین علت دقیق اختلال مفصل گیجگاهی فکی کار دشواری است. این درد معمولا به دلیل ترکیبی از عوامل ژنتیکی، آرتروز و یا آسیب فک ایجاد می‌شود. برخی از افرادی که به این درد دچار هستند، سابقه دندان قروچه هم دارند. درد و ناراحتی ناشی از این اختلال معمولا موقت است و با مراقبت‌های فردی و درمان‌های غیر جراحی قابل تسکین خواهد بود. اما در موارد خیلی شدید که درد، باعث ایجاد اختلال در زندگی عادی فرد می‌شود، عمل جراحی یک راه حل مناسب و کمک کننده است.
عوامل خطر درد مزمن
با توجه به این که عوامل مختلفی می‌توانند در ایجاد درد نقش داشته باشند، چندین عامل خطر برای دردهای مزمن وجود دارد. برخی از آن‌ها عبارتند از:
ژنتیک
بسیاری از علل دردهای مزمن به سابقه خانوادگی فرد و وجود این بیماری در ژنتیک آن‌ها مرتبط است؛ مثل میگرن و…
اضافه وزن
افراد دارای اضافه وزن بیش از دیگران در معرض تجربه دردهای مزمن قرار می‌گیرند. مثلا ورم مفاصل و بیماری‌های تحت تاثیر آن، احتمالا به دلیل اضافه وزن بدتر شده و فشار مضاعفی را بر مفاصل وارد می‌کند.
افراد دارای اضافه وزن بیش از دیگران در معرض ابتلا به دردهای مزمن قرار دارند
آسیب و جراحت قبلی
افرادی که در گذشته با جراحت و آسیب‌های فیزیکی مواجه بوده‌اند، بیش از دیگران به دردهای مزمن دچار می‌شوند.
مشاغل سخت
افرادی که شغل‌های سنگین داشته و به واسطه شغل خود، برخی از اندام‌های آن‌ها تحت فشار مداوم قرار می‌گیرد، با احتمال بیشتری برای ابتلا به درد مزمن رو به رو هستند.
استرس
تحقیقات نشان داده‌اند که بروز درد مزمن با سابقه استرس مداوم و گاهی با اختلال استرس پس از حادثه هم مرتبط است.
سیگار کشیدن
پزشکان می‌گویند افراد سیگاری بیش از دیگران در معرض ابتلا به مشکلات جدی پزشکی هستند که می‌تواند باعث دردهای مزمن در آن‌ها شود.
درمان درد مزمن
درد مزمن می‌تواند بر بخش‌های مختلف زندگی افراد تاثیر بگذارد. موثرترین درمان برای این عارضه، تسکین علائم و مدیریت درد است. معمولا یک رویکرد چندگانه برای مدیریت درد در این افراد لازم است تا مداخلات مورد نیاز برای کمک به آن‌ها انجام شود. روش‌های درمانی اغلب به صورت سرپایی انجام شده و نیاز به بستری شدن در بیمارستان ندارند. متخصصان ماهر این حوزه، بخشی از تیم توانبخشی مدیریت درد را تشکیل می‌دهند. از جمله این متخصصان می‌توان به متخصصان مغز و اعصاب، ارتوپدی، بیهوشی، انکولوژيست‌ها، پزشکان عمومی، کار‌درمان‌گران، فیزیوتراپیست‌ها و مشاوران روانشناسی و روانپزشکی اشاره کرد. امروزه برنامه‌های تخصصی ویژه‌ای در بیمارستان‌ها، مراکز توانبخشی و کلینیک‌های تخصصی درد برای این بیماران در دسترس است. برنامه‌های مدیریت توانبخشی درد شامل موارد زیر است:
- مدیریت درد مزمن از طریق مصرف دارو مثل داروهای ضد درد، ضد افسردگی و…
- درمان‌های گرمایی و سرمایی برای کاهش سفتی مفاصل و درد ناشی از آن‌ها
- درمان‌های فیزیکی مثل ماساژ درمانی
- تمرینات ورزشی برای کاهش اسپاسم، التهاب مفاصل و ضعف آن‌ها
- تحریک الکتریکی موضعی
- درمان‌های تزریقی مثل تزریق استروئید اپیدورال
- روان‌درمانی
- مدیریت استرس
- مراقبه و….
البته پذیرش بیماری، حمایت خانواده‌ها و درک مسئله هم به درمان این عارضه کمک فراوانی خواهد کرد. در صورتی که این روش‌ها نتوانند تغییری در دردهای مزمن بیماران ایجاد کنند، استفاده از روش‌های دیگری مثل طب سوزنی و در نهایت، عمل جراحی تجویز می‌شود. تسکین درد با این روش‌ها ممکن است دائمی نبوده و گاهی مجددا عود کند. لازم است که این بیماران به صورت مستمر با پزشکان خود در تماس بوده و اطلاعات مورد نیاز خود را از آن‌ها به دست آورند.
شما میتوانید از بخش پزشک آنلاین سایت حال با پزشکان و مشاوران آنلاین در هر ساعت از شبانه روز ارتباط برقرار کنید.
انجام تمرینات ورزشی و فیزیوتراپی می‌تواند تا حد زیادی به کنترل دردهای مزمن کمک کند
حرف آخر
درد حاد یک احساس طبیعی ایجاد شده از طریق سیستم عصبی است که افراد را از آسیب احتمالی آگاه می‌کند. اما درد مزمن به سرعت برطرف نشده و می‌تواند برای ماه‌ها و گاهی سال‌ها با فرد باقی بماند. این نوع درد ممکن است با یک آسیب جزئی مثل رگ به رگ شدن پا یا یک عفونت یا بیماری جدی شروع شده و تداوم داشته باشد. البته در برخی از موارد، این دردها بدون آسیب یا بیماری قبلی در افراد وجود دارند. علت این دردها هر چه که هست نیاز به بررسی پزشکی دارد. پس در صورتی که برای مدت سه ماه یا بیشتر با احساس درد در نواحی خاصی از بدن خود مثل کمردرد، سردرد و… درگیر بودید، میتوانید از پزشکان متخصص حال کمک بگیرید. آیا شما علت درد مزمن خود را می‌دانید؟
سوالات متداول
علت شایع درد مزمن چیست؟
به نظر می‌رسد که اصلی‌ترین علت درد مزمن، کمر درد، آرتریت به ویژه آرتروز، سردرد، اسکلروز چندگانه، فیبرومیالژیا، زونا و آسیب‌های عصبی یا نوروپاتی باشد که در صورت تداوم درد بیش از سه ماه، درد مزمن نامیده می‌شود.
درد مزمن چقدر طول می‌کشد؟
دردهای حاد معمولا زیاد طول نمی‌کشند و پس از رفع بیماری یا علت درد، برطرف می‌شوند. اما دردهای مزمن ممکن است خیلی بیشتر طول بکشند و برای هفته‌ها، ماه‌ها و حتی سال‌ها تداوم داشته باشند.
چگونه میتوانید از درد مزمن خلاص شوید؟
مطالعات متعدد نشان داده‌اند که ورزش کردن می‌تواند ناراحتی ناشی از دردهای مزمن را تا حد زیادی کاهش دهد. ورزش قادر است عملکرد اعصاب را بهبود بخشیده و حتی افسردگی و اضطراب را در این بیماران کاهش دهد.
برای درمان درد مزمن از چه پزشکی کمک بگیریم؟
بیماران می‌توانند از طریق مراجعه به کلینیک‌های تخصصی درد و با تماس با پزشکان متخصص درد و طب تسکینی از مشکلات خود آگاه شده و به درمان مناسب آن‌ها اقدام کنند.
منابع
