آنوریسم مغزی به‌عنوان یک ناهنجاری عصبی-عروقی شناخته می‌شود که اغلب به صورت مخفیانه حرکت می کند و تا زمان تشدید شدن، علائم خاصی نشان نمی‌دهد. اما پس از مشخص شدن علائم باید بلافاصله برای درمان اقدام شود. در این مقاله درباره علت آنوریسم مغزی و آخرین پیشرفت‌ها در راهبردهای تشخیصی و درمانی را بررسی خواهیم کرد.
آنوریسم مغزی چیست؟
آنوریسم مغزی ناحیه ای ضعیف و برآمده در دیواره شریان است که خون را به مغز می رساند. درواقع آنوریسم مغزی به یک برآمدگی در دیواره رگ خونی در مغز اشاره دارد. اگر آنوریسم پاره شود، منجر به سردرد ناگهانی و شدید، تاری دید، مشکلات گفتاری و حتی از دست دادن هوشیاری می‌شود. درواقع در صورت عدم درمان ممکن است منجر به مرگ نیز بشود.
علائم آنوریسم مغزی
علائم آنوریسم مغزی بسته به اندازه، محل و پاره بودن یا نبودن آن متفاوت است. برخی از علائم رایج شامل موارد زیر است
سردرد: سردردهای ناگهانی و شدید نشانه آنوریسم پاره نشده است و معمولا به عنوان بدترین سردرد زندگی توصیف می‌شود.
مشکلات بینایی: تاری یا دوبینی، مشکل در تمرکز، یا از دست دادن ناگهانی بینایی در یک یا هر دو چشم ممکن است به دلیل فشار آنوریسم بر روی اعصاب یا عروق خونی رخ دهد.
گردن درد و سفتی: آنوریسم های نزدیک به قاعده جمجمه باعث درد، به ویژه در گردن می‌شوند.
حساسیت به نور: افزایش حساسیت به نور (فتوفوبیا) می‌تواند ناشی از تحریک اعصاب به دلیل آنوریسم باشد.
حالت تهوع و استفراغ: حالت تهوع و استفراغ غیر قابل توضیح یا مداوم ممکن است وجود داشته باشد.
از دست دادن هوشیاری: در صورت پاره شدن آنوریسم، از دست دادن ناگهانی هوشیاری یا غش ممکن است رخ دهد و منجر به خونریزی در مغز شود.
تشنج: در برخی موارد، پارگی آنوریسم باعث تشنج یا صرع می‌شود.
البته این علائم منحصر به آنوریسم مغزی نیستند و می توانند ناشی از شرایط پزشکی دیگری باشند. برای اطمینان می‌توانید با متخصص مغز و اعصاب آنلاین مشورت کرده و راهنمایی بگیرید.
انواع آنوریسم مغزی
شناخت خطرات مرتبط با آنوریسم مغزی بسیار مهم است، زیرا پارگی آنها می تواند منجر به موقعیت های تهدید کننده و خطرناکی در زندگی شود. مطالعات نشان می دهد که حدود 40 درصد از پارگی های آنوریسم مغزی منجر به مرگ می شوند. بنابراین با شناخت شدت این بیماری، شناخت انواع آنوریسم مغزی نیز بسیار مهم و کمک کننده است.
آنوریسم ساکولار
آنوریسم ساکولار که به عنوان آنوریسم توت نیز شناخته می شود، شایع ترین نوع این بیماری است و در کیسه های بالون مانند کوچکی که از نواحی ضعیف دیواره رگ های خونی در مغز بیرون زده اند، رخ می دهد. این آنوریسم معمولاً گرد یا بیضی شکل است و اندازه آنها از چند میلی متر تا چند سانتی متر متغیر است. همانطور که توسط تحقیقات انجام شده توسط سازمان مراقبت های بهداشتی استانفورد نشان داده شده است، تقریبا 90٪ از آنوریسم های مغزی در دسته آنوریسم های ساکولار قرار می گیرند.
آنوریسم فوزیفورم
برخلاف آنوریسم ساکولار، این نوع آنوریسم شکل دوک به خود گرفته و باعث می شود کل رگ خونی متورم شود. اگرچه کمتر رایج است، اما همچنان وجود دارد و قابل توجه است.
آنوریسم دیسکتینگ
این نوع خاص از آنوریسم زمانی رخ می‌دهد که پارگی داخلی در یکی از شریان ها ایجاد شود. این پارگی منجر به نشت خون به لایه های دیگر سرخرگ شده و متعاقباً جریان خون طبیعی آن را مسدود می کند.
آنوریسم قارچی
زمانی ایجاد می شود که یک عفونت قارچی در بدن ایجاد شده باشد و دیواره های شریانی، به ویژه در مغز را تحت تأثیر قرار دهد. این عفونت منجر به بدتر شدن ساختار شریانی و در نتیجه تشکیل آنوریسم بالونی می شود.
بیشتر بدانید: بیماری کاناوان چیست
عوارض آنوریسم مغزی
با اینکه آنوریسم مغزی می تواند اثرات متفاوتی روی افراد داشته باشد و هر مورد عوارض و خطرات منحصر به فرد خود را داشته باشد، اما برخی از عوارض و خطرات آن شامل موارد زیر است:
- نقایص عصبی: هنگامی که آنوریسم مغزی پاره شود، خون وارد بافت مغز شده و باعث فشار می‌شود که منجر به نقایص عصبی می‌ود.
- وازواسپاسم مغزی: در موارد خاصی، آنوریسم مغزی منجر به وازواسپاسم مغزی شود، وضعیتی که در آن عروق خونی مغز به طور ناگهانی منقبض می‌شوند که جریان خون را به سلول های مغز محدود می‌کند و منجر به آسیب سلولی می‌شود.
- اختلال شناختی: آنوریسم مغزی عواقب طولانی مدتی بر عملکرد شناختی دارد و بسته به اندازه و محل آنوریسم، افراد ممکن است از دست دادن حافظه، مشکل در تمرکز و سایر اختلالات شناختی را تجربه کنند.
- خونریزی مجدد: با وجود انجام درمان، آنوریسم مغزی ممکن است دوباره پاره شود و باعث خونریزی شود.
- رشد و تعدد آنوریسم: در برخی موارد، آنوریسم های مغزی ممکن است بزرگ شوند یا آنوریسم های متعدد در طول زمان ایجاد شوند.
همه علت‌های آنوریسم مغزی
علت آنوریسم مغزی شامل موارد زیر می‌باشد که با توجه به سن و و ضعیت هر فرد ممکن است در ایجاد این بیماری دخیل باشد.
مشکلات آئورت
تولد با یک شریان باریک آئورت، گاهی اوقات خطر ابتلا به آنوریسم مغزی را افزایش می‌دهد.
بیماری های ارثی
برخی از بیماری‌های ارثی باعث می‌شوند رگ‌های خونی شما به‌طور غیرعادی رشد کنند یا فشار خون بالا برود و در نتیجه شانس شما را برای آنوریسم مغزی افزایش دهد.
نقاط نازک عروق خونی
آنوریسم های مغزی اغلب از جایی شروع می شوند که دیواره های رگ های خونی ضعیف و نازک باشند.
فشار خون بالا
اگر فشار خون شما همیشه بالا باشد، ممکن است بر دیواره رگ های خونی مغز فشار آورده و باعث این مشکل شود.
دود
روشن کردن سیگار ممکن است خطرات بیشتری علاوه بر ریه های شما داشته باشد. ممکن است به عروق خونی شما نیز آسیب برساند و منجر به آنوریسم شود.
وراثت خانواده
اگر نزدیکترین خویشاوندان شما آنوریسم دارند، ممکن است احتمال ابتلا به آن برای شما بیشتر شود.
تأثیر سن
افزایش سن به این معنی است که عروق شما برای مدت طولانی پمپاژ کرده‌اند و ممکن است اکنون کمی فرسوده شده باشند در نیتجه خطر آنوریسم مغزی افزایش می‌یابد.
با افزایش سن احتمال آنوریسم مغزی بیشتر می‌شود
جنسیت
خطر ابتلا به آنوریسم مغزی در زنان و به خصور، پس از یائسگی به دلیل تغییرات هورمونی بیشتر است.
متولد شده با آن
گاهی اوقات، افراد با دیواره های رگ به این دنیا می آیند و به نوعی با این بیماری زاییده می‌شوند.
ضربه به سر
یک ضربه واقعا بد به سر ممکن است به قدری به رگ های خونی آسیب برساند که باعث ایجاد آنوریسم شود، اما این یک اتفاق بسیار نادر است.
عواقب کوکائین
استفاده از کوکائین دیواره‌های رگ‌های خونی شما را خشن کرده و فشار خون را نیز بالا می‌برد که ترکیبی خطرناک برای آنوریسم مغزی است.
عوارض کلیوی
یک بیماری کلیوی ژنتیکی که باعث ایجاد کیست نیز شده است می‌تواند فشار خون و دیواره رگ های خونی را با مشکل مواجه کند.
نحوه تشخیص آنوریسم مغزی
تشخیص آنوریسم مغزی نیاز به تخصص پزشکی و ترکیبی از آزمایش ها و ارزیابی ها دارد
پزشک با پرسش در مورد سابقه پزشکی شما، از جمله علائمی که ممکن است تجربه کرده باشید یا عوامل خطری که ممکن است داشته باشید، شروع می کند. مانند سابقه خانوادگی آنوریسم یا شرایط خاص پزشکی. سپس پزشک یک معاینه فیزیکی کامل انجام می دهد و علائم عصبی را که ممکن است نشان دهنده آنوریسم مغزی باشد، مانند مشکل در حرکات چشم، مشکلات گفتاری، یا تغییرات شناختی بررسی می‌کند.
رایج ترین تست تصویربرداری که برای تشخیص آنوریسم مغزی استفاده می شود، آنژیوگرافی عروق مغزی است. این کار از طریق روش های مختلفی قابل انجام است مانند:
آ. آنژیوگرافی رزونانس مغناطیسی (MRA): از یک میدان مغناطیسی و امواج رادیویی برای ایجاد تصاویر دقیق از رگ های خونی در مغز استفاده می کند.
ب. آنژیوگرافی توموگرافی کامپیوتری (CTA): این روش سی تی اسکن را با تزریق رنگ کنتراست به داخل ورید ترکیب می کند و تصاویر دقیقی از رگ های خونی ارائه می دهد.
ج. آنژیوگرافی تفریق دیجیتال (DSA): شامل تزریق رنگ کنتراست به جریان خون و به دنبال آن اشعه ایکس برای تجسم عروق خونی و تعیین محل آنوریسم است.
در برخی موارد، پزشک برای بررسی علائم خونریزی در مغز یا اندازه گیری فشار داخل جمجمه، سوراخ کردن کمر را توصیه می‌کند تا از این طریق مایع مغزی نخاعی را برای تجزیه و تحلیل جمع آوری کند.
راه های درمان آنوریسم مغزی
- جراحی: در این روش دقیق، جراح مغز جمجمه را باز می‌کند، محل آنوریسم را پیدا می‌کند و یک گیره فلزی کوچک روی آن قرار می‌دهد و از ورود خون و ایجاد پارگی بالقوه جلوگیری می‌کند.
- کویلینگ (آمبولیزاسیون اندوواسکولار): این روش به جای باز کردن جمجمه، از کاتتر (لوله فوق نازک) استفاده می کند. از طریق رگ های خونی از نقطه ای در کشاله ران تا آنوریسم مغزی عبور می کند. سپس، سیمی که به سمت بالا می پیچد از کاتتر عبور داده می شود و در داخل آنوریسم رها می شود. این سیم پیچ باعث ایجاد لخته خون می شود که از ترکیدن آنوریسم جلوگیری می کند.
هر دو روش خطرات خاص خود را دارند، از جمله خونریزی یا از دست دادن جریان خون در مغز.
- انحراف جریان: در این روش جدیدتر از دستگاهی استفاده می‌شود که به نوعی شبیه یک لوله شبکه‌ای است که در رگ خونی کاشته می‌شود تا خون را از آنوریسم دور کند و به رگ اجازه می‌دهد تا بهبود یابد. این روش به ویژه برای کنترل آنوریسم های بزرگتر که روش های دیگر نمی توانند به طور ایمن آنها را درمان کنند، موثر است.
- دستگاه آمبولیزاسیون : یک منحرف کننده جریان است و در رگ خونی قرار می گیرد. آنوریسم را می پوشاند و اجازه می‌دهد خون از کنار آن عبور کند تا از پارگی آن جلوگیری کند.
جزاحی یکی از راه های اصلی درمان آنوریسم است
درمان آنوریسم مغزی پاره شده
اگر آنوریسم قبلا پاره شده باشد، این استراتژی‌ها برای تسکین علائم و مدیریت عوارض جانبی استفاده می‌شوند:
- مسکن هایی مانند استامینوفن ببرای کاهش دردهای شدید.
- نیمودیپین یکی از داروهایی است که به جلوگیری از آسیب مغزی ناشی از قطع جریان خون کمک می کند.
- برای کاهش خطر سکته مغزی ناشی از عروق باریک، پزشکان ممکن است فشار خون را با دارو افزایش دهند یا از یک کاتتر برای گشاد کردن رگ با بالون‌های کوچک استفاده کنند.
- اگر تشنج پس از پارگی رخ دهد از داروهای مخصوص تشنج استفاده شده و پس از آن درمان های توانبخشی مانند گفتار، کار، و فیزیوتراپی انجام می‌شود
پیشگیری از آنوریسم مغزی
پیشگیری از آنوریسم مغزی ممکن است همیشه امکان پذیر نباشد، به خصوص اگر به دلیل عوامل ژنتیکی باشد. با این حال برخی کارها، عوامل خطر را کاهش می‌دهند.
کنترل فشار خون: حفظ فشار خون در سطح نرمال بسیار مهم است زیرا فشار خون بالا رگ های خونی شما را تحت فشار قرار دهد و خطر ابتلا به آنوریسم را افزایش می‌دهد.
ترک سیگار: سیگار به دیواره رگ های خونی شما آسیب می رساند و می تواند مستقیماً به آنوریسم منجر شود.
هوشمندانه بخورید: یک رژیم غذایی سالم برای قلب داشته باشید و از میوه، سبزیجات، پروتئین بدون چربی و غلات کامل استفاده کنید.
به طور منظم ورزش کنید: در بیشتر روزهای هفته حداقل 30 دقیقه فعالیت بدنی متوسط را داشته باشید.
محدود کردن الکل: الکل را فقط در حد اعتدال بنوشید.
مدیریت استرس: استرس مزمن می‌تواند به فشار خون بالا بینجامد که پیامد آن آنوریسم مغزی است.
البته همانطور که گفته شد، با وجود رعایت تمام این عادات صحیح نیز هیچ تضمینی در برابر آنوریسم مغزی وجود ندارد، اما ممکن است باعث پیشگیری از بیماری نیز بشوند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر مشکوک به آنوریسم مغزی هستید یا علائمی دارید که می تواند نشان دهنده آنوریسم باشد، باید از پزشک آنلاین راهنمایی گرفته و در صورت نیاز آزمایش خون و یا تصویربرداری را انجام دهید. برای این کار نیز می‌توانید از بخش آزمایش در منزل ساتفاده کرده و تمام تست های خود را در منزل خودتان انجام دهید.
علائم شامل موارد زیر است:
1. سردرد ناگهانی و شدید که اغلب به عنوان “بدترین سردرد” زندگی توصیف می شود.
2. درد یا سفتی گردن
3. تاری یا دوبینی
4. حساسیت به نور
5. تشنج
6. افتادگی پلک
7. حالت تهوع و استفراغ
8. سردرگمی یا تغییر حالت روانی
9. ضعف یا بی حسی در یک طرف بدن
چه کسانی مستعد ابتلا به آنوریسم مغزی هستند؟
استعداد ابتلا به آنوریسم مغزی را می توان تحت تأثیر ترکیبی از عوامل ژنتیکی و سبک زندگی قرار داد. برخی از افراد ممکن است در معرض خطر بالاتری نسبت به سایرین بر اساس موارد زیر باشند:
- سن: آنوریسم مغزی در بزرگسالان شایع تر از کودکان است و در افراد بین 35 تا 60 سال شایع تر است.
- جنسیت: زنان بیشتر از مردان در معرض ابتلا به آنوریسم مغزی هستند.
- سابقه خانوادگی: کسانی که سابقه خانوادگی آنوریسم مغزی دارند در معرض خطر بیشتری هستند، به خصوص اگر یکی از بستگان درجه اول (والد، خواهر یا برادر یا فرزند) این بیماری را داشته باشد.
- قومیت: آفریقایی-آمریکایی ها و اسپانیایی ها در مقایسه با سایر گروه های قومی، شیوع بیشتری از آنوریسم مغزی داشته‌اند.
- اختلالات ژنتیکی: برخی از بیماری های ارثی مانند بیماری کلیه پلی کیستیک، دیسپلازی فیبروماسکولار و اختلالات بافت همبند (مانند سندرم اهلرز دانلوس یا سندرم مارفان) خطر ابتلا را افزایش می‌دهند.
سایر موارد شامل فشار خون بالا، سیگار کشیدن و مصرف بیش از حد الکل است.
البته باید در جریان باشید که داشتن یک یا چند مورد از این موارد به این معنی نیست که فرد قطعاً دچار آنوریسم مغزی می شود.
منابع:
