کولیک نوزاد به عارضه‌ای گفته میشود که در آن یک نوزاد سالم به شکل غیر عادی و بیشتر از سایر نوزادان گریه میکند. گریه کردن برای نوزاد امری طبیعی است و همه آنها زمانی که خسته، گرسنه، کلافه و یا خیس هستند گریه می‌کنند.
میزان گریه نوزادان در سه ماه اول زندگی آنها بیش از هر زمان دیگری است. اما هنگامی که نوزاد سالمی بیش از سه ساعت در روز به مدت بیش از سه روز گریه کند، احتمالا به کولیک (قولنج) مبتلا است. کولیک نوزاد اغلب به این معنی نیست او از نظر سلامتی مشکل خاصی دارد. نوزاد مبتلا به کولیک خوب غذا می‌خورد و بدون مشکل به رشد خود ادامه می‌دهد. این عارضه معمولا از ۲ تا ۵ هفتگی نوزاد شروع شده و تا حدود ۴ ماهگی ادامه پیدا میکند و سپس به طور خود به خود و بعد از گذشت مدتی برطرف میشود.
هنوز عوامل خطری برای کولیک نوزاد شناخته نشده است و نمی‌توان بین نوزادان دختر یا پسر، تغذیه با شیر مادر یا شیر خشک و نوزادان نارس یا طبیعی در زمینه ابتلا به این عارضه تفاوتی قائل شد. بررسی‌ها تنها نشان داده‌اند که نوزادان مادرانی که در دوران بارداری یا پس از زایمان سیگار می‌کشند، بیش از سایرین در معرض ابتلا به کولیک قرار دارند. درباره روش از شیر گزفتن کودک میتوانید این مطلب را مطالعه کنید.
نشانه‌های کولیک نوزاد
گریه ناشی از کولیک نوزاد ویژگی‌های خاصی دارد که دانستن آنها می‌تواند برای پدران و مادران جوان و کم تجربه مفید باشد. این گریه شبیه سایر گریه‌های نوزاد نیست. نوزاد مبتلا به کولیک معمولا گریه را در آغاز شب و در ساعات مشخصی سر می‌دهد. این گریه اغلب با ویژگی‌های زیر همراه است:
- گریه شدید شبیه به فریاد یا بیان درد
- زمان قابل پیش‌بینی برای گریه
- قرمز شدن صورت یا ایجاد لکه‌های قرمز روی پوست
- رنگ پریدگی پوست اطراف دهان
- قوس دادن به پشت
- مشت‌های گره کرده
- غیر قابل آرام کردن و کنترل
- تنش بدنی مثل سفت شدن بازوها و پاها
- آشفتگی حتی پس از پایان گریه
عوامل ایجاد کننده کولیک نوزاد
پزشکان هنوز مطمئن نیستند که چه چیزی باعث کولیک میشود. این مسئله ممکن است به دلیل مشکلات گوارشی و هضم غذا یا حساسیت به چیزی در تغذیه مادر باشد. شاید هم این موضوع فقط به عادت کردن نوزاد به مناظر و صداهای دنیای جدید ارتباط دارد! سایر عوامل احتمالی عبارتند از:
- ترس
- وجود اضطراب در محیط خانوادگی
- آلرژی یا عدم تحمل غذایی (برای مشاهده بهترین رژیم غذایی نوزاد میتوانید این مطلب را نیز بخوانید)
- حساسیت به نور، صدا یا تحریک بیش از حد
- هورمون‌های خاص ایجاد کننده درد شکم
- عدم تعادل باکتری‌های گوارشی روده
- تغذیه بیش از اندازه نیاز نوزاد
- دستگاه گوارش تکمیل نشده
- اسپاسم عضلات
- شکل اولیه میگرن در کودکی
راجع به میگرن و نشانه های آن در حال بخوانید.
بعضی از نوزادان در هنگام کولیک ممکن است نفخ شکم و دفع گاز هم داشته باشند. اما باید دقت کنید که این گاز نیست که کولیک را ایجاد میکند. در بیشتر مواقع، نفخ در اثر بلع هوا در هنگام گریه شدید نوزاد ایجاد میشود. آیا شما میتوانید به عوامل دیگری غیر از موارد ذکر شده در مورد کولیک نوزاد اشاره کنید؟
علت دل درد کودکان بعد از خوردن غذا را میتوانید در این مقاله مطالعه کنید
گریه بسیار شدید و غیر قابل کنترل اصلی‌ترین نشانه کولیک نوزاد است
تشخیص کولیک نوزاد چگونه است؟
نکته مهم این است که هیچ آزمایش خاصی برای تشخیص کولیک نوزاد وجود ندارد. پزشکان یا متخصصان مراقبت بهداشتی فقط نحوه گریه کودک و حرکات او را بررسی می‌کنند و معاینه‌ای انجام می‌دهند تا مطمئن شوند که این گریه به دلیل مشکلی در سلامت او نیست. سطح انرژی کودک، رنگ پوست، نحوه تنفس، دمای بدن و وزن نوزاد از مواردی هستند که باید توسط پزشک برای تشخیص این مشکل بررسی شوند. شما همینطور میتوانید دمای طبیعی بدن نوزاد را در مقاله مرتبط با آن بخوانید.
علائم گریه نوزاد کولیکی
همیشه گریه و بی‌قراری غیر عادی نوزادان به دلیل کولیک نوزاد نیست. عوامل متعددی می‌توانند او را پریشان و درمانده کرده و به گریه و فریاد شدید وادار کنند. بنابراین اگر نشانه‌های زیر را همراه با گریه و بی‌قراری در نوزاد مشاهده کردید، باید آن را به صورت کاملا جدی پیگیری کنید:
- تب ۳۸ درجه و بالاتر ( راجع به روشهای کاربردی برای پایین آوردن تب در حال بخوانید.)
- هوشیاری یا فعالیت کمتر از حد معمول
- عدم تمایل به مکیدن پستان یا شیشه شیر
- اسهال یا خون در مدفوع
- استفراغ
- کاهش وزن
بیشتر بدانید: چند راهکار برای خواب راحت
روشهای آرام کردن نوزاد مبتلا به کولیک
می‌توان گفت که هیچ درمان قطعی و مشخصی برای درمان این عارضه وجود ندارد. اما به کمک راهکارهایی می‌توان تا حدودی نوزاد را آرام و شرایط را کنترل کرد. برخی از این روش‌ها را در ادامه مرور می‌کنیم.
- اطمینان حاصل کنید که کودک شما گرسنه نیست.
- مطمئن شوید که پوشک نوزاد تمیز و خشک است.
- دقت کنید که نوزاد بعد از شیر خوردن حتما باد گلو بزند.
- مصرف سویا، کافئین، تخم مرغ، آجیل، مرکبات، حبوبات، قهوه و گندم توسط مادر شیرده ممکن است در تشدید کولیک نوزاد نقش داشته باشد. برای تغییر برنامه غذایی خود میتوانید با یک متخصص تغذیه آنلاین در سایت حال مشورت کنید.
- نوزاد را به آرامی تکان دهید یا راه بروید.
- ماساژ دادن به ویژه ماساژ شکم با دست گرم و چرب شده با روغن بادام یا زیتون ممکن است درد را تسکین دهد.
- برای نوزاد لالایی یا آواز بخوانید و با او صحبت کنید.
- اگر دچار نفخ شده است، با سر پا نگه داشتن نوزاد به خروج راحت‌تر باد از شکم کمک کنید.
- شنیدن صدای پنکه، ماشین لباسشویی و وسایل مشابه ممکن است نوزاد را آرام کند.
- او را به حمام ببرید. ریزش قطره‌های آب گرم به پشت نوزاد می‌تواند برای او آرامشبخش باشد.
- به هیچ وجه او را روی شکم قرار ندهید.
- برخی از نوزادان در ماشین و در اثر صدا و حرکت ماشین آرام می‌شوند.
- موزیک آرام مثل صدای باران یا دریا برای او پخش کنید.
- گاهی قرار دادن کودک در محیط ساکت و تاریک بهترین گزینه برای آرام کردن او است.
- متعادل نگه داشتن دمای اتاق و پوشاندن لباس‌های خنک و راحت به نوزاد می‌تواند در آرام کردن او موثر باشد.
- در کودکانی که هنوز توانایی چرخش ندارند، قنداق کردن می‌تواند یکی از راه‌های تسکین گریه‌های ناشی از کولیک نوزاد باشد.
با تجویز پزشک می‌توان از داروهای مخصوصی برای درمان کولیک نوزاد استفاده کرد
کولیک شبانه نوزاد
کولیک معمولا در حدود 2 تا 3 هفتگی شروع می شود. کولیک نوزاد معمولاً در حدود 6 تا 8 هفتگی به اوج خود می رسد و سپس به آرامی از بین می رود و در حدود 3 تا 4 ماهگی کاملاً ناپدید می شود. نوزاد مبتلا به کولیک اغلب بین ساعت 6 بعد از ظهر و البته شب و هنگام خواب، شدیدترین گریه های خود را پشت سر می گذارد که به کولیک شبانه نوزاد معروف است. فقط به یاد داشته باشید که این مرحله همیشگی نخواهد بود. ضمن اینکه برای متوجه شدن علت گریه نوزاد در شب میتوانید این مطلب را نیز بخوانید.
علائم کولیک شامل شروع ناگهانی یک «گریه دردناک» با صدای بلند و جیغ‌آلود است. علائم دیگر عبارتند از بزرگ شدن معده، دفع گاز بیشتر از حد معمول، و دراز کردن یا کشیدن پاها به سمت بالا.
در گریه های معمولی، ناله ها معمولاً مربوط به یک نیاز (تغذیه، نگه داشتن، تعویض و غیره) است و در طول روز و شب هیچ الگوی خاصی ندارند. نوزادان بداخلاق با در آغوش گرفتن، در آغوش گرفتن، آواز خواندن یا تکان خوردن آرام می شوند. از سوی دیگر، نوزادان مبتلا به کولیک، از گریه بی دلیل رنج می برند که پس از آزمایش تکنیک های تسکین دهنده متوقف نمی شود. درواقع کولیک شبانه نوزاد نشانه این نیست که شما به خوبی از کودک خود مراقبت نمی کنید یا کودک شما بیمار است، اگرچه مواردی مانند رفلاکس، آلرژی های غذایی و قرار گرفتن در معرض دود سیگار می تواند باعث تشدید آن شود.
میتوانید از متخصص اطفال آنلاین نیز کمک بگیرید و از راهنمایی های او نیز درباره کولیک شبانه نوزاد استفاده کنید.
داروهای کولیک نوزاد
در صورتی که نوزاد با روشهای گفته شده آرام نشود، می‌توان از چند نمونه دارو با تجویز پزشک برای او استفاده کرد. معروف‌ترین این داروها، شربت گریپ میکسچر است که معادل ایرانی آن با نام کاراوی میکسچر یا گریپ واتر موجود است. همچنین از قطره دایمتیکون می‌توان استفاده کرد. قطره کارمینیت (روزی سه بار و هربار سه تا پنج قطره) و کولکید هم برای درمان کولیک نوزاد موثر است. یکی از بدترین تجویزها برای این بیماری، تجویز شربت دی سیکلومین است. این شربت ممکن است اثر خوبی بر کولیک داشته باشد اما عوارضی مانند آپنه تنفسی، خواب آلودگی و یبوست را در کودک ایجاد میکند.
قطره کولیک برای نوزاد پسر نیز می‌تواند یکی از قطره های بالا باشد یا قطره کولیک اید، قطره کولیف و یا قطره کولیک ایز که البته تمامی این قطره ها و یا سایر داروها را میتوانید از داروخانه آنلاین حال خریداری کنید و درب منزل تحویل بگیرید.
ارتباط بین رفلاکس معده و کولیک در نوزادان
رفلاکس می‌تواند زمینه‌ساز ابتلای نوزاد به کولیک شود. اگر رفلاکس درمان نشود، آرام کردن کودک در هنگام کولیک دشوارتر خواهد بود. پزشکان توصیه می‌کنند که برای درمان رفلاکس در نوزادان، شیردهی به آنان در چند نوبت و با حجم کمتر انجام شود و حتما باد گلوی آنها پس از نوشیدن شیر گرفته شود. تغذیه مناسب برای مادران شیرده نیز یکی از نکات مهم است که میتوانید به شما و کودکتان کمک کند. همچنین به جای خواباندن نوزاد در هنگام شیر دادن، او را به حالت نیمه نشسته قرار داده و سعی کنید بدن او را برای خوابیدن هم کمی شیب‌دار قرار دهید. شما میتوانید درباره علائم رفلاکس معده و روش های درمان آن در حال بخوانید.
درباره راه های زیاد شدن شیر مادر خواندن این مطلب به شما توصیه میشود.
عوارض کولیک نوزاد
کولیک معمولا برای نوزاد مشکلات کوتاه مدت یا بلند مدتی ایجاد نمیکند. اما می‌تواند برای پدر و مادر استرس‌زا باشد. تحقیقات نشان داده‌اند که کولیک در نوزادان ممکن است موارد زیر را در پی داشته باشد:
- افزایش خطر افسردگی بعد از زایمان
- توقف شیردهی به نوزاد در ماه‌های ابتدایی پس از زایمان
- احساس نگرانی، گناه، عصبانیت و درماندگی
- سندروم نوزاد متزلزل (تکان خورده): گاهی پدر و مادر برای آرام کردن نوزاد، او را بیش از حد تکان می‌دهند که ممکن است به آسیب مغزی در اثر تکان‌های شدید منجر شود. این عارضه می‌تواند سلول‌های مغزی نوزاد را نابود کرده و از رسیدن اکسیژن به مغز جلوگیری کند و باعث آسیب‌های دائمی و در موارد شدید، مرگ نوزاد شود.
مادران و پدرانی که دچار اختلالات روحی هستند یا با تنش‌های متعددی در زندگی روزمره دست و پنجه نرم می‌کنند، در چنین شرایطی بیشتر دچار آشفتگی شده و کنترل امور را از دست می‌دهند. یکی از روشهای کاهش استرس و تنش، مشاوره با یک متخصص روانشناس یا روانپزشک و درمان چنین اختلال‌هایی است. مشاوره روانشناسی آنلاین می‌تواند در این زمینه به شما کمک کند.
کولیک در نوزادان می‌تواند عامل ایجاد و یا تشدید افسردگی پس از زایمان در مادران باشد
بهترین شیر خشک برای نوزاد کولیکی
نوزادان اغلب هنگام شیر خوردن هوا را می بلعند که می تواند باعث باد شود. از آنجایی که بدن آنها در حال یادگیری نحوه هضم غذا است، بیشتر از بزرگسالان باد می خورد. اگر کودک شما باد داشته باشد، معمولاً در حین یا بعد از شیر خوردن، تحریک پذیر و بداخلاق است. شیر مادر برای نوزاد شما برای 6 ماه اول بهترین گزینه است، اما برای مادرانی که نمی توانند شیر مادر بدهند یا شیر خشک را انتخاب می کنند، انتخاب بزرگی وجود دارد. شیرهای فرموله زیادی در دسترس هستند که انتخاب را سخت می‌کنند. به خصوص اگر کودک شما از علائم کولیک نوزاد یا ریفلاکس داشته باشد.
استفاده از شیرخشک هایی که بر پابه شیر گاو نباشد به این نوزادان توصیه میشود. این ممکن است با این واقعیت مرتبط باشد که هیچ آب پنیر اضافه شده در فرمول وجود ندارد و همچنین دارای محتوای لاکتوز کمتری است. درک این نکته مهم است که شیر بز همچنان حاوی کازئین و لاکتوز است و برای نوزادانی که به پروتئین شیر گاو حساسیت دارند، مناسب نیست. میتوانید از متخصص اطفال آنلاین برای انتخاب بهترین شیر خشک برای نوزاد کولیکی کمک بگیرید.
آرام كردن نوزاد كوليكی
آرام كردن نوزاد كوليكی می‌تواند بسیار سخت باشد و نیاز به حمایت خانواده به خصوص حضور همزمان پدر و مادر دارد. بهترین کار این است که به نوبت نوزاد را در آغوش گرفته و با روشهای گفته شده سعی کنید او را آرام کنید. اگر احساس خستگی و درماندگی می‌کنید، او را برای ده دقیقه بدون پتو در اتاق تاریک قرار دهید و در این مدت صورت خود را بشویید، چند نفس عمیق بکشید و یک میان وعده بخورید تا کمی آرام شوید. در صورتی که گریه کودک هنوز ادامه دارد، مجددا او را در آغوش گرفته و روشهای جدیدی را برای آرامش او امتحان کنید.
البته مشاوره با متخصص اطفال آنلاین و استفاده از راهنمایی های او می‌تواند بسیار کمک کننده باشد
کلام آخر
مهم است که بپذیرید هیچ کس مقصر کولیک نوزاد شما نیست. این مرحله بالاخره می‌گذرد و نوزادتان آرام میشود. پس خودتان را سرزنش نکنید و آشفته نشوید. در صورتی که فکر می‌کنید تماس با یک پزشک به شما کمک میکند، میتوانید از پزشکان متخصص اطفال و نوزادان حال راهنمایی بگیرید. تماس با این پزشکان در تمام ساعات شبانه‌روز و همه روزهای هفته برای شما امکان‌پذیر است. آرام بودن والدین می‌تواند حس آرامش و اطمینان را به سرعت به نوزاد منتقل کند. در مقابل، اضطراب و پرخاشگری هم ممکن است وضعیت را بدتر کند. برای درمان کولیک نوزاد کافی است که روش آرامش‌بخشی به نوزاد خود را از طریق آزمودن روشهای مختلف کشف کرده و در روزهای آینده به سرعت آن را برطرف کنید. تجربه شما در مورد درمان کولیک نوزاد چگونه بوده است؟
