انواع فوبیا و روش های درمان هرکدام

به ترس غیر معمول و وحشت‌گونه از چیزهای عادی و طبیعی فوبیا گفته می‌شود. این بیماری یکی از شایع‌ترین بیماری‌های روحی در جهان است. انستیتوی ملی بهداشت روان آمریکا اعلام کرده که حدود هشت درصد آمریکایی‌ها به یکی از انواع فوبیا دچار هستند. به طور کلی، زنان بیش از مردان گرفتار این عارضه می‌شوند. علائم معمول فوبیا شامل ترس بیش از حد، ضربان قلب سریع، لرزش بدن، ناتوانی در کنترل رفتار و تصمیم‌گیری است. اگر به چنین مشکلی دچار هستید و نیاز به درمان دارید، می‌توانید همین حالا از طریق حال مشاوره آنلاین بگیرید.

بیشتر فوبیاها در یکی از چهار دسته اصلی قرار می‌گیرند:

• ترس از محیط طبیعی
• ترس از حیوانات
• ترس از درمان‌ها یا مسائل پزشکی
• ترس مربوط به شرایط خاص

فوبیا یا هراس به واکنش ترس بیش از حد و غیر منطقی گفته می‌شود. افرادی که به این بیماری دچار هستند، در زمان مواجهه با منبع ترس خود، احساس عمیق ترس و وحشت غیر عادی را تجربه می‌کنند. چنین ترسی می‌تواند از مکان، موقعیت و یا شی خاصی ناشی شود. بر خلاف اختلالات اضطرابی عمومی، فوبیا احتمالا ناشی از یک چیز خاص و ویژه است. این نوع ترس، از ایجاد شرایط آزار دهنده تا شدیدا ناتوان کننده متغیر است. افراد مبتلا به آن متوجه ترس غیر منطقی خود می‌شوند، اما قادر به انجام کاری برای کنترل آن در موقعیت‌های خاص نیستند. این نوع ترس‌ها می‌تواند در کار، مدرسه و روابط شخصی افراد اختلال ایجاد کند. چنان‌چه دچار چنین ترس‌هایی هستید و می‌خواهید بدانید که فوبیا چیست لازم است که حتما مشاوره تخصصی دریافت کنید. برای این منظور می‌توانید از سامانه مشاوره آنلاین حال کمک بگیرید.

اصطلاح فوبیا در واقع برای ترس از یک محرک خاص بیان می‌شود. در ادامه به شما خواهیم گفت انواع فوبیا چیست و چگونه می‌توان با آن مقابله کرد؟

سه نوع هراس وجود دارد که توسط انجمن روانپزشکی آمریکا (APA) معرفی شده‌اند. این موارد عبارتند از:

فوبیای خاص

این نوع فوبیا شامل یک ترس بسیار شدید و غیر منطقی از یک محرک خاص و منحصر به فرد است. در واقع به ترس از موقعیت‌هایی گفته می‌شود که فرد در آن‌ها احساس وحشت می‌کند و فرار از موقعیت برای او دشوار می‌شود؛ مثل ترس از آسانسور یا فضای حمل و نقل عمومی یا مواجهه با حیوانات. این نوع ترس احتمال وقوع پنیک اتک را افزایش می‌دهد. چنین فوبیایی نسبت به سایر انواع آن ساده‌تر به نظر می‌رسد؛ چون علتی قابل شناسایی دارد. از طرف دیگر در بسیاری از موارد، مواجهه با محرک‌های خاص مثل مارها، حشرات و… در زندگی روزمره ممکن است همیشگی نباشد. بنابراین احتمالا این نوع فوبیا در زندگی فرد تاثیرات خیلی شدیدی نخواهد داشت.

جمع هراسی یا اضطراب اجتماعی

این فوبیا در واقع از ترس عمیق ناشی از احساس تحقیر شدن یا قضاوت شدن توسط دیگران در یک موقعیت اجتماعی منشا می‌گیرد. حضور در اجتماعات بزرگ برای افراد مبتلا به این نوع فوبیا ترسناک است. این فوبیا اغلب با خجالت و کم‌رویی اشتباه گرفته می‌شود، در صورتی که متفاوت از آن است. شایع‌ترین نوع این فوبیا، وحشت از صحبت کردن در جمع است. افرادی که سابقه انزوا در کودکی دارند، بیش از سایرین در معرض ابتلا به این نوع فوبیا هستند.

آگورا فوبیا

این نوع فوبیا شامل ترس از قرار گرفتن در فضاهای باز و مکان‌های عمومی است. افراد مبتلا به آن معمولا از رفتن به سینما، کنسرت یا سفر با اتوبوس و قطار وحشت دارند. حضور افراد مبتلا به آگورا فوبیا در چنین مکان‌هایی ممکن است با علائمی مثل تپش قلب، عرق کردن، لرزش بدن و وحشت‌زدگی همراه باشد.

اضطراب اجتماعی و آگورا فوبیا نسبت به فوبیای خاص پیچیده‌تر هستند؛ زیرا عامل محرک آن‌ها به راحتی شناخته نمی‌شود. از سوی دیگر، زندگی افراد مبتلا به این نوع ترس‌ها ممکن است به دلیل ناتوانی در خروج از منزل و حضور در اجتماع دشوارتر باشد. این نوع فوبیاها زمانی تشخیص داده می‌شوند که فرد شروع به سازماندهی زندگی و جلوگیری از بروز ترس‌های خود می‌کند. افراد مبتلا به این مشکلات باید از هر چیزی که اضطراب آن‌ها را بر می‌انگیزاند جلوگیری کنند.

بیشتر بخوانید: علت خواب زیاد

علائم فوبیا

فرد مبتلا به فوبیا در مواجهه با محرک خاص علائم خاصی را تجربه خواهد کرد که شایع‌ترین آن‌ها عبارتند از:

• احساس اضطراب غیر قابل کنترل هنگام قرار گرفتن در معرض منبع ترس
• احساس این که باید به هر قیمتی از منبع ترس دوری کند
• ناتوانی در عملکرد صحیح یا تصمیم‌گیری درست
• ناتوانی در کنترل احساسات
• انجام واکنش‌های غیر ارادی مثل جویدن ناخن

ترس از قضاوت شدن یا تحقیر شدن توسط سایر افراد منجر به اضطراب اجتماعی یا جمع هراسی می‌شود

اگر می‌خواهید بدانید علائم فوبیا چیست می‌توان گفت شایع‌ترین و ناتوان کننده‌ترین علامت فوبیا، حمله وحشت یا پنیک اتک است. گاهی هم حملات اضطرابی در اثر ترس شدید ناشی از فوبیا ایجاد می‌شود که ماهیتی متفاوت از پنیک اتک دارد. برخی از شایع‌ترین نشانه‌های حمله هراس عبارتند از:

• تپش قلب شدید
• تنگی نفس
• صحبت کردن تند‌تر از حالت معمول یا ناتوانی در بیان کلمات
• خشک شدن دهان
• ناراحتی معده
• حالت تهوع
• فشار خون بالا
• لرزش بدن
• درد یا گرفتگی قفسه سینه
• احساس خفگی
• سرگیجه یا سبکی سر
• تعریق زیاد

بیشتر بخوانید: علت سردرد مداوم

تست فوبیا

تشخیص فوبیای خاص کار پیچیده‌ای نیست و اکثر مبتلایان به آن از بیماری خود آگاه هستند. اما در برخی موارد، فوبیا می‌تواند ناشناخته و یا پیچیده بوده و شناخت آن دشوارتر از فوبیای خاص باشد. در این مواقع پزشکان می‌توانند با استفاده از تکنیک‌های خاصی، فرد را وادار به بروز ترس خود کرده و از نوع هراس او آگاهی یابند. یکی از این تکنیک‌ها، استفاده از تست‌های به خصوصی است که تست فوبیا مشهور هستند. پزشک می‌تواند برای هر بیمار با توجه به وضعیت ارائه شده او، از یک نوع تست کمک گرفته و از نتایج آن برای دستیابی به نکات مفیدی برای تشخیص و درمان فوبیا استفاده کند. برای استفاده از این تست‌ها می‌توانید با یک روانشناس یا روانپزشک گفت‌و‌گو کرده و در صورت نیاز آن را انجام دهید.

فوبیای اجتماعی

به ترس از جمع و قرار گرفتن در محیط‌ و موقعیت‌های اجتماعی، سوشیال فوبیا یا فوبیای اجتماعی گفته می‌شود که یکی از انواع فوبیا است. طبیعی است که هر فردی از قرار گرفتن در محیط‌های جدید، سخنرانی کردن برای افراد زیاد، معاشرت با افراد جدید و… کمی نگرانی احساس کند. اما افراد مبتلا به هراس اجتماعی آنقدر از قرار گرفتن در چنین موقعیتی هراس دارند که ممکن است توانایی رفتار درست یا امکان گفت‌و‌گو را از دست بدهند. آن‌ها دائما فکر می‌کنند که دیگران آن‌ها را زیر نظر گرفته و مشغول قضاوت یا تمسخر آن‌ها هستند. واکنش این بیماران در محیط‌های اجتماعی شامل عرق کردن، لرزش بدن و به ویژه دست‌ها یا لرزش صدا، سرگیجه، تپش قلب زیاد و سرخ شدن پوست است.

این افراد حتی در صورت داشتن مهارت زیاد در هر کاری مثل نواختن ساز، ممکن است نتوانند به درستی از عهده آن برآیند و احساس ناتوانی و خجالت کنند. واکنش شدید فرد به قرار گرفتن در موقعیت‌های اجتماعی، در شدیدترین حالت می‌تواند به حمله هراس یا پنیک اتک منجر شود. ابتلای خانم‌ها به این نوع فوبیا بیشتر از آقایان است و معمولا در نوجوانی یا اوایل بزرگسالی بروز می‌کند. افرادی که در دوره کودکی سابقه انزوا و خجالتی بودن داشته‌اند، بیش از دیگران به این فوبیا دچار می‌شوند.

درمان فوبیای اجتماعی

کارآمد ترین شیوه درمانی برای فوبیای اجتماعی، استفاده از روان درمانی است. در این روش، درمانگر می‌کوشد تا علل ایجاد این مشکل را در فرد شناسایی کرده و در صدد رفع و کنترل آن‌ها برآید. کمک گرفتن از تکنیک‌های افزایش اعتماد به نفس و مقابله با اضطراب هم می‌تواند به کنترل رفتار فرد در موقعیت‌های اجتماعی کمک کند. در این روش درمانی، بیمار باید افکار منفی را بشناسد و آن‌ها را با واقعیت بسنجد و سپس نسبت به تغییر آن‌ها اقدام کند.

علت ایجاد فوبیا چیست

شروع فوبیا پس از سی سالگی امری غیر معمول به نظر می‌رسد و بیشتر آن‌ها در دوران کودکی، نوجوانی و اوایل بزرگسالی آغاز می‌شوند. این عوامل می‌توانند ناشی از یک تجربه استرس‌زا، یک اتفاق ترسناک و یا ابتلای والدین یا یکی از اعضای خانواده به فوبیا باشد؛ به گونه‌ای که کودک ترس را از او یاد بگیرد. علل ایجاد انواع فوبیا عبارتند از:

فوبیای خاص

این نوع ترس‌ها معمولا در حدود سنین ۴ تا ۸ سالگی ایجاد می‌شوند. در بعضی از موارد ممکن است که آن‌ها نتیجه یک تجربه اولیه آسیب‌زا باشند. یک مثال آن می‌تواند بروز فوبیای فضای بسته پس از تجربه ناخوشایند کودک از قرار گرفتن در یک فضای محدود باشد. فوبیایی که از کودکی شروع می‌شود ممکن است ناشی از مشاهده ترس یکی از اعضای خانواده باشد. مثلا کودکی که مادرش مبتلا به آراکنو فوبیا یا عنکبوت هراسی است، بسیار بیشتر از سایر کودکان در معرض ابتلا به چنین فوبیایی قرار دارد.

فوبیای پیچیده

برای شناخت علل ابتلای فرد به آگورا فوبیا یا اضطراب اجتماعی، تحقیقات بیشتری لازم است. محققان در حـال حاضر معتقدند که هراس‌های پیچیده ناشی از ترکیبی از تجربیات زندگی، وضعیت شیمیایی مغز و ژنتیک هستند. این‌ها هم‌چنین ممکن است پژواکی از عادات انسان‌های اولیه باشند؛ از زمانی که فضای باز و افراد ناشناس به طور کلی تهدیدی برای امنیت شخصی افراد تلقی می‌شدند.

حتما بخوانید: انواع آفت دهان

فوبیای ترس از بیماری

به ترس شدید یا غیر منطقی از ابتلا به بیماری، نوسوفوبیا یا فوبیای ترس از بیماری گفته می‌شود. وقتی شرایط جدی بهداشتی در جوامع گسترش پیدا می‌کند -مانند آن‌چه در طول پاندمی‌ها از جمله شیوع کرونا بر جهان حاکم شد- احساس اضطراب طبیعی به نظر می‌رسد. اما برای افراد مبتلا به فوبیای ترس از بیماری، این اضطراب می‌تواند طاقت‌فرسا بوده و زندگی روزمره آن‌ها را دچار اختلال کند. به نظر می‌رسد کسانی که سابقه ابتلای خانوادگی به برخی‌ از بیماری‌ها را دارند، بیشتر به چنین فوبیایی دچار می‌شوند. نشانه اصلی این فوبیا، ترس و اضطراب بسیار شدید نسبت به یک بیماری مثل ایدز، سرطان یا بیماری‌های قلبی و… است. این نگرانی‌ها حتی پس از معاینه شدن توسط پزشک و اطلاع از سلامتی کامل هم ادامه پیدا می‌کند.

سرگیجه، حالت تهوع، تنفس سریع، تعریق و مشکلات خواب از شایع‌ترین علائم این بیماری است. هم‌چنین ممکن است که افراد مبتلا به آن از شنیدن اخبار مربوط به این بیماری‌ها هم واهمه داشته باشند. برخی از افراد هم ممکن است برای جلوگیری از بیمار شدن از تماس با افراد دیگر، رفتن به محل کار یا مدرسه، حضور در وسایل حمل و نقل عمومی یا استفاده از فضاهای عمومی مثل سوپر مارکت‌ها اجتناب کنند. از طرفی بعضی از بیماران مبتلا به اختلال افسردگی ترجیح می‌دهند درباره برخی از بیماری‌ها بیشتر بدانند. ممکن است آن‌ها ساعت‌های زیادی از وقت خود را صرف کسب اطلاعات یا رصد اخبار چنین بیماری‌هایی کنند. پزشکان می‌گویند که دسترسی آسان به اطلاعات بهداشتی در اینترنت در گسترش این فوبیا نقش داشته است. برای مطالعه بیشتر راجع به افسردگی میتوانید مقاله ای با عنوان افسردگی چیست را بخوانید.

افراد مبتلا به فوبیای ترس از بیماری ممکن است از حضور در اجتماع به دلیل احتمال بیمار شدن دوری کنند

درمان فوبیای ترس از بیماری

برای درمان این فوبیا از رویکردهای مواجهه، روان درمانی شناختی و دارو درمانی کمک می‌گیرند. در گام نخست، روان درمانگر از بیمار می‌خواهد که به کمک مراقبه یا روش‌های مشابه، ذهن خود را آرام کرده و با این تکنیک‌ها به کاهش اضطراب خود کمک کند. سپس به مشاهده اخبار مربوط به بیماری، مطالعه درباره آن و یا گذراندن وقت با افراد مبتلا به آن بیماری -در صورت مسری نبودن- بپردازد. هم زمان با این کار، روان درمانگر از طریق روان درمانی شناختی، می‌کوشد تا فرد را برای شناخت و به چالش کشیدن افکار و ترس‌های غیر منطقی خود آماده کند. تغییر شکل این افکار می‌تواند به بهبود اضطراب کمک کند. در موارد شدید فوبیا هم بیمار می‌تواند با تجویز پزشک، از داروهایی مثل مسدود کننده‌های بتا (برای کاهش علائم جسمی اضطراب) و یا آرام‌بخش‌هایی مثل بنزودیازپین به صورت کوتاه مدت کمک بگیرد.

بیشتر بخوانید: درمان افسردگی شدید در زنان

درمان ترس از ارتفاع

ترس از ارتفاع یا آکروفوبیا یکی از انواع فوبیا است که افراد بسیاری به آن دچارند. برای آگاهی از این که آکروفوبیا چیست باید بدانید که این نوع ترس با ترس از پرواز متفاوت است. مبتلایان به آکروفوبیا به طور کلی از دور بودن از زمین می‌ترسند. این ترس می‌تواند قرار گرفتن در لبه یک ساختمان بلند باشد یا بالا رفتن از پله یا نردبان. این فوبیا ممکن است با انواع دیگری از فوبیا مثل ایلینگو فوبیا (هراس از سرگیجه)، باتوموفوبیا (ترس از دامنه‌ها و پله‌ها)، آئروفوبیا (ترس از پرواز) و یا کلایماکوفوبیا (ترس از بالا رفتن) همراه باشد یا با آن‌ها اشتباه گرفته شود.

از نشانه‌های ترس از ارتفاع می‌توان به فریاد زدن، لرزیدن، تپش قلب و گریه کردن اشاره کرد. برخی افراد در چنین شرایطی احساس فلج بودن و عدم تعادل می‌کنند و یا به دنبال چیزی هستند تا به آن بچسبند یا چهار دست و پا بمانند. افراد مبتلا به این بیماری ممکن است موقعیت‌های زندگی خود را محدود کرده و از انجام برخی کارهای ضروری یا مفید اجتناب کنند. به نظر می‌رسد این نوع فوبیا به عنوان یک مکانیسم بقای تکاملی در انسان‌ها ریشه دوانده است. به همین دلیل است که همه انسان‌ها حتی کودکان نوپا نسبت به ارتفاع نوعی احتیاط را در نظر می‌گیرند.

متخصصان برای درمان این عارضه از روش‌های مختلفی استفاده می‌کنند. در روان درمانی شناختی از تکنیک‌های خاصی برای مواجهه مستقیم یا تدریجی با عامل ترس استفاده می‌شود. یکی از راه‌های آن مواجهه بیمار با ارتفاع واقعی است. یک مطالعه انجام شده در سال ۲۰۱۷ نشان داد که استفاده از واقعیت مجازی هم می‌تواند به همین اندازه موثر باشد. در بیمارانی که در چنین شرایطی دچار حمله‌های هراس می‌شوند هم می‌توان از داروهای آرام‌بخش یا مسدود کننده‌های بتا استفاده کرد. هم‌چنین انجام یوگا، تمرینات تنفس عمیق برای کاهش اضطراب، مدیتیشن و آرامش عضلانی پیش رونده هم می‌تواند در کنار ورزش منظم به کنار آمدن با استرس کمک کند. شنیدن تجربیات کسانی که وضعیتی مشابه دارند هم می‌تواند به کنترل ترس بیمار کمک کند.

بیشتر بخوانید: میگرن عصبی چه علائمی دارد

فوبیای ازدواج

فوبیای ازدواج و تعهد یا گاموفوبیا نوعی ترس نسبت به این کار است که می‌تواند زندگی فرد را تغییر داده و یا منجر به اضطراب و حمله هراس شود. افراد مبتلا به این نوع فوبیا حتی از فکر کردن به ازدواج و متعهد شدن هم می‌ترسند و ممکن است دچار تپش قلب شدید، سبکی سر، تعریق شدید و اضطراب شده و روابط آن‌ها به خطر بیفتد. بر خلاف بسیاری از انواع فوبیا که تحقیقات زیادی بر روی آن‌ها انجام شده، این فوبیا هنوز تا حدودی ناشناخته باقی مانده است. نمی‌توان به درستی گفت که چند درصد افراد به این نوع فوبیا دچار هستند؛ چون بسیاری از مبتلایان به آن به دنبال کمک گرفتن و درمان تخصصی نیستند.

این نوع فوبیا به دلایل مختلفی ممکن است ایجاد شود. بروز آن می‌تواند یک پاسخ آموخته شده از مشاهده والدین یا بستگان نزدیک یا ترس از تعهد ناشی از طلاق والدین و… باشد. گرچه احتمال ابتلا به آن در سال‌های اول زندگی بیشتر است؛ اما یک رابطه شکست خورده هم می‌تواند در برخی افراد چنین ترسی را ایجاد کند. از نشانه‌های آن می‌توان به ترس از ازدواج و متعهد شدن، اضطراب و استرس دائمی در طول رابطه، افسردگی، احساس نیاز به فرار از یک رابطه خوب و… اشاره کرد.

بیشتر بخوانید: اسکیزوفرنی و ازدواج

درمان فوبیای ازدواج

افراد مبتلا به این فوبیا می‌توانند با درون نگری عمیق و تمایل به تغییر خود، بر آن غلبه کنند. در صورتی که کنار آمدن با این هراس برای شما دشوار است، می‌توانید از یک متخصص کمک بگیرید. تکنیک‌های رفتار درمانی شامل روان درمانی شناختی و یافتن راهکارهایی برای تغییر الگوهای رفتاری و تفکر بسیار موثر هستند. اگر این هراس یک پاسخ به چالش‌های روابط شخصی فرد با اطراف خود باشد، لازم است که نسبت به رفع این مشکلات اقدام کرد و گاهی از زوج درمانی و مشاوره مخصوص زوج‌ها کمک گرفت. استفاده از دارو در این بیماران ضرورتی ندارد؛ اما در کسانی که به دلیل این فوبیا درگیر افسردگی یا اضطراب شده‌اند، استفاده از داروهای ضد افسردگی و داروهایی برای درمان اختلال اضطراب می‌تواند موثر باشد.

مبتلایان به ترس شدید از ارتفاع ممکن است در ارتفاع دچار ناتوانی در حرکت شده و چهار دست و پا راه بروند

درمان فوبیای فضای بسته

یکی از رایج‌ترین هراس‌ها، ترس از فضای بسته و شلوغ یا کلاستروفوبیا است. حضور در یک اتاق بدون پنجره، یک آسانسور شلوغ و یا رانندگی در یک بزرگراه شلوغ می‌تواند برای مبتلایان به آن ترسناک باشد. بیمارانی که آن را تجربه کرده‌اند، حملات شدید آن را به پنیک اتک شبیه می‌دانند. علائم این بیماری به دنبال حضور در یک فضای بسته یا شلوغ آغاز می‌شود و شامل تعریق، لرزیدن بدن، گر گرفتگی، تنگی نفس، اضطراب شدید یا حالت تهوع و گیجی است. افراد مبتلا به کلاستروفوبیا ممکن است که:

• از وارد شدن به هواپیما، مترو، اتوبوس، آسانسور و هر جای شلوغ دیگر خودداری کنند.
• به محض ورود به چنین مکان‌هایی به دنبال شناسایی راه‌های خروجی باشند.
• در مکان‌های شلوغ، نزدیک درهای خروجی بایستند.
• از بسته شدن درها احساس وحشت کنند.

افراد مبتلا به این نوع هراس ممکن است که بسیاری از موقعیت‌های کاری، تحصیلی و … را به این دلیل از دست بدهند. هنوز به درستی مشخص نیست که چه عواملی می‌توانند در این نوع فوبیا نقش داشته باشند؛ اما به نظر می‌رسد که بروز آن با اختلال در عملکرد آمیگدالا -بخشی از مغز که نحوه پردازش ترس را کنترل می‌کند- مرتبط است. گاهی هم چنین ترسی پس از پشت سر گذاشتن یک واقعه آسیب‌زا ایجاد می‌شود‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌؛ مثل گیر کردن در یک فضای تنگ یا شلوغ، رها شدن اتفاقی یا تنبیه کودک از طریق حبس شدن در اتاقی تنگ و تاریک یا بزرگ شدن در کنار والدین یا خانواده مبتلا به این نوع فوبیا.

درمان کلاستروفوبیا با روان درمانی شروع می‌شود. روش‌های مختلف روان درمانی می‌توانند به بیمار کمک کرده تا به ترس خود غلبه و عوامل محرک را مدیریت کند. استفاده از تکنیک‌های رفتار درمانی شناختی، رفتار درمانی عاطفی و عقلانی، تکنیک‌های آرامش، درمان از طریق مواجهه و هم‌چنین استفاده از داروهای آرام‌بخش یا ضد افسردگی‌ها از مهم‌ترین تکنیک‌ها برای درمان این نوع فوبیا هستند. در تکنیک مواجهه، فرد را در موقعیتی غیر خطرناک قرار داده تا با روش‌های آموخته شده بتواند بر ترس خود غلبه کند. این روش بر این عقیده است که هرچه بیشتر در معرض منبع ترس خود باشید، کمتر خواهید ترسید.

حتما بخوانید: درمان خانگی ریزش مو

فوبیای رانندگی

ترس از رانندگی با اتوموبیل که به نام آماکسوفوبیا، اوکوفوبیا و هاماکسوفوبیا هم شناخته می‌شود، نوعی هراس است که منجر به ترس مداوم و شدید از رانندگی یا سوار شدن به اتوموبیل می‌شود. به گفته پاول گرین، روانشناس و مدیر مرکز رفتاری شناختی منهتن، فوبیای رانندگی با پریشانی شدید در رانندگی و تلاش‌هایی مبتنی بر ترس برای جلوگیری از رانندگی مشخص می‌شود. برخی افراد به طور کلی از رانندگی با اتوموبیل وحشت دارند، اما برخی دیگر فقط در شرایط خاص مثل رانندگی در شب، تونل، روی پل، با سرعت زیاد یا تغییر مسیر می‌ترسند. صرف نظر از این فوبیا، افراد زیادی از رانندگی وحشت دارند؛ چون امکان بروز اتفاقات خطرناک در آن زیاد است.

بعضی از مبتلایان به این فوبیا، در واقع از بروز پنیک اتک در حین رانندگی وحشت دارند. این مسئله ممکن است باعث شود که آن‌ها رانندگی را برای همیشه کنار بگذارند. بعضی از دلایل دیگر برای بروز چنین فوبیایی عبارتند از:

• تجارب بد گذشته مثل تصادف شدید
• گم شدن در حین رانندگی
• دیدن صحنه یک تصادف بد
• از دست دادن یکی از عزیزان در اثر تصادف
• بی اعتمادی به مهارت رانندگی خود

درمان فوبیای رانندگی

نشانه‌های این فوبیا با گیجی، تنگی نفس، عرق کف دست، تپش قلب و وحشت غیر عادی نمایان می‌شوند. یک روان درمانگر برای درمان این اختلال می‌تواند از گزینه‌های روان درمانی، دارو درمانی، گروه‌های پشتیبانی یا ترکیبی از این سه روش استفاده کند. روان درمانی معمولا اولین اقدام درمانی برای غلبه بر اضطراب شدید حین رانندگی است. برخی از پزشکان هم معتقدند که مواجهه درمانی یکی از موثرترین راه‌ها در درمان این فوبیا است. این روش به بیمار در مقابله با ترس مربوط به رانندگی، چه به عنوان راننده و چه مسافر کمک می‌کند. یک مطالعه انجام شده در سال ۲۰۱۸ نشان داد که قرار گرفتن در معرض واقعیت مجازی، می‌تواند اضطراب ناشی از ترس هنگام رانندگی را کاهش دهد. روش‌های دیگری مانند شناخت ریشه‌های ترس از طریق روان درمانی شناختی و کنترل افکار منفی و مشاهده یا شنیدن تجربیات دیگران می‌تواند به ایجاد حس امنیت در هنگام رانندگی کمک کند.

بیشتر بخوانید: استرس و گزگز دست و پا

فوبیای خفگی

بعضی افراد از خفه شدن در حین غذا خوردن واهمه دارند. به این بیماری، فوبیای بلع یا فاگوفوبیا گفته می‌شود. فوبیای خفگی یکی از اختلالات اضطرابی بوده و از جمله فوبیاهای خاص است. مانند بقیه اختلالات اضطرابی که با محرک خاصی همراه هستند، این فوبیا هم واکنش‌های جسمی شدید ناشی از اضطراب را در فرد ایجاد می‌کند؛ از جمله تعریق شدید، تپش قلب، احساس گیجی، سر درد شدید و غش کردن. در بعضی موارد این هراس به حدی شدید است که حتی فرد از تصور بلعیدن هر چیزی دچار وحشت می‌شود. علت بروز این عارضه به درستی روشن نیست. اما وجود اضطراب شدید ژنتیکی یا تجربه یک موقعیت به شدت آسیب‌زا، قوی‌ترین احتمالات در بروز این فوبیا است.

یکی از روش‌های موثر درمان فوبیا، استفاده از تکنولوژی واقعیت مجازی است

درمان فوبیای خفگی

با توجه به این که این نوع فوبیا می‌تواند با عوارض شدید روحی و جسمی از جمله کاهش وزن، بی اشتهایی و بیماری‌های دیگر همراه باشد، لازم است که هر چه زودتر اقدامات درمانی برای آن انجام شود. اولین گام در درمان آن، مداخله از طریق روان درمانی شناختی است که به بیمار امکان می‌دهد تا تمام افکار و عقاید منفی و آسیب‌زای خود را درباره بلعیدن اصلاح کند. این مداخله از طریق مواجهه مستقیم یا حساسیت زدایی سیستماتیک امکان‌پذیر است. در این روش‌ها فرد به تدریج در معرض محرک ترس خود قرار گرفته و برای عادی سازی شرایط تلاش می‌کند. استفاده از تکنیک‌های آرام سازی و کاهش اضطراب هم می‌تواند در این روند بسیار اثرگذار باشند.

فوبیای تنگی نفس

افراد مبتلا به این فوبیا از خفه شدن می‌ترسند؛ اما این نوع ترس با فوبیای بلع تفاوت دارد. این وضعیت اغلب در افرادی که پنیک اتک یا حمله هراس را تجربه می‌کنند روی می‌دهد. این بیماران در چنین شرایطی دچار تعریق، تپش قلب، درد قفسه سینه و تنگی نفس هستند و محتمل‌ترین فکری که در این شرایط به ذهن آن‌ها می‌رسد، حس خفه شدن و مرگ است. به همین دلیل در مواجهه با هر چیزی که باعث تنگی نفس آن‌ها شود، دچار وحشت شدید و غیر قابل کنترل خواهند شد. به نظر می‌رسد این نوع فوبیا به وجود سابقه اختلال اضطرابی در فرد یا ژنتیک او ارتباط دارد.

بیشتر بخوانید: رژیم فستینگ

درمان فوبیای تنگی نفس

استفاده از روان درمانی شناختی، از بهترین راهکارها برای درمان این نوع هراس است. یاد گرفتن تکنیک‌های آرامش، ذهن آگاهی، کاهش استرس و بازسازی افکار می‌توانند تا حد زیادی به مواجهه فرد با چنین شرایطی کمک کنند. البته استفاده از برخی داروهای آرام‌بخش یا ضد افسردگی و اضطراب هم می‌تواند به مدیریت بهتر وضعیت کمک کند. به نظر می‌رسد انجام یوگا و تمرینات تنفسی برای دوری از اضطراب هم تا حد زیادی در این زمینه موثر باشد.

فوبیای از دست دادن عزیزان

فوبیای مرگ یا تاناتو فوبیا یکی از آزار دهنده‌ترین انواع هراس‌ها است که می‌تواند بر کیفیت زندگی افراد تاثیرات منفی زیادی داشته باشد. این ترس گاهی از خود مرگ نیست و بیشتر به ناشناخته بودن دنیای پس از مرگ، نگرانی درباره اطرافیان و… مرتبط است. اما همه افراد درباره مرگ خود نگران نیستند. بسیاری از افراد با ترس از مرگ یا از دست دادن عزیزان خود دست و پنجه نرم می‌کنند. این فوبیا بسیار آزار دهنده بوده و می‌تواند با ایجاد یک نگرانی وسواسی نسبت به مرگ عزیزان، بهترین و شادترین لحظات زندگی را به کابوسی وحشتناک تبدیل کند.

علائم این بیماری معمولا زمانی که فرد به مرگ خود یا عزیزانش فکر می‌کند، ایجاد می‌شود. از جمله این نشانه‌‌ها می‌توان به افزایش اضطراب، سرگیجه، تعریق، افسردگی، درد معده، حالت تهوع و… اشاره کرد. گاهی افراد در کنار این نشانه‌های جسمی، عوارض روحی مثل احساس خشم، گناه یا نگرانی مداوم را هم تجربه می‌کنند. افراد در ابتدای جوانی بیشتر دچار چنین ترسی می‌شوند که با افزایش سن کمرنگ می‌شود. هم‌چنین کسانی که به تازگی عزیزی را از دست داده‌اند یا والدین مسن دارند، دائما خود را در معرض از دست دادن آن‌ها می‌بینند. افرادی که به وسواس سلامتی و فوبیای ترس از بیماری هم دچار هستند، احتمالا بیش از سایرین به این بیماری دچار می‌شوند.

بیشتر بخوانید: روش های درمان درد زیر شکم

درمان فوبیای از دست دادن عزیزان

برای درمان فوبیای مرگ می‌توان از روان درمانی، دارو و استفاده از تکنیک‌های آرامش‌بخش بهره گرفت. به کمک این روش‌ها می‌توان تکنیک‌های مقابله با افکار منفی آزار دهنده را یاد گرفت و با این احساسات مقابله کرد. برخی از روش‌های درمانی روان شناختی تلاش می‌کنند تا دیدگاه افراد به مرگ را تغییر دهند. هم‌چنین تکنیک‌های تنفسی و راهکارهای کاهش دهنده اضطراب می‌توانند به افراد در درمان این فوبیا کمک کنند. در موارد شدیدی که فوبیای مرگ باعث اختلال در زندگی روزانه فرد می‌شود هم می‌توان از داروهای آرام‌بخش با دستور پزشک استفاده کرد.

سوشیال فوبیا

سوشیال فوبیا همان هراس اجتماعی است که پیشتر به آن اشاره شد. این فوبیا فرد را از قرار گرفتن در محیط‌های اجتماعی و برقراری ارتباط با دیگران دور نگه می‌دارد. به نظر می‌رسد افرادی که سابقه انزوای دوران کودکی داشته و از حضور در جمع همسالان خود دوری می‌کرده‌اند، بیشتر دچار هراس اجتماعی در بزرگسالی می‌شوند. استفاده از روش‌های مختلف روان درمانی برای مقابله با ترس کاذب اجتماعی، تمرین‌های ذهنی و داروهای آرام‌بخش در موارد شدید هراس، می‌تواند به درمان این بیماران کمک کند. در بخش ابتدایی مقاله به طور مفصل به این فوبیا پرداخته شده است.

افراد مبتلا به هراس اجتماعی همیشه خود را در معرض قضاوت‌های دیگران می‌بینند

فوبیا در کودکان

ترس یکی از انواع هیجان‌هاست که بسیار طبیعی و ضروری است. نبود ترس انسان را در معرض آسیب‌های ناشی از خطرات روزمره قرار می‌دهد. ترس‌های کودک در سال‌های ابتدایی و اواسط کودکی، به دلیل مرحله رشد شناختی عینی، از نوع ترس‌های خاص است؛ مثل ترس از حیوانات یا ارتفاع. با افزایش سن و رسیدن کودک به مرحله رشد شناختی انتزاعی، ترس‌هایی مثل نگرانی از قضاوت دیگران، ترش از شکست و… او را درگیر خواهد کرد. زمانی که این ترس‌ها حالتی مزمن پیدا کرده و آزار دهنده شوند، ممکن است به تدریج تبدیل به فوبیا شده و در تمام طول زندگی فرد ادامه پیدا کند.

بیشتر بخوانید: علل ایجاد غبغب چیست ؟

وقتی یک کودک به فوبیای خاص دچار است، تلاش می‌کند تا از رو به رو شدن با آن محرک خاص اجتناب کند. در صورت مواجه شدن با چنین محرک‌هایی هم احتمالا نشانه‌هایی مثل تپش قلب، تنگی نفس، گیجی و… را تجربه خواهد کرد. کودکان مبتلا به انواع فوبیا بیشتر از دیگران در معرض سایر مشکلات روانشناختی مثل اختلال اضطراب اجتماعی، اختلال کم توجهی و بی فعالی و یا افسردگی اساسی قرار دارند.

گرچه هنوز علل واقعی انواع فوبیا شناخته شده نیستند، اما می‌توان عوامل مختلفی را در ایجاد این نوع ترس‌ها در کودکان موثر دانست؛ از جمله:

• زمینه ژنتیکی
• الگو پذیری از والدین یا سایر اطرافیان
• تجربه‌های آسیب‌زا
• قرار گرفتن در محیط استرس آور
• انتقال اطلاعات منفی به کودک از طریق داستان‌ها یا فیلم‌ها

درمان فوبیا در کودکان

روش‌های مختلفی برای درمان فوبیای کودکان در دسترس است. پزشکان بیشتر تلاش می‌کنند تا به وسیله تکنیک‌های روان درمانی شناختی و شناخت محرک‌های اصلی و مقابله با آن، چنین فوبیاهایی را در کودکان از بین ببرند. هم‌چنین می‌توان از روش‌های خاصی برای تغییر دادن نحوه نگرش‌ها و اصلاح خطاهای شناختی کودکان استفاده کرد. دو مورد از تکنیک‌هایی که برای درمان فوبیای کودکان بسیار پر کاربرد هستند هستند عبارتند از:

تکنیک حساسیت زدایی سیستماتیک

هدف از اجرای این تکنیک، جایگزین کردن حالت ترس و اضطراب به جای اختلالات اضطرابی ناشی از فوبیا است. برای رسیدن به این هدف، ابتدا شخص با محرک‌هایی که پاسخ ترس را از ضعیف‌ترین تا شدیدترین حالت در او ایجاد می‌کنند، مواجه می‌شود. سپس در حالی که در وضعیت آرامش قرار گرفته، با آن محرک‌های استرس‌زا مواجه می‌شود، بدون این که تلاشی برای فرار از آن‌ها داشته باشد. این تکنیک به ویژه برای کودکانی که در سال‌های پایانی کودکی قرار دارند مناسب است.

تکنیک مدیریت مشروط

این تکنیک بر اساس نظریه یادگیری شرطی کنشی ایجاد شده که بر اساس آن، دریافت پاداش باعث ادامه فعالیت‌ها خواهد بود. در این روش، درمانگر به رفتارهای موفقیت آمیز کودک برای مقابله با عامل محرک و یا نزدیک شدن به آن‌ها پاداش‌هایی را اختصاص می‌دهد. این مسئله باعث ایجاد انگیزه کافی در کودک برای غلبه بر ترس‌ها و محرک‌های استرس‌زای او خواهد شد.

تکنیک الگو پذیری

این تکنیک از نظریه یادگیری اجتماعی الگوبرداری کرده است. در این روش، درمانگر در نقش الگو ظاهر شده و به کودک مبتلا به فوبیا توضیحاتی درباره نحوه رو به رو شدن با محرک را ارائه می‌دهد. سپس با آن محرک مواجه می‌شود و به صورت تدریجی، کودک را هم با محرک استرس‌زا رو به رو می‌کند. این روش به کودک این امکان را می‌دهد تا مهارت‌های لازم برای مواجه شدن با محرک را از الگوی خود بیاموزد. به نظر می‌رسد این روش درمانی به ویژه در درمان فوبیاهای خاص مثل هراس از حیوانات یا حشرات بیشترین تاثیر را داشته باشد.

بیشتر بدانید: اقدامات قبل از بارداری برای فرزند زیبا

فوبیا بیماری

در بخش‌های ابتدایی مقاله درباره فوبیای ترس از بیمار شدن به ذکر نکاتی پرداخته شده است. افراد مبتلا به این نوع فوبیا از تماس، مشاهده خبر و گاهی حتی فکر کردن به برخی از بیماری‌ها دچار وحشت شدیدی شده و دچار علائمی مثل تپش قلب، سردرد و سرگیجه و حتی غش کردن می‌شوند. این نوع فوبیا به ویژه پس از بروز پاندمی اخیر بیماری کووید-۱۹ ناشی از ویروس کرونا در حـال رواج یافتن در جهان است.

افراد بسیاری این روزها با انواع فوبیا دست و پنجه نرم می‌کنند و از همین جهت، دستیابی به مشاوره موثر برای درمان آن ضروری به نظر می‌رسد. همین امر یکی از دلایل گسترش خدمات مشاوره آنلاین شده تا امکان دریافت خدمات درمانی بدون نیاز به خروج از منزل برای همه افراد جامعه به صورت هماهنگ فراهم شود. سامانه حال هم می‌کوشد تا در زمینه ارائه خدمات مشاوره‌ای تخصصی موثر باشد.

فوبیا پرواز

بسیاری از افراد ممکن است که در هنگام پرواز دچار ترس و اضطراب شوند. محیط شلوغ، تلاطم و تکان‌های هنگام برخاستن و نشستن هواپیما می‌تواند برای همه نگران کننده باشد. اما بعضی از افراد در چنین شرایطی، ترس و وحشت شدید و غیر قابل کنترلی را تجربه می‌کنند؛ تا جایی که ممکن است از انجام پرواز منصرف شوند. چنین ترسی به نام فوبیای پرواز یا آئروفوبیا شناخته شده و افراد زیادی را در سراسر جهان درگیر کرده است. دلیل مشخصی برای این ترس وجود ندارد؛ چون اغلب ترس‌ها ناشی از مجموعه‌ای از عوامل هستند. به نظر می‌رسد که تجربیات ناگوار گذشته، الگو برداری از والدینی که به چنین ترسی دچار بوده‌اند، یا قرار گرفتن در معرض اخباری که درباره حوادث هوایی صحبت می‌کنند، بیشترین تاثیر را در بروز این فوبیا دارند.

حضور در گروه و استفاده از تجربیات دیگران می‌توان به درمان انواع فوبیا کمک کند

هر چه فرد از مواجه با ترس خود پرهیز کند، وضعیت بدتر خواهد شد. گاهی این فوبیا با ترس‌های دیگری مثل ترس از استفراغ (امتوفوبیا)، ترس از ارتفاع (آکروفوبیا) یا ترس از فضاهای بسته (کلاستروفوبیا) همراه می‌شود. از علائم جسمی ناشی از چنین ترسی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• سرد شدن بدن و دست‌ها
• لرزش بدن
• حالت خفگی
• تنگی نفس
• افزایش ضربان قلب
• حالت تهوع

درمان فوبیا پرواز

این فوبیا معمولا به کمک دارو و استفاده از تکنیک‌های روان درمانی قابل کنترل است. مصرف داروهای ضد اضطراب می‌تواند به مدیریت علائم در حین پرواز کمک کند. هم‌چنین قرار گرفتن در برابر محرک استرس‌زا یعنی پرواز باعث می‌شودکه فرد به تدریج با افکار منفی خود مقابله کرده و ترس را مدیریت کند. این فوبیا یکی از انواع رایج هراس است که متخصصان با کمک روش‌های پیشرفته مثل استفاده از واقعیت مجازی می‌توانند به درمان آن کمک کنند.

بیشتر بدانید: چه عواملی می‌تواند بر دمای بدن تاثیر بگذارد؟

فوبیا حشرات

آنتوموفوبیا به ترس شدید و غیر قابل کنترل نسبت به حشرات گفته می‌شود. این نوع فوبیا جزو فوبیاهای خاص بوده و یکی از متداول‌ترین انواع آن است. چنین ترسی با ترس‌های عادی نسبت به حشرات تفاوت داشته و ممکن است زندگی افراد را مختل کند. بزرگسالان مبتلا به آنتوموفوبیا نسبت به غیر منطقی بودن ترس خود آگاه هستند، اما نمی‌توانند با آن مقابله کنند. برای این افراد حتی تصور نزدیک بودن به یک حشره می‌توانند شرایط زیر را ایجاد کند:

• احساس ترس یا اضطراب شدید
• وحشتی که با نزدیک شدن حشره تشدید می‌شود
• ناتوانی در کنترل ترس
• انجام هر کاری برای جلوگیری از نزدیک شدن حشره مثل فرار کردن، فریاد زدن، پرت کردن اجسام و…
• بروز نشانه‌های شدید اضطراب مثل افزایش ضربان قلب، تعریق، خشک شدن دهان، گریه و وحشت زدگی

درمان فوبیا حشرات

هدف از درمان فوبیای حشرات این است که فرد بتواند بر احساس خود نسبت به حشرات غلبه کند. این ترس‌ها با روان درمانی قابل کنترل هستند. پزشک می‌تواند از طریق روش‌های مختلفی مثل روان درمانی یا مواجهه با عامل استرس‌زا به درمان بیماری بپردازد. حساسیت زدایی سیستماتیک یا مواجه شدن با محرک یکی از بهترین روش‌ها در درمان چنین اختلالاتی است. در این روش، فرد به تدریج در معرض حشره‌ای که باعث وحشت او می‌شود قرار می‌گیرد و در این روند می‌آموزد که چه طور احساسات منفی و ترس خود را کنترل کند.

حساسیت زدایی سیستماتیک با صحبت درباره ترس از حشره شروع شده و سپس فرد به مشاهده تصاویر و فیلم‌های آن حشره می‌پردازد. سرانجام در یک محیط کنترل شده می‌تواند در معرض موجود زنده قرار گرفته و به تدریج ترس ناشی از آن را کنار بگذارد. این روش در کنار روان درمانی شناختی به بیمار کمک می‌کند تا یاد بگیرد که می‌تواند بر افکار و احساسات خود غلبه کرده و تحت فشار شدید آن‌ها نباشد. در موارد شدید بیماری هم می‌توان از داروهای آرام‌بخش و ضد اضطراب برای مدت کوتاه و با تجویز پزشک استفاده کرد.

بیشتر بخوانید: مهارت برقراری ارتباط با دیگران

فوبیا گربه

آیلوروفوبیا به ترس شدید و بیش از حد نسبت به گربه‌ها گفته می‌شود. افراد مبتلا به این بیماری از مشاهده نزدیک، شنیدن صدا، دیدن تصاویر و یا حتی فکر کردن به گربه‌ها هم دچار وحشت می‌شوند. این نوع ترس فراتر از یک نفرت معمولی نسبت به گربه‌هاست؛ به صورتی که مواجهه با آن‌ها می‌تواند شرایط زیر را در فرد ایجاد کند:

• درد یا گرفتگی قفسه سینه
• افزایش ضربان قلب و تعریق
• لرزش شدید بدن
• احساس سرگیجه و تهوع

موارد شدید این بیماری ممکن است به عدم حضور فرد در اجتماع از ترس رو به رو شدن با گربه‌ها منجر شود. بزرگسالان مبتلا به آن نسبت به ترس خود آگاهی کافی دارند و این مسئله باعث می‌شود که احساس شرم و ناراحتی در چنین شرایطی داشته باشند. با این که علت دقیق این عارضه مشخص نیست اما پزشکان معتقدند که عوامل ژنتیکی و محیطی می‌تواند در این زمینه بسیار موثر باشد. این نوع ترس‌ها اغلب در کودکی ایجاد می‌شوند که ممکن است ناشی از تربیت خانوادگی یا یک تجربه ناخوشایند مربوط به گربه‌ها باشد.

درمان فوبیا گربه

ابتلا به فوبیا همیشه به معنی نیاز به درمان نیست. اگر دوری کردن از گربه‌ها برای شما آسان است، احتمالا این بیماری تاثیری روی زندگی شما نداشته و نیاز به درمان را حس نخواهید کرد. اما در صورتی که چنین نیازی را در خود حس می‌کنید یا محیط کار یا زندگی شما به کنار آمدن با گربه‌ها وابسته است، باید به فکر درمان آن باشید. یکی از بهترین روش‌های درمانی برای این فوبیا، مواجهه درمانی است. این روش با دیدن تصاویر گربه‌ها شروع می‌شود. سپس ممکن است که فرد بتواند فیلم‌های گربه‌ها یا یک گربه اسباب بازی را دیده و لمس کند. سرانجام فرد به ترس خود غلبه کرده و می‌تواند به نوازش یا در آغوش گرفتن یک گربه واقعی بپردازد. حساسیت زدایی سیستماتیک روشی است که به فرد امکان می‌دهد تا تکنیک‌های آرام سازی را برای کمک به ترس ناشی از مواجهه درمانی به کار بگیرد. درموارد شدید این بیماری می‌توان از آرام‌بخش‌ها یا داروهای ضد اضطراب هم کمک گرفت.

افرادی که از یک رابطه عاطفی آسیب دیده‌اند، بیشتر در معرض ابتلا به فیلوفوبیا قرار دارند

فیلو فوبیا

عشق می‌تواند یکی از زیباترین و شگفت‌انگیزترین بخش‌های زندگی هر انسانی باشد. در مسیر عاشق شدن، داشتن کمی دلهره غیر عادی نیست. اما برخی افراد حتی از تصور عشق هم دچار وحشت می‌شوند. این افراد احتمالا به فیلوفوبیا یا عشق هراسی دچارند. این بیماری در صورت عدم درمان می‌تواند بر جنبه‌های مختلف زندگی فرد به شدت تاثیر بگذارد. این بیماران در هنگام فکر کردن به عشق دچار تپش قلب، حالت تهوع و دشواری تنفس می‌شوند. فیلوفوبیا یک اضطراب اجتماعی نیست، اما بیماران مبتلا به آن ممکن است به اختلال اضطراب اجتماعی هم دچار باشند.

این ترس بیشتر در افرادی دیده می‌شود که در گذشته از نظر عاطفی آسیب‌های شدیدی دیده‌اند. ترس آن‌ها از این است که درد تکرار شود و به همین دلیل شانس دوباره عاشق شدن را به خود نمی‌دهند. هر چه فرد از منبع ترس خود بیشتر دوری کند، ترس هم شدیدتر می‌شود. این مسئله ممکن است به ژنتیک و محیط رشد فرد هم وابسته باشد. گاهی رفتار والدین چنین ترسی را در کودک ایجاد می‌کند که تا پایان عمر با او باقی می‌ماند.

درمان فیلو فوبیا

گزینه‌های درمانی به ویژه روش‌های روان درمانی شناختی به فرد کمک می‌کنند تا ترس خود را شناخته و با آن مقابله کند. این روش شامل شناسایی و تغییر افکار منفی، باورها و واکنش‌های منفی نسبت به عشق است. گاهی پزشکان از داروهای ضد افسردگی یا ضد اضطراب برای درمان این بیماران استفاده می‌کنند. تغییر سبک زندگی مثل ورزش کردن و به کار گرفتن تکنیک‌های آرامش ذهن هم می‌تواند به این بیماران کمک کند.

بیشتر بخوانید:  پیشگیری از نقرس

بهترین داروی فوبیا

داروهای ضد افسردگی و ضد اضطراب می‌توانند به آرامش و کاهش واکنش‌های عاطفی و جسمی در هنگام ترس کمک کنند. به طور کلی ترکیبی از دارو و روان درمانی، بهترین روش ممکن برای غلبه بر فوبیا و درمان آن است. هم‌چنین مسدود کننده‌های بتا و آرام‌بخش‌ها هم می‌توانند به افراد برای غلبه بر فوبیا کمک کنند. اما استفاده از این روش‌ها به همه افراد توصیه نمی‌شود؛ چون وابستگی ناشی از مصرف آرام‌بخش‌ها می‌تواند سلامت افراد را تهدید کند. لازم است برای شروع درمان فوبیا و به ویژه دارو درمانی، حتما از مشاوره پزشکان متخصص و آگاه استفاده کرده و داروهای تجویزی را در دوز مناسب و تایید شده استفاده کنید.

قرص ضد فوبیا

استفاده از دارو برای درمان فوبیا همیشه لازم نیست و معمولا مناسب‌ترین روش‌های درمانی آن، مبتنی بر روان درمانی هستند. اما در برخی افراد لازم است برای پیشگیری از علائم شدید فوبیا از دارو کمک گرفت. بهتر است این داروها در بازه‌های کوتاه و تحت نظر پزشک مورد استفاده قرار گیرند. از رایج‌ترین قرص‌ها برای درمان فوبیا می‌توان به انواع آرام‌بخش‌ها، داروهای ضد افسردگی و اضطراب و مسدود کننده‌های بتا اشاره کرد. داروهای آرام‌بخش و ضد افسردگی‌ها در واقع مسکن علائم هستند و به فرد آرامش می‌دهند؛ مثل دیازپام و توفرانیل. اما مسدود کننده‌های بتا جلوی علائم فوبیا مثل تپش قلب، افزایش فشار خون و… را گرفته و عوارض آن را کاهش می‌دهند.

بیشتر انواع فوبیا معمولا در سنین کودکی و نوجوانی آغاز شده و تا بزرگسالی ادامه پیدا می‌کنند

روش های درمان فوبیا

روش‌های درمان فوبیا چیست و آیا لازم است از درمان‌های دارویی استفاده کنیم؟ فوبیا یک بیماری قابل درمان است و تقریبا همه افراد مبتلا به آن از مشکل خود آگاهی دارند. این مسئله به تشخیص درست و درمان آن کمک شایانی می‌کند. صحبت با روانشناس یا روانپزشک معمولا اولین قدم در درمان هراسی است که از قبل شناسایی شده است. اگر فوبیا برای فرد مشکل جدی ایجاد نکند، اکثر افراد می‌دانند که دوری کردن از منبع ترس، بهترین راه برای کاهش استرس است. بسیاری از افراد مبتلا به فوبیای خاص هرگز به دنبال درمان نمی‌روند؛ چون می‌دانند که ترس آن‌ها از طریق اجتناب از عامل محرک، قابل کنترل است.

اما گاهی دوری از عوامل محرک عملا امکان‌پذیر نیست. این همان چیزی است که در هراس‌های پیچیده و چند وجهی اتفاق می‌افتد. در این موارد صحبت با یک متخصص بهداشت روان می‌تواند اولین قدم برای بهبودی باشد. بیشتر انواع فوبیا را می‌توان با روش‌های مناسب درمان کرد. البته هیچ درمان واحدی برای آن وجود ندارد و روش درمانی هر بیماری منحصر به فرد خواهد بود. درمان باید متناسب با فرد و ویژگی‌های او باشد تا بتواند بهترین اثربخشی را به جا بگذارد. مطابق نظر روانشناسان و روانپزشکان، درمان فوبیا می‌تواند شامل تکنیک‌های مختلف روان درمانی، دارو درمانی و یا ترکیبی از این دو روش باشد. هدف از درمان، کاهش علائم ترس و اضطراب است تا به افراد کمک کند که بتوانند واکنش‌های خود را نسبت به محرک‌ها کنترل کنند.

رفتار درمانی

استفاده از رفتار درمانی به تنهایی یا همراه با مصرف دارو، از بهترین روش‌ها برای مقابله با فوبیا است. برخی از گزینه‌های درمانی مبتنی بر رفتار درمانی عبارتند از:

حساسیت زدایی یا مواجهه درمانی

این روش می‌تواند به افراد کمک کند تا پاسخ خود را به منبع ترس یا محرک تغییر دهند. در تکنیک‌های جدید آن از فناوری واقعیت مجازی استفاده کرده و افراد را با خیال راحت در معرض منابع ترس خود قرار می‌دهند. در این روش، افراد طی یک سری مراحل که به تدریج تشدید می‌شوند، در معرض عامل هراس خود قرار می‌گیرند. به عنوان مثال یک فرد که مبتلا به ترس از هواپیما و سفر هوایی است، لازم است که مراحل زیر را انجام دهد:

• ابتدا به پرواز فکر کند.
• درمان‌گر به او اجازه دهد که تصاویر هواپیما را مشاهده کند.
• به فرودگاه برود.
• با نشستن در یک کابین هواپیمای شبیه‌سازی شده، تمرین بیشتری انجام دهد.
• سرانجام سوار هواپیما شود.

دریافت مشاوره آنلاین پزشکی و روانشناسی یکی از بهترین روش‌ها برای درمان بیماری‌ها از جمله مقابله با فوبیا است

رفتار درمانی شناختی (CBT)

این روش متداول‌ترین روش روان درمانی برای مقابله با انواع فوبیا است. رفتار درمانی شناختی می‌تواند به افرادی که به فوبیا دچار هستند کمک کرده و اضطراب آن‌ها را به خوبی کاهش دهد. این روش بر شناسایی و درمان افکار منفی، باورهای ناکارآمد و واکنش‌های منفی به وضعیت هراس تمرکز دارد. در این روش، درمان‌گر یا مشاور به فرد مبتلا به فوبیا کمک می‌کند تا روش‌های مختلف درک و واکنش به منبع فوبیای خود را بیاموزد. این کار می‌تواند کنار آمدن با چنین شرایطی را آسان کند. از همه مهم‌تر، رفتار درمانی شناختی به شخصی که دچار هراس است آموزش می‌دهد تا توانایی کنترل عواطف و احساسات خود را به دست آورد.

دارو درمانی

پزشکان می‌توانند انواعی از داروها را برای درمان افراد مبتلا به فوبیا تجویز کنند. از پر کاربردترین این داروها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

مسدود کننده‌های بتا

این موارد می‌توانند به کاهش علائم جسمی اضطراب که معمولا با هراس همراه است کمک کنند. عوارض جانبی مصرف آن‌ها ممکن است شامل ناراحتی معده، خستگی، بی‌خوابی و سردی انگشت‌ها باشد. شروع و پایان دوره مصرف این داروها حتما باید با تجویز پزشک و زیر نظر او انجام شود.

داروهای ضد افسردگی

مهار کننده‌های جذب مجدد سروتونین (SSRI) معمولا برای افراد مبتلا به فوبیا تجویز می‌شوند. این داروها بر سطح سروتونین مغز اثر گذاشته و باعث بهبود خلق و خو در افراد می‌شوند. مصرف داروهای مهار کننده‌ جذب سروتونین ممکن است باعث حالت تهوع، اختلالات خواب و سردرد شود. در صورت عدم اثر بخشی این داروها، پزشک می‌تواند از مهار کننده مونوآمین اکسیداز برای درمان هراس استفاده کند. افرادی که تحت درمان به وسیله این دارو قرار دارند ممکن است مجبور باشند که از خوردن انواع خاصی از غذاها اجتناب کنند. عوارض جانبی آن‌ها هم شامل سرگیجه، ناراحتی معده، بی‌قراری، سردرد و بی‌خوابی است.

مصرف داروهای ضد افسردگی سه حلقه‌ای (TCA) مثل کلومیپرامین یا آنافرانیل هم به کاهش علائم فوبیا کمک می‌کند. عوارض جانبی این داروها می‌تواند شامل خواب‌آلودگی، تاری دید، یبوست، مشکلات ادراری، ضربان قلب نامنظم و خشکی دهان و لرزش بدن باشد.

حتما بخوانید: درمان افسردگی

آرام‌بخش‌ها

بنزودیازپین‌ها نمونه‌ای از داروهای آرام‌بخشی هستند که برای درمان فوبیا تجویز می‌شود. این داروها می‌توانند به کاهش علائم اضطراب کمک کنند. البته استفاده از آن‌ها برای افرادی که سابقه وابستگی به الکل دارند ممکن است مناسب نباشد. در سال ۲۰۲۰، سازمان غذا و داروی آمریکا هشدارهایی را درباره مصرف بنزودیازپین‌ها مطرح کرد. استفاده زیاد از چنین داروهایی می‌تواند به وابستگی جسمی منجر شده و ترک آن‌ها به سلامت افراد آسیب وارد کند. ترکیب چنین داروهایی با الکل، دخانیات و سایر داروها هم ممکن است در مواردی به مرگ منجر شود. لازم است استفاده از داروهای آرام‌بخش با تجویز پزشک و زیر نظر او انجام شود.

حرف آخر

فوبیا نوع شدیدی از اضطراب است که باعث می‌شود فرد در اثر قرار گرفتن در موقعیت‌های خاص یا مواجه شدن با موجودات زنده یا اشیا، حالات خاصی از وحشت‌زدگی را تجربه کند. بسیاری از افراد به انواعی از فوبیا دچارند و این ترس‌ها اختلالی در زندگی آن‌ها ایجاد نمی‌کند. اما در موارد شدید این بیماری، ممکن است زندگی کاری، عاطفی و تحصیلی افراد با مشکلات جدی رو به رو شود. در نتیجه بهتر است نسبت به درمان مناسب آن‌ها اقدام تخصصی صورت گیرد. اگر به چنین اختلالی دچار هستید، می‌توانید همین حالا از مشاوران سامانه خدمات پزشکی و سلامت حال کمک بگیرید. انواع فوبیا بسیار مختلف و متنوع بوده و تشخیص و درمان هر کدام به راهکار تخصصی ویژه‌ای نیاز دارد. شما چه فوبیاهایی را در زندگی خود تجربه کرده‌اید؟

منابع

www.verywellmind.com

www.healthline.com

www.healthcentral.com

www.harleytherapy.co.uk

سوالات متداول