این مطلب توسط دکتر تکتم صفرپور متخصص فیزیوتراپی و فارغ تحصیل از دانشگاه اسپانیا تایید شده است.
استئوآرتریت (OA) یا آرتروز زانو شایع‌ترین بیماری مزمن مفصل است. مفصل جایی است که دو استخوان به هم می‌رسند. انتهای این استخوآن‌ها با بافت محافظی به نام غضروف پوشیده شده است. با استئوآرتریت، این غضروف شکسته میشود و شکستگی، ساییدگی استخوان‌های داخل مفصل را ایجاد می‌کند. این مشکل می‌تواند باعث درد در ناحیه زانو یا علائم دیگر شود.
حتما شما هم دیده‌اید که افراد مسن خانواده مثل پدربزرگ یا مادربزرگ‌ها، از درد و ناراحتی زانو شکلایت می‌کنند. در اغلب موارد پس از مراجعه به پزشک، برای آنها تشخیص آرتروز گذاشته میشود. آرتروز زانو اغلب در افراد مسن رخ می‌دهد، هرچند افراد جوان‌تر هم ممکن است به آن دچار شوند. استئوآرتریت به بیماری مفصلی دژنراتیو، بیماری دژنراتیو و آرتریت فرسایشی نیز گفته میشود.
علل ایجاد استئوآرتریت چیست؟
برای اینکه بدانیم علل ایجاد استئوآرتریت در بدن چیست، پیش از هر چیز باید سازوکار این بیماری را بشناسیم. آرتروز زانو در اثر آسیب مفاصل ایجاد میشود. این آسیب می‌تواند در طول زمان انباشته شود، به همین دلیل است که سن یکی از دلایل اصلی آسیب مفصلی منجر به آرتروز به شمار می‌رود. بدیهی است هر چه سن شما بیشتر باشد، فشار بیشتری هم به مفاصلتان وارد شده است. اگر نیاز به اطلاعاتی درباره آرتروز گردن دارید نیز میتوانید مطلب مشخص شده را مطالعه کنید.
درباره درمان پوکی استخوان و درد مفاصل این مطلب میتوانید برای شما مفید باشد
چاقی یکی از مهم‌ترین علل ایجاد آرتروز زانو در افراد است.
در کل عواملی که می‌توانند خطر ابتلا به آرتروز زانو را افزایش دهند عبارتند از:
- سن: خطر ابتلا به آرتروز با افزایش سن افزایش مییابد.
- جنسیت: زنان بیشتر در معرض ابتلا به استئوآرتریت هستند که علت آن بیشتر به خاطر پوشش آنها و عدم تماس بدن با آفتاب و مشکلات هورمونی و همچنین ضعیف تر بودن استخوان های آنها است.
- چاقی: داشتن اضافه وزن می‌تواند زمینه را برای ابتلا به آرتروز زانو بیشتر کند و هر چه وزن شما بالاتر باشد، خطر ابتلا به این بیماری نیز بیشتر میشود. چاقی به مفاصل تحملکننده وزن مانند زانو، فشار خیلی زیادی می‌آورد. همچنین بافت چربی، پروتئین‌هایی تولید می‌کند که می‌تواند باعث التهاب در مفاصل و اطراف آن شود.
- آسیبهای مفصلی: صدمات، مانند آسیبهایی که هنگام ورزش یا تصادف رخ می‌دهد می‌تواند خطر ابتلا به آرتروز را افزایش دهد. حتی صدماتی که سال‌ها پیش رخ داده و به ظاهر بهبود یافته‌اند نیز امکان مبتلا شدن فرد آرتروز زانو را بالا میبرند.
- فشار مکرر روی مفصل زانو: اگر شغل شما یا ورزشی که انجام می‌دهید فشار خیلی زیادی روی مفصل زانویتان وارد می‌کند، آن مفصل ممکن است در نهایت به آرتروز مبتلا شود.
- ژنتیک: اگر در خانواده درجه یک افرادی وجود دارند که به استئوآرتریت مبتلا هستند، احتمال ابتلای شما به این بیماری بالا می‌رود.
- بدشکلی های استخوانی: برخی افراد با مفاصل ناقص یا غضروف معیوب به دنیا می‌آیند و طبیعی است که امکان ابتلا به آرتروز در این افراد بیشتر باشد.
بیشتر بخوانید: ورزش برای دیسک کمر
استئوآرتریت و غضروف
غضروف مادهای سفت و لاستیکی‌ست که انعطافپذیرتر و نرمتر از استخوان است. وظیفه غضروف محافظت از انتهای استخوان‌های داخل مفصل است و به آنها اجازه می‌دهد به راحتی در مقابل یکدیگر حرکت کنند بدون اینکه ساییده شوند.
هنگامی که غضروف آسیب می‌بیند، این سطوح استخوانی، حفرهدار و زمخت می‌شوند. این اتفاق می‌تواند باعث درد در مفصل و تحریک در بافت‌های اطراف شود. متاسفانه چون غضروف هیچگونه رگ خونی‌ای ندارند، وقتی آسیب ببیند نمیتواند خود را ترمیم کند.
میتوانید درباره درمان بیماری بورسیت و نشانه های آن میتوانید این مطلب را بخوانید
هنگامی که غضروف به طور کامل از بین می‌رود، آن فضای نرم بین دو استخوان که مانع ساییدگی بود از بین می‌رود و استخوان‌ها با هم تماس پیدا می‌کنند. این موضوع می‌تواند باعث درد شدید و سایر علائم مرتبط با آرتروز زانو شود.
درباره گرفتگی عضلات و درمان آن بیشتر بدانید
علائم آرتروز زانو
استئوآرتریت می‌تواند در هر مفصلی رخ دهد. با این حال، شایع‌ترین نواحی بدن که درگیر این بیماری می‌شوند، دستها، نوک انگشتان، زانو، لگن و ستون فقرات هستند.
بیماری پاژه استخوان را بیشتر بشناسید
درد و خشکی از مهم‌ترین نشانه‌های ابتلا به آرتروز زانو است
شایع‌ترین علائم آرتروز زانو عبارتند از:
- درد
- حساسیت (ناراحتی هنگام وارد آوردن فشار روی ناحیه با انگشتان)
- سفتی، سختی
- التهاب
با بهترین قرص غضروف ساز برای زانو و خرید آن این مقاله را مطالعه کنید.
هرچقدر آرتروز زانو پیشرفتهتر میشود، درد همراه با آن شدیدتر شود. با گذشت زمان، تورم در مفصل و ناحیه اطراف آن هم ممکن است رخ دهد. شناخت علائم اولیه آرتروز می‌تواند به شما در مدیریت بهتر این بیماری کمک کند.
آرتروز شدید
استئوآرتریت یک بیماری پیش‌رونده با پنج مرحله، از ۰ تا ۴ است. مرحله اول (۰) به این معنی‌ست که مفصل طبیعی است. مرحله ۴ نشان می‌دهد که فرد به آرتروز شدید دچار شده است. همه کسانی که آرتروز دارند، بیماری‌شان تا مرحله ۴ پیشرفت نمی‌کند. این وضعیت اغلب قبل از رسیدن به این مرحله، با درمان، مراقبت، مصرف دارو و تغییر سبک زندگی تثبیت میشود.
افراد مبتلا به استئوآرتریت شدید، غضروف‌شان را در یک یا چند مفصل به صورت گسترده یا کامل از دست می‌دهند. ساییده شدن استخوان‌ها روی هم به دلیل بروز این بیماری می‌تواند علائم شدیدی ایجاد کند مانند:
افزایش تورم و التهاب. مقدار مایع سینوویال در مفصل ممکن است افزایش یابد. به طور معمول این مایع به کاهش اصطکاک در حین حرکت کمک می‌کند. با این حال، اگر مقدار آن افزایش پیدا کند می‌تواند باعث تورم مفاصل شود. تکه‌های غضروف آسیب‌دیده نیز ممکن است در داخل مایع سینوویال شناور شوند و درد و تورم را بیشتر کنند.
افزایش درد. ممکن است در حین فعالیت‌ها و حتی در زمان استراحت احساس درد کنید. اگر در طول روز زیاد از مفاصل خود کار کشیده باشید، ممکن است دردتان در طول روز بیشتر شود.
کاهش دامنه حرکتی. ممکن است به دلیل سفتی یا درد مفاصل نتوانید حرکت کنید. این اتفاق می‌تواند فعالیت‌های روزمره‌ای را که قبلا به راحتی انجام می‌دادید، دشوارتر کند و لذت بردنتان از زندگی را تحت‌تاثیر قرار دهد.
بی‌ثباتی مفصل. مفاصل شما ممکن است ثبات کمتری داشته باشند. به عنوان مثال، اگر آرتروز شدید در زانوهای خود دارید، ممکن است قفل شدن مفصل زانو (عدم حرکت ناگهانی) را تجربه کنید. همچنین این امکان وجود دارد که خالی کردن زانو برایتان اتفاق بیفتد که می‌تواند باعث زمین خوردن و آسیب شود.
درباره روماتیسم و راه های درمان آن در این مقاله بیشتر بدانید.
با ادامه فرسایش مفصل، ضعف عضلانی، خارهای استخوانی و تغییر شکل مفصل نیز ممکن است رخ دهد.
آسیب مفصلی ناشی از آرتروز شدید قابل برگشت نیست، اما درمان به موقع می تواند به کاهش علائم کمک کند.
درباره قرص آلندرونیت و درمان پوکی استخوان بیشتر بدانید.
مقایسه استئوآرتریت با آرتریت روماتوئید
آرتروز و آرتریت روماتوئید (RA) علائم مشابهی دارند اما شرایط بسیار متفاوتی در بیمار ایجاد می‌کنند. استئوآرتریت یک بیماری دژنراتیو است، به این معنی که با گذشت زمان شدت آن افزایش مییابد. آرتریت روماتوئید اما در دسته بیماری‌های خودایمنی جای می‌گیرد.
سیستم ایمنی بدن افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید پوشش نرم اطراف مفاصل را به اشتباه تهدیدی برای بدن میداند و به آن ناحیه حمله می‌کند. این پوشش نرم که شامل مایع سینوویال است، سینوویوم نام دارد. همان‌طور که سیستم ایمنی شروع به حمله می‌کند، تجمع مایع در مفصل رخ می‌دهد و باعث سفتی، درد، تورم و التهاب میشود.
اگر مطمئن نیستید که چه نوع آرتریتی دارید، بهترین راه حل این است که با دکتر ارتوپد آنلاین مشورت کنید.
تشخیص آرتروز زانو
آرتروز زانو و انواع دیگر آن، اغلب یک بیماری با پیشرفت کند است که تشخیص آن تا زمانی که شروع به ایجاد علائم دردناک یا ناتوان‌کننده کند دشوار است. استئوآرتریت زودرس اغلب پس از تصادف یا حادثه دیگری که باعث شکستگی در مفصل یا استخوان میشود و نیاز به عکس‌برداری با اشعه ایکس دارد، تشخیص داده میشود.
درباره علل درد زانو میتوانید این مطلب را نیز مطالعه کنید
سایر آزمایش‌های تشخیصی شامل آزمایش خون برای رد سایر بیماری‌هایی که باعث درد مفاصل می‌شوند به کار می‌رود. همچنین میتوان در مراحل پیشرفته از تجزیه و تحلیل مایع مفصلی برای تعیین اینکه نقرس یا عفونت علت اصلی التهاب است، استفاده کرد. برای آشنایی با آزمایش نقرس نیر میتوانید مطلب مشخص شده را بخوانید.
درمان آرتروز زانو
درمان آرتروز زانو روی مدیریت علائم آن متمرکز است. اغلب تغییرات سبک زندگی، داروهای بدون نسخه (OTC) و درمانهای خانگی برای تسکین درد، سفتی و تورم کافی است.
درمانهای خانگی و تغییرات سبک زندگی برای درمان آرتروز زانو عبارتند از:
ورزش
فعالیت بدنی، عضلات اطراف مفاصل شما را تقویت می‌کند و ممکن است به کاهش سفتی آن کمک کند. حداقل ۲۰ تا ۳۰ دقیقه حرکت فیزیکی را حداقل یک روز در برنامه هفتگی‌تان داشته باشید. بهتر است فعالیت‌های ملایم و سبک مثل پیادهروی یا شنا را انتخاب کنید. تای‌چی و یوگا هم می‌توانند انعطاف‌پذیری مفاصل را بهبود بخشند و به مدیریت درد کمک کنند.
کاهش وزن
اضافه وزن می‌تواند به مفاصل شما فشار وارد کند و باعث درد شود. کاهش وزن اضافی به کاهش این فشار و کم شدن درد کمک می‌کند. داشتن وزن استاندارد همچنین می‌تواند خطر سایر مشکلات فیزیکی مانند دیابت و بیماری قلبی را کاهش دهد.
خواب کافی
استراحت دادن به عضلات می‌تواند تورم و التهاب را کاهش دهد. با خودتان مهربان باشید و در فعالیت‌های روزانه‌تان زیاده‌روی نکنید. خواب کافی در شب نیز می‌تواند به شما در مدیریت موثرتر درد کمک کند. مقاله ای با عنوان چگونه خوب بخوابیم را میتوانید در بلاگ بخوانید.
گرما یا سرما درمانی
برای تسکین درد و سفتی ماهیچه‌ها میتوانید به سراغ گرما یا سرما درمانی بروید. چند بار در روز به مدت 5 تا 10 دقیقه روی قسمت دردناک کمپرس گرم یا سرد قرار دهید.
ورزش برای آرتروز زانو
تمرینات کششی ملایم می‌تواند برای افراد مبتلا به آرتروز بسیار مفید باشد، به خصوص اگر در زانوها، لگن یا کمر خود سفتی یا درد دارید، حرکات کششی می‌تواند به بهبود تحرک و دامنه حرکت کمک کند. مانند هر برنامه ورزشی دیگری، قبل از شروع با پزشک خود مشورت کنید تا مطمئن شوید که این ورزش‌ها برای شما مناسب هستند یا خیر.
بهترین تمرینات زانو ورزش‌هایی هستند که میتوانید آنها را در خانه یا حتی در زمان استراحت انجام دهید. این ورزش‌ها آسان، موثر و راحتند و به تجهیزات خاصی نیاز ندارند. این ورزش‌ها را به آرامی انجام دهید و به تدریج تعداد تکرارهایشان را زیاد کنید تا عضلات‌تان قوی شوند. انواع ورزش برای آرتروز زانو شامل:
بالا بردن پا
۱- به پشت روی زمین یا تخت دراز بکشید و بازوها را به پهلوها و انگشتان پا به سمت بالا قرار دهید.
۲- در حالی که ماهیچههای پای خود را سفت میکنید، پا را صاف نگه دارید و به آرامی آن را چندین سانتی‌متر از سطح زمین بلند کنید.
۳- عضلات شکم خود را سفت کنید و کمرتان را به زمین فشار دهید.
۴- پا را در همان حالت نگه دارید و تا ۵ بشمارید، سپس آن را تا حد امکان به آرامی پایین بیاورید.
۵- این کار را تکرار کنید، سپس به سراغ پای دیگر بروید. با یک ست چهار تایی (در صورت امکان اجرا) برای هر پا شروع کنید.
این تمرین عضلات چهار سر ران را تقویت می‌کند که عضلات بزرگ جلوی ران شما هستند و به مفاصل زانو متصل می‌شوند.
برای خرید قرص سیکلوسپورین از اینجا اقدام کنید
کشش همسترینگ
۱- روی زمین یا تخت دراز بکشید و هر دو پا را خم کنید.
۲- به آرامی یک پا را در حالی که هنوز خم است بالا بیاورید و زانو را به قفسه سینه خود نزدیک کنید.
۳- دستان‌تان را به پشت ران‌تان چفت کنید و پایتان را به سمت بالا بکشید.
۴- پای صاف را به سمت سر خود بکشید تا زمانی که کشش را احساس کنید.
۵- ۳۰ تا ۶۰ ثانیه در این حالت بمانید، سپس به آرامی زانوی خود را خم کنید و پای خود را به زمین برگردانید.
۶- کشش را ۱ بار روی هر پا انجام دهید.
این تمرین عضلات همسترینگ شما را که ماهیچههای پشت ران هستند و به زانو متصل می‌شوند، منعطف و تقویت می‌کند.
اسکات نیمه
اسکات نیمه می‌تواند درد و التهاب ناشی از آرتروز زانو را کم کند
۱- بایستید و پاها را به اندازه شانه باز و دست‌هایتان را جلوی خود دراز کنید.
۲- به آرامی زانوهای خود را خم کنید تا در حالت نیمه نشسته قرار بگیرید. در صورت لزوم از یک صندلی برای حفظ تعادل‌تان استفاده کنید. ۳- پشت خود را صاف نگه دارید.
۴- در حالی که پاهای خود را صاف روی زمین قرار دادهاید، ۵ ثانیه در این حالت بمانید و سپس به آرامی بایستید.
۵- در حین انجام این تمرین نباید دردی احساس شود.
۶- این تمرین را در ۳ ست ده تایی انجام دهید.
این تمرین عضلات جلویی و پشتی ران شما را به همراه عضلات سرینی تقویت می‌کند.
نکته مهم: پیش از انجام هر کدام از ورزش‌های بالا، حتما با دکتر ارتوپد آنلاین مشورت کنید. ممکن است این ورزش‌ها برای وضعیت شما مناسب نباشند.
داروهای آرتروز زانو
انواع مختلفی از داروهای آرتروز وجود دارد که می‌توانند به تسکین درد یا تورم کمک کنند. این داروها عبارتند از:
- مسکن‌های خوراکی: تیلنول (استامینوفن) و سایر مسکن‌ها که درد را کم می‌کنند اما تورم را کاهش نمیدهند.
- مسکن‌های موضعی: این محصولات بدون نسخه بوده به صورت کرم و ژل در دسترس هستند. آنها به بی‌حس شدن ناحیه مفصل کمک می‌کنند و می‌توانند درد را به ویژه در دردهای خفیف آرتروزی تسکین دهند.
- داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی: داروهایی مانند ادویل (ایبوپروفن) و ناپروکسن، تورم و همچنین درد را کاهش می‌دهند.
- کورتیکواستروئیدها: این داروهای تجویزی به شکل خوراکی در دسترس هستند. آنها همچنین ممکن است به صورت مستقیم به مفصل تزریق شوند.
پزشک ممکن است به شما توصیه کند که داروهای بدون نسخه و ساده‌تر را به عنوان اولین خط دفاعی برای درمان امتحان کنید. به توصیه پزشکتان گوش کنید و از مصرف خودسرانه دارو بپرهیزید.
درمان خانگی آرتروز زانو
درمان‌ها و مکمل‌های جایگزین ممکن است به کاهش علائمی مانند التهاب و درد مفاصل کمک کنند. برخی از مکمل‌ها یا گیاهانی که برای آرتروز زانو توصیه می‌شوند شامل روغن ماهی، چای سبز و زنجبیل هستند.
طب سوزنی، فیزیوتراپی زانو در منزل و ماساژ درمانی هم اگر توسط متخصص انجام شود، می‌تواند کمک‌کننده باشد.
قبل از استفاده از گیاهان دارویی یا مکمل‌هایی که مد نظر دارید، حتما باید با پزشک خود مشورت کنید. این کار کمک می‌کند مطمئن شوید که آنها بیخطر و موثرند و با داروهای دیگری که مصرف میکنید تداخلی ایجاد نمیکنند. به همین منظور میتوانید از خدمات مشاوره پزشک آنلاین حال استفاده کنید.
بیشتر بخوانید: چای سبز و فشار خون
رژیم غذایی برای آرتروز زانو
رژیم غذایی و تغذیه اهمیت ویژه‌ای برای مبتلایان به آرتروز زانو دارد.
اول از همه، باید وزن خود را در محدوده طبیعی نگه دارید تا فشار غیرضروری به مفاصلتان کاهش یابد.
برخی تحقیقات نشان داده‌اند که رژیم غذایی سرشار از فلاونوئیدها، که مواد مغذی موجود در میوه‌ها و سبزیجات هستند، می‌توانند در بهبود علائم آرتروز زانو موثر باشند. آنتی اکسیدان‌های موجود در بسیاری از میوه‌ها و سبزیجات نیز ممکن است به مبارزه با رادیکال‌های آزاد تولید شده توسط التهاب کمک کند. رادیکال‌های آزاد مولکول‌هایی هستند که می‌توانند باعث آسیب سلولی شوند. اگر به آرتروز زانو مبتلا هستید، بیشتر به سراغ ویتامین سی، ویتامین دی، بتاکاروتن و اسیدهای چرب امگا ۳ بروید.
منابع
